'??? ??v .1) ? r DE GROENE AMSTERDAMMER Opgericht in 1877 ONAFHANKELIJK WEEKBLAD VOOR NEDERLAND *'« I"r8an8 No.3140 De partijvorming ter linkerzijde Prof. Dr. Ir. Goudriaan De Liberalen DE partij, welke na de N.S.B, bij de verkie zingen de grootste nederlaag heeft geleden, is de Vrijheidsbond. Deze nederlaag is vol komen verdiend. Want deze liberale partij is niet* ? ? ? liberaal. Dit is geen verwijt aan hare leiders. Het politieke en economische liberalisme sedert het begin der ipe eeuw is nog nooit werkelijk liberaal geweest. Want de liberale gevoelssfeer in haar zuiverheid beteekent een onbeperkte sympathie voor de vrijheid van onderzoek en de vrijheid van critiek. Maar het politieke liberalisme heeft zich nimmer iets aangetrokken van de ontzaglijke critiek, die theorie en ervaring jarenlang op het vrije spel der krachten hebben uitgeoefend. Zij heeft de econo mische vrijheid geponeerd als een dogma, dat aan het vrije onderzoek der feiten het zwijgen heeft opgelegd. [Men vergelijke bijv. de samenwerking, die de R.K.S.P. heeft weten tot stand te brengen met de hoogleeraren te Tilburg met de houding, die de V.B. en de liberale pers hebben aangenomen tegen liberalen zooals Prof. Polak, de beide Stuarts en anderen]. Men behoeft bij het uitspreken van dit oordeel niet te miskennen, dat het liberale staats lieden zijn geweest, die in Nederland en ook daar buiten belangrijke sociale hervormingen tot stand hebben gebracht. Maar men kan bezwaarlijk vol houden, dat deze hervormingen uit eigen initiatief en eigen stuwkracht der liberale groepeeringen zijn voortgekomen. Het waren geen uitingen van een constructieven geest, die in onbevangenheid onder zoekt waar het vrije spel der krachten gebreken vertoont en hoe deze het best kunnen worden verholpen. Ware deze laatste mentaliteit aanwezig geweest, het wezenlooze spel van een dozijn en meer crisissen had men nimmer een eeuw lang gadegeslagen zonder hiervoor de noodzakelijke remedies te zoeken. De liberale partij in Nederland is dus niet inconse quent geweest, maar heeft slechts haar oude traditie voortgezet toen zij de afgeloopen jaren zich heeft opgeworpen als de krachtigste verdedigster van de zich zelf ad absurdum voerende aanpassings politiek. Nationale conjunctuurpolitiek in kleine staten is bij voorbaat tot mislukking gedoemd". (Stelling XXIX in de brochure Waar het om gaat", samen gesteld door het Verbond van Nederlandsche Werk gevers). En aangezien internationale conjunctuurpolitiek alleen mogelijk is na opheffing der nationale souvereiniteiten, dient er dus in het geheel geen conjunctuurpolitiek te worden gevoerd. Vriezen wij dood, dan.... De zwakte van den Vrijheidsbond in haar tegen woordige gedaante ligt in de innerlijke tegenstrijdig heid van haar gevoelssfeer. Voor het uiterlijk dient zij zich aan als een vooruitstrevende partij. In werkelijkheid wordt zij geleid door de niet confes sioneele conservatieven. Haar gesteldheid des gemoeds is die van het zelfvoldane rustige afwachten van den natuurlijken loop der dingen. Voor een partij van deze allure is in Nederland stellig een duurzame, zij het ook een niet zeer breede, plaats. Door het accentueeren van haar conservatief karakter zal zij hoogstwaarschijnlijk een aantal leden en kiezers aan de VrijzinnigDemocraten verliezen, maar zij zal de mogelijkheid hebben om daartegenover terug te winnen hen, die haar thans den rug hebben toegekeerd voor Colijn of de N.S.B. Zoodoende zal zij de belangen van de democratische politiek, die ook bij haar veilig zijn, beter dienen dan door te volharden in haar tegen woordige tweeslachtigheid. ' De Vrijzinnig-Democraten DE enquête door dit weekblad juist een jaar geleden gehouden, heeft, aangetoond, dat het vertrouwen in de vrije werking der sociale en eco nomische krachten onder de jongere leeftijdsgroepen sterk afneemt (zie het nummer van 4 Juli 1936, Met vacantie? Dan Purol meenemen! Dit voorkomt, verzacht en geneest zonnebrand, doorzitten en stukloopen. In nevenstaand artikel zet Prof. Dr. Ir. J. Goudriaan uit Eindhoven zijn analyse van de partijvorming ter linkerzijde voort. In de voorafgaande beschouwing heeft de schrijver aangetoond, dat ruim een kwart der stemmen, die of> de partijen der linkerzijde plachten te worden uitgebracht, op drift" geraakt zijn, en dat dit slechts door verdieping en versterking van het eigen geestelijk klimaat weer hersteld kan worden. Thans beschouwt de hooggeleerde schrijver concreter de drie van ouds gevestigde linksche partijen, om na te gaan, wat elker geestelijk klimaat" zou kunnen zijn. staat 4b). Van de 65-jarigen en ouder zijn er 39 pCt. die dit vertrouwen bezitten, van de 50?04 jarigen 33 pCt., van de 35?49 jarigen 20 pCt., van de 25 34 jarigen 18 pCt. Deze daling is te regelmatig dan dat men zou mogen twijfelen aan de conclusie: de in het oog springende ongerijmdheden van het tegenwoordige economisch organisme maakt het jongere geslacht» en terecht, besloten tot ingrijpen. De vraag is maar in welke politieke partij deze van den Vrijheidsbond vervreemden hun onderdak zullen vinden. De Vrijzinnig-Democratische Bond is van hare oprichting af geleid door de gedachte, dat er bewust, zij het ook geleidelijk en welberaden, in het economisch leven moet worden ingegrepen van overheidswege, teneinde dit beter aan zijn doel te doen beantwoorden. Maar deze politieke partij heeft toch in den loop der jaren belangrijke wijzigingen ondergaan. Zij heeft haar radicale vleugel z'oo goed als geheel verloren aan de S.D.A.P. Het Algemeen Nederlandsch Werklieden Verbond ging reeds kort na haar oprichting in ruste: de nazaten van Piet Nolting zijn leden van het N.V.V.; de geestelijke erfgenaam van Th. M. Ketelaar heet Theo Thijssen. En deze verandering van maatschappelijke structuur is niet zonder invloed gebleven op haar activiteit. Mannen met het lan van Treub (in zijn jonge jaren) of Dr. Bos zal men thans vergeefs bij haar zoeken. Men krijgt somtijds den indruk alsof in deze partij het sentimenteele temperament, dat in het Nederlandsche volk rijkelijk voorhanden is, den boventoon voert en het intellect, dat juist in een partij als die der V.D. zoo sterk behoort te spreken, geheel over stemt. In het vraagstuk van de landsverdediging bijv. is de Vrijzinnig-Democratie practisch aan de linker zijde van de S.D.A.P. komen te liggen. Terwijl de laatste de eenzijdige ontwapening met overweldi gende meerderheid heeft vaarwel gezegd en dit besluit ook in de practijk weet te doen respecteeren (zie het geval Kies) heeft de V.D. blijkbaar uit overmaat van vrijzinnigheid ook thans nog het afwijzen van de gewapende verdediging voor haar leden mogelijk gemaakt. En zij ziet daarbij over het hoofd, dat wie de democratische vrijheidsrechten als een vanzelfsprekendheid aanvaardt, ook den plicht heeft deze te verdedigen met dezelfde middelen waarmede zij eeuwen geleden zijn tot stand gebracht. In het vraagstuk van de monetaire politiek is zij, als ware het een vanzelfsprekendheid, de orthodoxe formule van den gouden standaard gevolgd. Minister Oud is blijkens zijn jongste redevoering het daaraan verbonden gevoelscomplex nog niet te boven en gewaagt met trots van den gouden standaard van zijn ideaal". En anders dan de katholieke partij, die zich van haar gouden-standaard-ministers wist te distantieere^ is'de zijne zooveel te nauwer om hem als aanvoerder aaneengesloten. En ook inzake het eenheïdskabinet, dit vpor Nederland geheel nieuwe begrip, heeft juist de V.D., zonder eenige critische discussie, geestdrift betoond voor de 'nationale samenwerking op breede basis". De gedachte, dat men een regeering verzwakt, indien men deze samenstelt uit meer partijen dan voor het bereiken van een parlementaire meerderheid noodzakelijk is ,dat men de democratische oppositie verzwakt, indien men deze terugbrengt tot n of zoo mogelijk tot nul democratische partijen en dat men de democratie verzwakt doordat men dus doende de natuurlijke behoefte aan oppositie, die ook bij het beste regeeringsbeleid in elk democra tisch volk leeft, met onvermijdelijkheid drijft naar de anti-democratische partijen deze voor de hand liggende overwegingen komen in haar pers niet aan het woord. Onder deze omstandigheden i$ de Vrijzinnig» Democratie een veilig tehuis voor de ietwat passieve middengroepen, niet ontbloot van Sociaal gevoel* maar met matige politieke belangstelling. Con structieve stuwkracht mag men thans minder nog dan vroeger van haar verwachten. Haar tegen- i woordige omvang zal zij waarschijnlijk nog jaren lang kunnen handhaven. Een groote werfkracht kan niet meer van haar uitgaan. Daarvoor heeft zij het levenwekkende contact met de groote massa al te zeer verloren. DE S.D.A.P. heeft de laatste jaren voor het uiterlijk een groote verandering ondergaan, die alleen hen kan verbazen of met wantrouwen ver vullen, die met haar innerlijke structuur weinig bekend zijn. Zij durft thans te schijnen hetgeen zij in diepste kern altijd is geweest: een radicale hervormingspartij. Elke mogelijkheid van verbinding met de com munisten is voorgoed verworpen. Het nieuwe program aanvaardt zonder voorbehoud de demo cratie en verwerpt elke dictatuur. Het gaat uit van de juiste gedachte, dat de taak van een massa-partij niet alleen ligt in het behartigen van de belangen der arbeiders, maar van alle economisch zwakken en misdeelden. De dogmatische socialisatie der productiemiddelen is vervangen door het gemeenschapsbezit van de voornaamste productiemiddelen". In het Plan van den Arbeid heeft men een concreet programma gegeven voor de naaste toekomst. Toch is ondanks dit alles de S.D.A.P. bij de ver kiezingen slechts met Y2 pCt. vooruitgegaan. En de oude orthodoxie heeft reeds laten weten, dat dit geringe succes te wijten is aan het weinig principieel socialistische van de gevoerde verkiezingscam pagne. De waarheid is, dunkt mij, precies omgekeerd. De expansiemogelijkheid van de sociaal-democratie ligt niet meer op eenigszins belangrijke schaal bij de confessioneele arbeiders. Deze hebben hun eigen organisaties en voelen zich daaraan steeds sterker verbonden, zooals de teruggang van het sociaaldemocratische stemmenpercentage met name in de katholieke provincies duidelijk aantoont. De verdere groei van de S.D.A.P. moet hoofd zakelijk gevonden worden bij de linksche midden groepen. Deze politiek dakloozen zullen te eerder in de S.D.A.P. hun geestelijk tehuis kunnen vinden naarmate deze haar karakter van radicale Nederlandsche hervormingspartij te zuiverder accentueert. De groote verdienste van de S.D.A.P. in het verleden heeft hierin bestaan, dat zij algemeene eischen van politieke en sociale hervorming, zooals het alge meen kiesrecht en de arbeidswetgeving, in het geheele Nederlandsche volk heeft weten te doen doordringen en daarmee tegelijkertijd groote massa's politiek onverschilligen tot werkzaamheid heeft weten te prikkelen. Het is volstrekt niet noodig, dat men daarvoor instemming vraagt op een tot in details uitgewerkt program. De geestelijke atmosfeer is oneindig belangrijker dan de concrete technische inhoud der hervormingen. De onbuigzame wil om deze maatschappij met haar in het oog springende gebreken beter te maken, om' rusteloos te zoeken naar elk middel, dat daartoe dienstig kan zijn en om voor geen enkel obstakel terug te schrikken mits men maar niet afwijkt van de hooge zedelijke grondslagen der democratie dat is de stemming, die voor het hervormingswerk noodzakelijk is. Men kan hier stellig nog groote stukken van het ondernemende Nederlandsche volk voor winnen en daarmee tegelijkertijd den grondslag leggen voor samenwerking met andere hervormingsgezinde groepen ter linker- n ter rechterzijde. Meer kan men niet verlangen, met minder mag men niet tevreden zijn. Er moeten drie linksche partijen blijven ER is in Nederland n katholieke partij, er zijn twee rechtzinnige protestantsche groepen, er zijn drie vrijzinnige partijen. Dit is een logisch opgebouwde reeks: naarmate de beginselen grooter vrijheid laten aan het individueele inzicht, is sterker differentiatie in de partijvorming noodzakelijk. Daarom zou het een ernstige misgreep zijn, indien men op welke wijze ook trachtte het aantal linksche partijen met n te verminderen. De niet-cbnfessioneele kiezer moet de vrijheid van keus behouden tusschen een conservatieve, desnoods ietwat reactionnaire partij, een gematigd vooruitstrevende en een radicaal hervormingsgezinde. Elk dezer partijen is reeds in kern aanwezig, het komt er slechts op aan, dat een ieder in eigen kring zijn best doet het bestaande karakter zoo zuiver en dus zoo krachtig mogelijk te cultiveeren. In deze ontwikkeling heeft de S.D.A.P. de grootste verantwoordelijkheid, maar ook de schoonste taak. VOOR ELKE BEURS 'N BROCHES 2O STUKS Kleine genoegens: root geluk OUDE wijsheid verlangt, dat de mensch zich ontspannen zal door bezig te zijn met datgene, waarvan de dagelijksche arbeid hem het meest verwijderd houdt. De Grieken leerden dit tot hun schade aan de ,barbaren, die, zoodra ze het vernomen hadden, voor hun pleizier professor in het Grieksch werden. Sedert dien is Homerus onleesbaar. Op hun beurt gaven de barbaren deze klare wetenschap door aan de nomaden, met het schadelijke gevolg, dat deze zich, voor hun genoegen, gingen huisvesten" eene bezigheid, die in het alledaagsche leven verre buiten hun gezichtskring had gelegen. Dit gaf aan leiding tot de groote volksverhuizing, waarna de Ariërs ontstonden uit het huwelijk 'tusschen volks stammen, die reeds verhuisd waren en volksstammen, bij wie de verhuiswagen nog niet uitgevonden was. Op deze manier werd de geschiedenis van Europa beheerscht door de bezigheden, welke de volkeren het. meest van hunnen dagelijkschen arbeid verwijderd hielden. Ter herinnering aan de groote cultuur vormende waarde van deze ondagelijksche bezigheden stelde keizer Augustus, die welwillend zijn naam aan deze onderneming afstond, een bijzonder feest in, dat in de moderne talen vacantie genoemd wordt en dat de Earopeesche menschheid dwingt, zich gedurende een korte periode te wijden aan datgene, waaraan zij niet gewoon is, zoodot de meest gehuisveste lieden zich plotseling gaan voortbewegen als nomaden, terwijl daarentegen de geboren zwervers zich eerbiedig opsluiten in hutjes aan de zee en huisjes op de heide, zoo ver mogelijk afgelegen van de herbergzame plaatsen, waar hunne vrienden den dag verliezen in spel en dronkenschap* Bij de Europeanen wordt dit feest jaarlijks met groote geestdrift gevierd en iedereen probeert te doen wat hij kan om het zich prettig te maken. Maar dit is nu juist het groote vraagstuk, door weinigen opgelost naar hun eigen bevrediging. Toch geeft het pas, dat men, teruggekeerd van de feestviering, zijn vrienden, kennissen en verwanten i' \ PAG. a DE GROENE Ne. 3HO tracht te overtuigen van het geluk, hetwelk men voor geeft te hebben beleefd. Dit is een oude conventie, waarmede nooit een Europeaan zal breken. "\TELE wijsgeeren hebben getracht, een simpele * oplossing te vinden voor dit vraagstuk van het vacantiegenot, maar spijts de schoonheid hunner weloverwogen stelsels, ziet men in de dagelijksche toepassing nog weinig vrucht. Zelden immers kijkt de Europeeër zoo verveeld en zoo verwaten uit zijn toch al niet bescheiden oogen als tijdens deze vacant ie, wanneer de handelaar in grutterswaren zich onledig houdt met het amzwerven der Appenijnen, terwijl de staatsman een verstandig boek lést, de krijgsheld een slappen boord draagt, waarin zijn hals zich niet thuis voelt en de kerkbedienaar vreemdsoortige vochten tot zich neemt op het terras van een drankhuis in een wufte hem ergerende grootstad. Hoogleer,aren gaan met een hengel aan den oever van rivieren staan en beroemde tooneelspelers nemen hun intrek in dorpsherbergen, waar zij geheel onbekend zijn. Van werktuigkundigen onder ons verhaalt men, dat zij aan het zeestrand zich met het ongedierte der baren ver maken en de rechterlijke macht bezoekt duistere nachtgelegenheden. Zoover gaat in deze periode van het jaar de offervaardigheid van de Europeanen, dat men verstokte vrijgezellen ziet uitgaan met maagden, vormende tezamen een zoogenaamd reisgezelschap, terwijl de paedagogen, voor wie dit tijdperk bijzonder aantrekkelijk schijnt, zich met volwassen menschen inlaten, afstand doende van hun waardigheid. De dommen, die steeds in de meerderheid waren op aarde, zoeken hun mede-dommen te overschitteren door het begaan van luisterrijke en kostbare dwaasheden, maar de weinigen, die nog de wijsheid be trachten, troosten zich met de wetenschap, dat kleine genoegens voldoende zijn om het groote geluk te bei reiken. Dit, mijn waarde Papiakou, is hetgeen bij ons vacantie heet. ANTON VAN DUINKERKEN OP HET SPAANSCHE OORLOGSTERREIN IS, SEDERT den uitval der regeeringstroepen en de verdrij ving der rebellen tegenover Madrid tot Brunete en het vastloopen van de daarop gevolgde tegenaan vallen, weinig veranderd. Ook de actie in Baskenland schijnt na den val van Bilbao stilgelegd; men fluistert wegens muiterijen bij de rebellen als gevolg van republikeinsche propaganda (uit Madrid wordt meegedeeld, dat daar sinds begin Juli door karton nen bommen meer dan zestig millioen strooibiljetten verspreid zijn). Alleen bij Teruel, in den gevaarlijken zak in de regeeringsfrontlijn die de verbinding tus schen Madrid en Barcelona al sedert het begin van den burgeroorlog bedreigt, hebben de rebellen in de afgeloopen week een aanmerkelijk voordeel behaald. In ieder geval is de toestand echter zoo, dat zonder een overweldigenden steun uit Italiëof Duitschland, Franco zeker voor den winter geen beslissende over winning kan behalen. Daardoor is het veel waar schijnlijker, dat de beslissing aan het diplomatieke, of Londensche front zal vallen. WAT DB BRIEFWISSELING TUSSCHEN CHAMBERlain en Mussolini in dit verband te beduiden heeft, is niet geheel duidelijk. Naar den vorm doen zij aan rozengeur en maneschijn denken. Maai de inhoud is wegens het particuliere karakter" ervan voorloopig" niet openbaar gemaakt en zoo is het evengoed mogelijk, dat er een koehandeltje in voor gesteld wordt, dat evenmin als het Hoare-Laval-plan over Abessynië, het daglicht verdraagt, als dat de correspondentie te onbelangrijk is, om er mee voor den dag te komen en alleen dient om de atmosfeer voor mogelijk komende onderhandelingen te ver beteren ; of althans een al te gespannen situatie te vermijden, nu de non-interventieonderhandelingen wel geheel vastgeloopen lijken. Of is het waar, dat het gewenscht zou zijn om Mussolini eens over Spanje te benaderen buiten graaf Ciano, wiens op volgerskansen schijnen af te hangen van zijn" politiek in Spanje, om ? Hoe het zij, de kans is nihil, dat Italiëzijn troepen uit Spanje in aanmerkelijke mate zal terug trekken in ruil voor een formeele erken ning van zijn verovering van Abessyniëbenevens die van Franco als oorlogsvoerende partij. Dat het Vattcaan dit laatste gedaan zou hebben blijkt ge lukkig een canard"; de Pauselijke betrekkingen met Franco blijven officieus. Het zou ook wel para doxaal worden, wanneer de Paus hier sympathie zou toonen met een partij, welke griootendeels last hebber blijkt eener regeering, die in eigen land de Katholieken zwaar vervolgt en zelfs haar eigen nazi-aanhangers in den waan laat, dat Franco de Katholieken in Spanje gelijk gezind is als Hitler en Rosenberg het hen in Duitschland zijn. DE MANDATEN-COMMISSIE VAN DEN VOLKENbond vergadert op dit oogenblik ? over het Engelsche voorstel tot deeling van Palestina. In zekeren zin is ook dit probleem een uitvloeisel van den strijd, die Mussolini op dit bogenblik met het Britsche Empire aanbindt om de macht in de Oude Wereldzee. Des Duces eerzucht gaat uit naar een herstel van het Romeinsche Imperium met de oude Romeinsche provincie Airica c.t Syiia. Afncaiso.2 Zuidelijke oever, inclusief Egypte, Syria de Ooste lijke oever, het tegenwoordige Syriëmet Palestina. Vandaar de bescherming" van den Islam. Het is overigens niet enkel Italiëgeweest, dat de verbeel dingskracht en haatgevoelens der Arabieren heeft opgezweept. Allerlei invloeden zijn daar aan het werk geweest, invloeden van buiten af en psycho logische en politieke invloeden in het land zelf. Engeland heeft nu de zure vruchten geplukt van een lange periode van weifelmoedigheid. Intusschen is het verdeelingsplan nog een duidelijke uiting van deze politiek van wijken en weifelen. Dit is geen kunst" maar ook geen oplossing, al is het nog zoo begrijpelijk, dat de machthebbers van het Britsche Ministerie van Koloniën de hoop koesteren op deze manier geit en kool te kunnen sparen, althans hoopten, zich nu niet de volslagen vijandschap van de Arabische wereld op den hals te halen. Deze rede neering sluit aan bij de politiek-van-zoo-lang-mogelijk-toegeven, die het Foreign Office de laatste jaren zoo meesterlijk (volgens anderen: zoo desastreus) bedrijft. Maar het is uitgelekt dat het India Office (het gouvernement yan Britsch-Indiëvalt niet onder Koloniën") er anders over denkt. Daar kent men zijn Mohammedaansche Pappenheimers ! Ook in het Parlement, waar het' verdeelirigsplan nog even voor het reces ter, sprake kwam, mochten de Engelsche plannen geen grooten bijval oogsten. Veel zal er in deze zaak dus van Genève afhangen. Daar laat men zich niet intimideeren door den PAG. 3 DE GROENE No.3MQ Britschen minister van Koloniën Ormsby Gore, die daar dezer dagen de zaak kwam uiteenzetten en het voorstelde alsof er alleen nog maar gesproken kon worden over de modaliteiten hoe, en niet over het principe of er door een verdeelingsplan een eind aan de bestaande Arabisch-Joodsche moeilijkheden ge maakt kon worden. De Mandatencommissie die den Volkenbondsraad een advies moet geven wil de zaak zelfstandig onderzoeken en ook andere plannen om de recente tegenstellingen op te lossen (b.v. door een federatie) onder het oog zien. Zij zal daarbij in de allereerste plaats rekening houden met de rechtmatige wenschen der Joden. Bij sommige Joden staat voorop dat in deze jaren emigratie moet kunnen plaats vinden. Dus dan maar verdeeling, zeggen zij. Inzooverre loopt hun redeneering met die van het Engelsche ministerie van Koloniën parallel, dat zij voor een oogenblikkelijk zeer een halve oplossing zoeken, omdat zij weten een volkomen oplossing niet te kunnen vin den. Maar halve oplossingen helpen niet. In de wereld-politiek is Groot-Brittaniëbezig dat duchtig te ondervinden; in deze betrekkelijk kleine zaak zal het dat ook merken. Hoe intusschen de bij deze Palestina-plannen betrokken Joden, althans in meerderheid, over het verdeelings-voorstel denken, zal deze week in Zürich het Zionisten-Congres, duidelijk genoeg uitwijzen. Vindt het daar onder geen enkele voorwaarde instemming, dan zal de mandaten-commissie te Genève den Raad nooit aanraden het Engelsche voorstel over te nemen, DE OORLOG IN NOORD-CHINA, DIB ZICH NOG hoofdzakelijk tot schermutselingen en vliegtuigaanvallen beperkt, wordt, in vormen die elders in dit nummer nader worden beschreven, ook hoofd zakelijk op diplomatiek terrein gevoerd. China kon digt aan dat het niets meer voelt voor onderhande len, hoewel het vermoedelijk zielsblij zou zijn met een redelijk compromis. Japan doet weten dat het geen vreemde inmenging zal dulden in het conflict, hoewel het weinig te dulden" zal hebben wanneer het zoover mocht komen. Ondertusschen laat het door Wit-Russische huurlingen een Russisch con sulaat leeghalen en antwoordt op het protest der Sowjets, dat het van niets weet en zich ook niet wenscht te bemoeien met onderlinge ruzies van witte en roode Russen. Ondertusschen worden steeds hooger lasten op de ruggen der arme Japanners ge laden door de regeering, die angstig de evoluties der militairen in China volgt, maar toch ook niet een eind kan maken of durft te maken aan dit optreden. Het schijnt dat de Duitsche bondgenoot" ook al het mogelijke doet om Japan te remmen. Het vreest te zeer voor verzwakking van deze bruikbare boeman en voelt zichzelf niet-klaar, hoewel nu elke maand zijn voorsprong in oorlogsmateriaal in ver gelijking tot zijn naaste buren begint af te nemen. TOCH IS VOOR ONS EIGEN LAND DE TOESTAND nog allerminst zoo, dat wij in defensie-politiek op onze lauweren kunnen gaan rusten. De geruch ten nemen in waarschijnlijkheid toe dat de regeering zal voorstellen ons jaarlijksch contingent tot 32.000 man te verhoogen, waardoor vrijloten geheel en vrijstelling wegens broederdienst grootendeels zou komen te vervallen. Ook zou de diensttijd ver lengd worden tot elf maanden, wat. rijkelijk lang schijnt. De huidige opleidingstijd is wel zér kort, maar heeft dan ook het voordeel van zeer intense oefening zonder demoraliseerende tijdsverspilling. Werkelijke veiligheid kan er voor ons land, zooals voor vrywel alle landen, echter alleen in internationale rechtsordening liggen. Daarin zal natuurlijk ook steeds een politioneel-militair element blijven, maar arbeid van juristen is daar voor ook immer noodig. Zoo kunnen wij ons ver heugen over de jaarlijksche zomercolleges van het Vredespaleis en het bericht, dat ons land met een nieuw instituut voor vergelijkend recht zal worden verrijkt, als gevolg van een besluit door het dezer dagen in Den Haag gehouden congres voor inter nationaal vergelijkend recht genomen. Vraagt protpcetoi MR Ing. HAUSBBAND, BUtieoia, Btmummarw. 17 batichiiging aldaar of gar. Ro«gi«M. Uuiou» A T/DO. hau sc ar F AANHANG-WOONWAGEN ook te huur/ VirkrlJibwr In dtn boakhandal. v l l b*. ~ ...<-*,,....*.