l l. .'??' ^'t -?'*« iJMÉi l'.)' :? tl ^ en merwaarg #£< Mej. Mr. J. Zeelenberg EEN zeer merkwaardige figuur levert Zwitser land thans op, Gottlieb Duttweiler. Een van zijn scheppingen, het Hotelplan, is in ons land een goede bekende, overigens weet men weinig van hem. In zijn eigen land is hij niet alleen bekend door het Hotelplan. Voordat hij daarmee startte, was hij reeds een veelomstreden figuur. Hij is de stichter van de Migros A.G., een reusachtig levensmiddelenbedrijf. Alleen te Zürich bestaan thans 147 Migroswinkels. In het Duits sprekende gedeelte van Zwitserland bloeit het bedrijf geweldig, in Frans Zwitserland gelukte het slechts op enkele plaatsen een Migroswinkel te openen. Alhoewel het sinds September 1933 aan de groot-bedrijven verboden is nieuwe filialen te openen, bestaan er op 42 plaatsen Migroswinkels, de z.g.n. Verkaufsmagazine. Daar naast rijden door de buitenwijken der steden en door de dorpen levensmiddelenwagens, fahrbare Laden. Met deze fahrbare Laden is zijn succes begonnen. Duttweiler ging en gaat van de gedachte uit, dat den consument het beste voor de laagst mogelijke prijs verschaft moet worden en kwam op het originele idee om wagens te laten rijden, waaraan men levensmiddelen van zeer goede kwaliteit tegen lage prijs kon kopen. Tegelijkertijd voerde hij afgeronde prijzen in: i, 1.25, 1.50, 1.75, 2 francs, enz. Hij gaf dan b.v. 1.200 K.G. meel voor 50 rp of een doos kaas voor i fr., waarbij dan 10 of 20 rp in de verpakking ingesloten was. Een voorbeeld uit de vele advertenties: Anima, das ideale Fr hstücksgetrank fr. 1.40 (Verkaufspreis fr. 1.50. Bareinlage io rp)". Met deze wagens, deze methoden en vooral met de lage prijzen en goede kwaliteit won hij stormenderhand de harten der Zwitserse huisvrouwen. De levensmiddelenauto's, die al spoedig de naam Migros (demi-en-gros) kregen, maakten zulk een opgang, dat hij besloot volgens hetzelfde systeem de winkelverkoop ter hand te nemen. Als paddenstoelen rezen de Migroswinkels uit de grond. Natuurlijk maakte Duttweiler zich naast veel vrienden ook vele vijanden, vooral onder de kleinhandel en de fabrikanten van merkartikelen. Dezen laatsten verwijt hij kunstmatig opvoeren der prijzen, ter wille van hoge dividenden. Zijn grondprincipe is: lage prijzen, goede kwaliteit, uit gaan van de belangen der consumenten, dienst aan het publiek". Niet alleen de merkartikelfabrikanten zijn zijn tegenstanders, ook de Konsumgenossenschaften zien in hem terecht een geweldigen concurrent. De Konsumgenossenschaften zijn co peratieve levensmiddelenverenigingen, die echter (naar D.'s mening) en vanwege de winstdelingen aan de leden en vanwege de macht van het bankkapitaal en de merkartikelfabrikanten niet meer kunnen voldoen aan hun aanvankelijke opzet van goed en goedkoop aan het volk te leveren. Wanneer ik goed ben ingelicht, is Duttweiler's vader een der eerste leiders van een Konsumgenossenschaft ge weest. Dan stamt hij dus uit het vak. HET succes met de Migroswagens en -winkels, en de noodtoestand in het hotelbedrijf, brengen hem tot een ander plan. Op hetzelfde grondprincipe, dienst aan het publiek" en strijd tegen de duurte" weet hij met zijn enorm organisatietalent het Hotel plan op te bouwen. De grote hotels, gewend aan en gesteld op een exclusief publiek, willen er niet aan, evenmin aanvankelijk de officiële verkeersorganisa'tie en déreisbureaux. Hij begon toen met Lugano en stichtte in April 1935 de Hotelplangenossenschaft, die aan de aangesloten hoteliers een bezetting van 80 pCt. der bedden garandeerde. In de zomer van 1935 doen de hotels om de Vierwaldstattersee ook mede, het volgend jaar doen hotels in vrijwel geheel Zwitserland mede. Door lage prijzen n geweldige reclame weet hij de toeristen naar het land der bergen te lokken. Het aantal Nederlanders, dat deze zomer met hotel plan-treinen naar de bergen trekt, is niet gering. Mogen er nog mensen zijn, 'die zich te deftig voelen om hieraan mee te doen, bij de meesten is het ijs toch gebroken. Men vindt het DIKKER & TII IJ S - AMSTERDAM GESOIGXEEIID DINER DAKSANT VANAF F 1.75 HET RESTAURANT ALWAAR DE KEUKEN NOG OP BIJZONDERE WIJZE WORDT VERZORGD SALON VOOR-BESLOTEN PARTIJEN Gottlieb Duttweiler Organisator van het hotelplan, Stichter van een groot-bedrijf, Nationaal politicus niets gênant, elkander in de Hoplatrein te ont moeten, men vindt het leuk goedkoop naar Zwitser land te kunnen. En al gaat men dan soms niet in een Hoplahotel, in de Hoplatrein gaat men wel. Zo profiteren dus niet alleen de aangesloten, doch ook de andere hotels van Duttweiler's initiatief. Het hotelplan is hier te lande zo bekend, dat ik er niet verder over behoef uit te wijden; minder be kend is, dat het niet alleen dient om buitenlanders binnen de Zwitserse landspalen te lokken, doch ook om de Zwitsers zelve naar buiten, naar hun bergen, te brengen. Massa's Zwitsers, die'anders nooit tot een echte vacantie kwamen, krijgen er nu de gelegenheid voor. Duttweiler heeft de prijs binnen hun bereik gebracht. Men kan hiervoor sparen met zegels bij de Migroswinkels. In Zwitserse couranten adverteert het Hotelplan thans Fr hlingsFerien im Tessin und am Genfersee" i Woche alles inbegriffen". Van Zürich uit kost dit fr. 78. en fr. 88.50. HET Zwitserse publiek ziet in Duttweiler den man van de sociale daad. Hij laat het niet bij praten, hij doet het, zie de Migros, zie de Hopla. Natuurlijk ontbrak het niet aan pogingen om Duttweiler in de politiek te betrekken. Deze pogin gen hadden succes. In October 1935 moesten de verkiezingen voor de Nationalrat plaats hebben. Duttweiler deed zich als Unabhangiger candidaat stellen. Voor de vorm werd een lijst opgesteld met 7 candidaten. Wat niemand verwacht had, ge beurde, alle zeven werden gekozen» hoofdzakelijk ten koste van de liberalen. Tweeërlei betekenis had deze verkiezingsuitslag; ten eerste had Duttweiler het groeiend fascisme opgevangen en afgeleid, ten tweede stond hij opeens voor een nieuwe taak, moesten hij en de zijnen zich het vertrouwen der kiezers waard toonen. Voor het eerste kan Zwitserland Duttweiler niet dankbaar genoeg zijn. De economische en finan ciële toestand was in 1935 zeer moeilijk, de ge beurtenissen in de nabuurlanden lieten niet na haar invloed te oefenen op de mentaliteit der Zwitsers. Men voelde zich van alle kanten bedreigd, politiek, economisch, financieel, militair, kortom alles had het onplezierig. De voedingsbodem voor radicalisme was patent, er werd reeds gerekend op groot succes voor de rechts-radicalen. Opeens neemt Duttweiler hun de wind uit de zeilen. Wat men tegen hem moge hebben, de totale staat en de filosofie van Blut und Boden worden door hem niet voorgestaan. Hoe vervult hij zijn nieuwe taak als politicus? Toen hij in de Nationalrat was gekomen, werd het blaadje Die Tat" geboren. Met i Januari 1937, bij de geboorte van Duttweiler's partij, de Landes ring der Unabhangigen, werd dit blaadje een groot blad, een weekblad. Duttweiler doet het voor komen, alsof de oprichting van de Landesring iets anders is als de vorming van een nieuwe politieke partij. Hij argumenteert dit, door aan te voeren, dat iedere Zwitser, tot we)ke democratische partij hij ook behoort, in de Landesring kan treden, dat er geen parolen worden uitgegeven en dat Die Tat" altijd openstaat voor discussie. Deze argumenten overtuigen niet, zelfs niet nu de Landesring belooft bij de verkiezingen de flinke eerlijke candidaten der andere partijen te zullen aanbevelen, aangezien Duttweiler openlijk uitspreekt dat de Landesring bij de verkiezingen met eigen lijsten zal uitkomen. Men kan toch geen 2 heren dienen l Een parallel met onze vereniging Eenheid door Democratie", die werkelijk niet met eigen lijsten uitkomt en vol staat, met ter wille van de gezamenlijke demo cratische partijen verkiezingspropaganda te voeren, kan men dus helaas niet trekken. 'Practisch ging het ook moeilijk anders, daar deze beweging reeds 7 zetels had, voor ze bestond. De bewering, geen partij te zijn, herinnert ons aan de N.S.B., die aan vankelijk verkondigde geen partij, doch bewe ging te willen zijn en daarna toch met eigen lijsten is gekomen. De Landesring is echter eer lijker, steekt niet onder GOTTLtEB DUTTWEILER, winkelier, organisator en, econoom, als afgevaardigde in het Zwitsersche parlement stoelen en banken dat hij zelf zal uitkomen. Groter verschil met de N.S.B, is, dat hij op democratische grondslag staat. De praktijk in Zwitserland is, naar men vermoedt, dat tot de Landesring zeer velen toetreden, die tot geen enkele partij behoren, vooral ook veel jongeren en vrouwen. In 3 weken waren er 4400 leden, in Februari waren er goed 5800. Op het opgaveformulier wordt gevraagd, tot welke partij of andere politieke organisatie het nieuwe lid behoort. Het zou interessant zijn, indien deze antwoorden eens werden geteld en gepubliceerd. De Landesring is opgebouwd uit kantonale Standesringe en plaatselijke Ortsringe. tn de Ringe worden Arbeitsgruppen gevormd, zodra 8 tot 12 belanghebbenden zich daarvoor opgeven. Deze arbeidsgroepen lopen zoveel mogelijk parallel met de 27 punten van het partijprogramma", b.v. buitenlandse politiek en neutraliteit, sociale plichten van het kapitaal, positie der vrouw, gezondheid en sport, immigratie, pers en radio. Nieuw aan dit alles is voor Zwitserland, dat de vrouw lid kan zijn en mee kan werken. Die Tat" heeft een aparte pagina voor vrouwenvragen. Na enige twijfel heeft Duttweiler daarin bekend ge maakt, dat hij is voor passief < en daarna actief vrouwenkiesrecht, speciaal in kwesties van school, kerk, armenzorg en economie. EEN frisse wind waait zonder twijfel door al Duttweiler's ondernemingen, ook in zijn poli tieke creatie. Zelfs velen, die hem goed gezind zijn, erkennen echter, dat hij als politicus minder ge slaagd is dan als econoom. Hij kan geweldig goed organiseren, weet wat hij wil, heeft een scherp, practisch verstand, doch schijnt niet wetenschappelijk en analyserend te kunnen denken, met ge volg dat hij in debatten gauw verslagen wordt. Op 4 Maart werd hij in de Nationalrat geweldig scherp aangevallen. De spreker zegt honend aan het slot van zijn rede: Ich werde ihm wohl Stof f ftir ein weiteres Hundert Inserate geliefert haben". En dat gebeurt. Niet in de vergadering zelf neemt hij de handschoen op, na enige dagen verschijnt zijn repliek in advertenties en courantenartikelen. Het is te hopen, dat Duttweiler in overeen stemming met zijn democratische idealen in1 zijn partij, voor de verschillende vragen deskundigen toelaat en niet alles zelf wil doen en beheersen. Daar hij weinig tegenspraak duldt, vreest men hier voor wel een weinig. De Landesring valt en staat nog met zijn persoon en dat is geen juist fundament. Zijn speciaal gebied, ook in de politiek, is de economie en de export. Zijn tegenstanders ver wijten hem natuurlijk, dat hij voor eigen parochie (de Migros) preekt. Heeft hij het prachtig volksbrood ingevoerd alleen ten eigen bate of ten bate van het volk? Is hij voor vrouwenrechten omdat de vrouwen zijn klanten zijn? Stimuleert hij het hotelwezen om de hotels tot afnemers te maken? Is hij tegen de in strijd met de grondwet" genomen regeringsbesluiten omdat sommige van deze, b.v. het dringliche Bundesbeschlusz ber das Verbot der Erweiterung von Warenhausern und Filialgeschaften" ingaan tegen de belangen van de Migros? Strijdt hij tegen de duurte, ppdat hij goed koop kan leveren ? De tijd zal leren in hoeverre hij erin zal slagen eigen en algemeen belang niet te verwarren. Eén ding is zeker, een onverschrokken stem doet een land nooit kwaad. PAG. 8 DE GROENE Ne. 3137 PAG. 4 DE GROENE No. 3137 FRANKRIJK La route bleue en de sterren U neemt dan zeker den blauwen weg om naar de Cóte d'azur te gaan," zegt de vriendelijke ambtenaar, die ons voor frs. 360 aan gratis benzinebons overhandigt, en als hij onze niet-begrijpende gezichten ziet, verduidelijkt hij, de groote weg van Parijs naar Nice, de route natio nale no. 7, men noemt hem de route bleue". En den blauwen weg gaan we en bevinden ons daar zeer wel bij. Ministeries mogen gaan en andere hun plaats innemen, Frankrijk blijft hetzelfde wijde, bekoorlijke land, waar plaats is voor iedereen. Geen druk gedoe, zelfs veel minder reclame dan vroeger langs den weg, maar tijdige en duidelijke aanduidingen; geen geestdoodende autostrada, waar de auto bestuurder als in een nachtmerrie van beton wordt gevangen, maar goede, breede wegen in een landschap vol afwisseling. De uittocht uit Parijs is altijd eenigszins hachelijk en vindt dan ook niet plaats dan na een onverstaanbare doch intensieve woordenwisseling met een autobuschauffeur, wiens Parijsche temperament geprikkeld werd door ons aarzelend zwalken. Eindelijk hebben we de Porte d'Italie bereikt, het is een breede avenue zonder eenige porte, en dan rijden we door. Flink door, want in Frankrijk houden ze van opschieten. Veel te vlug suizen we dan ook door het mooie bosch van Fontainebleau, maar tegenover het kasteel, dat daar plotseling zoo grootsch en zoo een voudig in de middagzon voor ons ligt, moeten we toch even gaan zitten om een kopje thee te drinken en bij al onze gebrekkige kennis van de ge schiedenis onder den indruk komen van deze vroege schepping van den Franschen geest. DE weg wordt stiller en mijn reis genoot ook. Hij is verdiept in den Guide Michelin 1937, waarin de culi naire geneugten van Frankrijk op wetenschappelijke wijze zijn gerubri ceerd. Het blijkt dat je gewoon, of met een, twee of drie kruisjes kunt eten. In het laatste geval ben je altijd goed, want volgens Michelin, zijn die adressen elke reis waard, terwijl het geld dan geen rol meer speelt. Onze weg blijkt voorloopig met dergelijke kruisen bezaaid, maar daar we een luidruchtige en langdurige lunch in Parijs achter den rug hebben, rijden we door langs Nemours met Hotel des Roches, en Montargis met het aanbe volen Hotel de la Poste, om ten slotte te stoppen in St. Thibault, waar een heel eenvoudig tentje aan de Loire ons wacht. Het is gemerkt met slechts n kruisje, maar dit blijkt voor ons ruim voldoende, zoodat we na rijkelijk genoten te hebben van den daar inheemschen Pouilly volkomen beaat ons eenvoudig appartement opzoeken. Aan den overkant van de breede rivier ligt een- klein tentenkamp in de avondschemering. DEN volgenden dag zetten we onzen kruistocht voort en lunchen onna tuurlijk lekker in Vienne, Restaurant Pyramide et Point, waar we ten prooi vallen aan den in Nederland ten on rechte volkomen onbekenden Condrieu. Als we na dezen voortreffelijken maaltijd ietwat loom ons Fordje weer bestijgen, komt, onverwacht en on dankbaar, onze degelijke Hollandsche aard in verzet. Met al dat nagerij van die kruisen Vienne had er drie l gaat het avontuur er uit; bovendien komt de wijn, het copieuse eten en de warme zon het chauffeeren niet ten PAG. 9 DE GROENE No. 3137 goede. We besluiten dus sober te dineeren, gewoon daar waar we op etenstijd zijn, desnoods met een flesch Vichy. Het geluk is met ons; laat in den avond eten we op een groot terras in een prachtig oud park Chateau de Fontager te Ponsas (Drome) en genieten van de stilte, alleen onder broken door in de verte het suizen van een auto en het gerommel van een enkelen trein. De snelstroomende Rhóne, de route nationale en de spoorweg vormen de driedubbele be grenzing van deze mooie bezitting, nu eenigszins jeugdherbergachtig geëx ploiteerd. De vin du pays kostte vier francs. In Valence laten we den wagen eens nazien en smeren, wat precies een kwartier duurt. We betalen met onzen blauwen bon en rijden vief weg op de, ons voor de bergen aanbevolen, Esso. Wij verlaten nu den grooten weg om, wat meer naar links aanhoudend, over de heuvels de blauwe Middellandsche Zee te bereiken. Midden in de Provence zijn we nu. Wie dit land met zijn ronde dak pannen en zijn rechte cypressen, met zijn slaperige, kleine plaatsjes en zijn vriendelijke, intelligente menschen niet kent, die weet niet wat hij mist. ,,Rijd maar rond, Barbaar uit het Noorden, dit land is ook voor jou. Dank de goden, de oude, dat ze dit landschap en dit volk voor je schiepen, en dank ook de nieuwe, dat ze het voorzagen van een prachtig wegennet, waarbij alle bochten opgehoogd zijn, zoodat het sturen een genot is en je gemakkelijk als een vogel de hellingen op en af zweeft." Wie het leven schoon vindt en het bemint, die neme de route bleue t NORDICA r te rnaa ? a r t/s DIT is het jaar van Parijs. Met de toeneming van het aantal reizigers naar de stad aan de Seine, steeg ook de frequentie van de uitgaven en gidsen over de stad. Het bestuur der wereldtentoonstel ling deed bij Denoël, Parijs, een gids Merveilles de l'Exposition de 1937", geschreven door Robert Lange, het licht zien, die meer uitblinkt door volledigheid dan door overzichtelijk heid. Parijs", door W. J. M. Linden, uitgegeven door J. Noorduyn & Zn. Groningen, onder het motto Ik reis mee I...." is een wat droge, schoolboekjesachtige opsomming van veel schoons en opmerkenswaards. De Parijsche Hollander Leo Faust doet het beter, amusanter en met meer begrip voor Parijs en den Hollander. Het bij Meulenhof f, Amsterdam, uit gegeven boekje, biedt, geïllustreerd met charmante penteekeningen van Gpldsteen, een nuttige reeks van ge gevens, waarvoor geen geroutineerd bezoeker van Parijs den neus behoeft op te halen. Cabarets, restaurants, musea en feiten, die men als be reisd tourist eigenlijk meent behooren te weten en die men eigenlijk nooit weet, worden hier op bloemrijke en overzichtelijke wijze vermeld. Meulen hof f's Nieuwe Gids, met een plan van de tentoonstelling, is een prettig leesbaar en zeer nuttig boekje. ENGELSCIE BlilLDOGS KENNEL EELDE - APELDOORN GREUTELSCHEWEG 61 Van tijd tot tijd Pups af te geven Wetenschappelijk en met zorg gefokt l A U t l A KI R TCDDICDC KENNEL KLAARWATER LH A C- LH N U ILKHILKO Doorn - Tel 228 - Driebergen Eanlga kannel van dit ras In NeiUrland VAN TIJD TOT TIJD PUPS AP TK QEVEN WALHALLA KENNEL Hollandsche Keeshonden en New Foundlanders M. BARSSE VAN HARDENBROEK DEN BERGH" - KUENEN (N.-Br.) - TEL. 28 ? Zorgvuldig grootgebrachte dieren al te geven VArlrcliït»» T'o«»rïoi» Kleinste dameshondje 20 cM. hoogte. Eenigste fokster van l Umallire"' lerrier dit ras in Nederland. Pups af te geven met off. stamboom. Mevrouw A. G. v. d. BERG-VOIGT Jul. v. Stolberglaan 306 DEN HAAG Fnnolcpho QaitQr Kampioen Chaplin'sCharioteerofHeathflowerstaat ter L.llljClObMG UCLLCI dekking. Van tijd tot tijd pups af te geven. Pension voor kleine Huisdieren. G. v. d. HEIDE, Virulylaan 8, Park Leeuwenbergh, VOORBURG. DE ARKE NOACH - HONDENPENSION. methode", waarbij elke hond over ca. JSOO 31' looprulmte beschikt. M. ERKELEXS, B.W. Laan 77 (tegenover Birkhoven) Amersfoort. Tel. 2020. Van tijd tot tijd pups af te geven. Dekreu Felix vom Stahlblock ter beschikking. Airedale Kennel Paator's", Oosterwolde (Fr.).Ds. K. J. de Groot, Tel. 52 I-J F R n P R Van tJJd tot t!Jd PUP* af te «evennCrVUCH DEKREU TER BESCHIKKING Kannel Von d«r Heldenilcht, A. v. d. GRINTEN, HEEZCRWEQ 27, EINDHOVEN, Tel. 3242 Dr- A- J- M- HOLMER - GRONINGEN -TEL. 975 Engelsche Bulldog. Van tijd tot tijd pups af te geven. SlvïS5£D DWERG BLACK AND TAN TERRIËR, reu van zuivere ouders. Kamerzindelijk en vertrouwd met jonge kinderen. Niet ouder dan i jaar. Br. met bijzonderheden en prijs onder No. 10133 De Groene. AANGEBODEN twee rUIVCre CHOW CHOW pups, rood, G weken oud, reu en teef. Ouders belde bekroond. Goed tehuis moet verzekerd zijn. Brieven No. 1O134 Groene Amsterdammer. S T A A X TER DEKKIXG de W E I- S H TERKIEK KEIEN: Kampioen Dan. Y-Craig Caradoc en Jimmy van Aardenburg Aanvragen te richten aan Mevr. Mr. A. TEENSTRA, Albrandwaardsche dijk 76, Poortugaal. THE KOK's KENNELS * Baarnscheweg 31 * DEN DOLDER ftrhotschc terriër». Icrwrlu- terrirrw. Dalmatiner**. Pup* af t«» eeven GEMEENTE UTRECHT. UITGIFTE van f 5.215.000 - 3'/2 pCt. Obligatiën, VIERDE LEENING 1937, in «tukken van ? 1OOO. - en ? 500.?. Ondergeteekenden berichten, dat de inschrijving op bovengenoemde Obligatiën tot den koers van lOO'/V pCt. zal zijn opengesteld op Dinsdag, 2O Juli 1937, van da» voormiddag» 9 uur tot de» namiddag» 4 uur, bij hunne kantoren te AMSTERDAM, ROTTERDAM, 's-GRAVENHAGE en UTRECHT, voorzoover aldaar gevestigd, alsmede bij den Gemeente-Ontvanger te Utrecht, op de voorwaarden van het prospectus d.d. 14 juli 1937, waarvan exemplaren, benevens inschrijvingsformulieren, bij bovenvermelde kantoren verkrijgbaar zijn. INCASSO-BANK Hl NEDERLANDSen INDISCHE DE TWENTSCHE BANK Ni HANDELSBANK, 1.1 AMSTERDAM, 14 Juli 1937.