». i ' l! f l t Letterkundig leven wo-A, en wi u H. MARSMAN Ignaxlo HiUmc : Brood en Wijn (De Arbeiderspers, Amsterdam) PIETRO Spina, Italiaansch emi grant, anti-clericaal, anti-fascist, keert naar Italiëterug en leeft als priester verkleed eenigen tijd, tijdens de voorbereiding en den aan vang van den Abessijnschen oorlog, in en in de nabijheid van Rome, voeling zoekend met de geestverwanten en in plaats van het steriliseerend element der emigratie de bevrediging der illegale actie. De vrienden van zijn jeugd zijn vrijwel zonder uitzondering, mokkend of enthousiast, aanhangers geworden van het regiem en schuwen den om gang met hem. De bevolking wordt geplaagd en uitgemergeld door een warnet van verordeningen, wetten en lasten, die de staat zijn onderdanen oplegt om alle verzet in de kiem te smoren en althans eenig geld te trekken uit het eigen land; om den oorlog te kunnen voeren, om zijn bureaucratie in stand te kunnen houden, zijn leger van spionnen en politiemannen te betalen, om het leven te knechten en het regiem met bajonetten te beveiligen. Slechts enkele menschen neemt Spina in zijn vertrouwen, slechts in enkelen ook vindt hij verwantschap, weerklank en geestdrift. De meesten hebben zich, hoe dan ook, aangepast; zij zijn onverschillig geworden, soms ook ontgoocheld. Hij spreekt met boeren, met priesters, met intellectueelen op het land en in de stad, met ar beiders, met vrouwen, van zeer uiteenloopend karakter, milieu en zeden. De vermomming, waaronder hij leeft, brengt eigenaardige moeilijkheden en verwikkelingen mee, soms hachelijke, soms ridicule, soms pijnlijke situaties. Maar gelukkig heeft de schrijver dit motief vrijwel niet uitgebuit. Het leven van het arme landvolk, en in mindere mate ook dat van enkele menschen in Rome, voortdurend in verband met Spina's eigen ontwikkeling en conflict hoe moet hij onder déze omstandig heden, ook innerlijk de zaak dienen, die hij voorstaat? en dit alles onder den vernietigenden druk van een dictatorialen staat, en het absolutisme van een pseudo-aristocratischen leider ziedaar het gegeven. Spina wordt tenslotte ontdekt, vlucht en komt om in de bergen. Hij heeft zich ontwikkeld in de richting van een allereerst op innerlijke zuivering ge* richt revolutionair moralisme. TECHNISCH is Silone's roman de zuivere voortzetting, in Italiaan sche nuance, van den negentiendeeeuwschen Europeeschen roman. Bouw en verteltrant, psychologie, stijl en verbeelding, het is alles uit de school van de vorige eeuw. Hedendaagsch is de stof, onhedendaagsch het innerlijk conflict van Spina; onhedendaagsch althans in den engen, unieken zin van dit woord, maar zeer algemeen menschelijk, als men wil, en verplaatsbaar naar andere tijden, aan den onzen verwant. Onderhoudend wordt het leven der bijfiguren verteld; uit hun woorden en handelingen, ervaringen en reacties vooral ondergaat men het gemiddelde ?v leven in een totalitairen staat. Voor'** ^J^iik wordt daartusschen door, in *'pi. ^dzijden soms, den ondergang r~* ^ i van menschen, die met den andschap leven, en door " >lgt men, levendig geboeid, Spina's innerlijk en eigd en hachelijk bestaan. ft de ervaringen van zijn hoofdfiguur zeer goed weten te ver binden met het lot van verschillende groepen en individuen. De contrasten werken teekenend en afwisselend, het verhaal blijft boeiend waarover het dan ook bericht, de figuren leven, soms wordt hun lot een aangrijpend, ook in de tragiek meesleepend bestaan. Toch stijgt de roman slechts enkele malen tot de hoogten van een groot werk, en ook de innerlijke ontwikkeling van Spina, het hoofdthema toch, houdt iets onbevredigends. Slechts een persoonlijker, oorspron kelijker oplossing ook had bezielend en overtuigend kunnen zijn. Dit neemt niet weg dat Silone een zeer goed boek heeft geschreven en dat men zijn roman beëindigt met de volle over tuiging, dat zoo, geheel zoo het leven onder het Italiaansche fascisme moet zijn. Is het een verblinde voorliefde voor het Italiaansche volk en het zuidelijk leven, als rnen bij het lezen van gelijke gruwelen als in het nationaal-socialistische noorden zich telkens op de verzuchting betrapt: als men de keus had, dan toch driemaal liever het fascisme?" Ook de ploertigheid heeft haar nuancen, misschien onder invloed der zon, De vertaling is een wonderlijk mengsel. Vermoedelijk heeft de ver taler het origineel er wel bij gehad, maar voor alles de Duitsche vertaling. De Hollandsche loopt soms heel vlot, snel en gespannen en zou ook als geheel met eenige moeite tot een leesbaar boek zijn te maken, als zij niet wemelde van de germanismen, terwijl ook haar Nederlandsch een revisie behoeft. Haast kan van deze beide gebreken de oorzaak zijn. Maar waarom, als er naar hét Duitsch is vertaald, werd dat niet vermeld? Dr* Annie Romein*Verschoor: EEN GEBOREN VERTELLER 'K. van der Geest: Eiland in de Branding (Leopold, Den Haag) MEN hoeft niet zo heel lang in dit boek van een onbekende te lezen, om de overtuiging op te doen, dat K. van der Geest een geboren schrijver is. En terwijl we verder lezen, verruimt en beperkt zich dit oordeel tot: Van der Geest is een geboren romanschrijver. Wat, gezien de verhoudingen in onze literaire wereld ons slechts kan verheugen. Een van de oorzaken toch, waardoor onze tegenwoordige Literatuur met een hoofdletter op zo ontstellende wijze vervreemd is van het lezend publiek, is de overwoekering van het verhaal door het al of niet crea tieve" proza. Het is natuurlijk niet moeilijk de zaak op zijn kop te zetten en de oorzaken van die vervreemding te zoeken in het smaakbederf van een zich uitsluitend niet detectives en Gulbransens voedend publiek. Maar wie zich eerlijk rekenschap geeft van de feiten weet dat dat niet waar is. De zaak is iets ingewikkelder. Ony te beginnen zijn de meeste mensen, psychisch zo goed als physiek, alles eters, d. w. z. de normale smaak gaat uit naar gemengde kost: de verfijndste high-brow leest zich wel eens in slaap met een detective, huilt wel eens graag lekker in donker bij een krasse draak'ilm, snoept een beetje pornografie, al of niet omdat hij nu toch wel eens wil weten hoe erg het is, of laat zich meewiegelen op een operette-schlager. Aan de andere kant heeft niemand sen voorkeur voor tweede-, derde-, enz.-rangs literatuur als zodanig en Ie beste klanten van Philips Oppen:ieirn en van Ammers-Küller wijzen oen boeiend verhaal niet af omdat iet zulk een goed proza is of psychoogisch zo goed verantwoord is. Bibliografie Itoth: Das falsche Gewicht , Amsterdam) IN wezen is ook deze nieuwe ge schiedenis van Roth een goed ver haal. De fataliteit van liefde die omslaat in ontrouw, en van al te strenge rechtvaardigheid die onrecht vaardigheid wordt, en de verbinding hier tusschen, zoodat n de ontrouw n de onrecht-geworden rechtvaardig heid roepen om wraak, die leidt tot den moord op den Eichmeister" Anselm Eiberschütz, de hoofdpersoon van het verhaal, dit alles is in den grond sober en overtuigend beschreven, met een langzame, trage spanning, die zelden verslapt; en zoo, dat men voelt, dat alleen een catastrophe het einde kan zijn. Helaas werkt Roth met de noodige trucs: de manie om zinnen, al of niet omgezet, vrijwel woordelijk, soms vlak na elkaar, te herhalen, kan men nauwelijks anders noemen. Evenzoo het tot in het belachelijke en volslagen ongeloofwaardige toe herkauwde motief der oorringen. Zoo is er meer dat de vertelling weliswaar niet grondig be derft, doch haar zeer hinderlijk schaadt. Alfred Dttblln i »ie Fahrt lm Land ohne Tod (Querido, Amsterdam) HET eerste deel van dezen roman beschrijft de verovering van Centraal-Amerika en de vol komen verdelging van de daar geves tigde cultuur. Men dient bij het schrijven en bij het lezen van een historischen roman te bedenken, dat niemand het verleden in zijn z.g. ware gedaante weer kan oproepen. De auteur moest in dit geval een wereld scheppen met menschen van verschil lend ras en karakter, met andere doelstellingen ook dan de onze. Het aantrekkelijke van een dergelijk ge geven ligt voor een deel hierin, dat men kan afwijken van een geijkte zienswijze en dat men daarbij wellicht ook in zichzelf een weerstand moet overwinnen. Verbeeldt men overigens mensch en wereld, hoe afwijkend dan ?ook geconcipieerd, met de noodige suggestieve kracht, dan zal men dien weerstand geleidelijk in instemming doen overgaan; maar op zijn minst dient de stof, hoe dan ook, te gaan leven. Döblin is hierin slechts ten deele geslaagd. De sfeer van het oerwoud, die hij uitnemend heeft voelbaar ge maakt, strekt zich als het ware ook uit over zijn personages, die daardoor vervagen en verwisselbaar worden als boomen. Het is overigens mogelijk dat deze anonieme collectiviteit des schrij vers doel is geweest en dat hij zich voorgesteld heeft de massale ver woesting der indianencultuur door de invallen van het blanke ras zonder individueele nuances te geven. Maar dan blijft het bezwaar, dat het geheele gebeuren zich schijnt af te spelen als onder water, in een aquarium, waarin men slechts zwevende schimmen waar neemt, terwijl de dikke spierbundels van zijn figuren niets uitdrukken dan' vooze kracht. Bovendien zwelgt Döblin letterlijk in zijn woorden; ook hier door behoudt de roman het karakter eener taaie vormlooze massa. H.M. De gemiddelde lezer heeft een andere norm dan de literaire fijn proever: hij wil voor alles iets te bikken hebben. De schrijver, die bewust of onbewust zich in dienst van die voedingsdrang stelt, komt aan zijn literaire roeping niet toe, maar de literaire theorie, die dit natuurlijk verlangen miskent, zal hem ook niet veel verder brengen. K. van der Geest blijkt een van de niet zo tal rijken onder onze prozaïsten te zijn, die het zich kan veroorloven een dergelijke theorie af te wijzen, omdat hij het oer-talent van den -verteller bezit, m. i. zo zeer het onmisbaar fundament voor een goede roman, dat we ons verbazen over de noodzaak, dit nog te moeten betogen. Van der Geest is een onmiskenbaar episch talent. Dat is iets meer dan een smake lijk verteller. Hij schrijft een weinig brillant, helemaal niet klassiek en zelfs niet bijzonder treffend, maar sober proza, dat nergens tekort schiet voor zijn bedoelingen. Het is duidelijk, dat hij weet, hoe hij een verhaal rnoet bouwen, ook alv onder scheidt dit boek zich niet door boeiende tafrelen of met raffinement opgevoerde spanningen. Maar hij beschikt voor alles over wat ik het arsenaal van den romanschrijver zou willen noemen. De ware romanschrijver toch begint zijn levenstaak op het oogenblik dat hij voor het eerst zijn knipperende ogen in een rimpelrood gezichtje naar zijn moeder en het daglicht opslaat, hij zet haar voort als hij naar zijn grote teen en naar de bomen voor het venster grijpt, als hij luistert naar de wind om het huis en de regen op het dak, als hij over de drempel naar buiten schuifelt de wijde wereld van dékleine steentjes op. Hij kijkt de mensen aan en luistert naar hun woorden, eerst van onder af, dan op oogshoogte en op de duur van een beetje boven hen uit en hij houdt van de realiteit van hun verschijnen en houdt juist die trekken vast, die sym bolisch voor hun wezen zijn. Met dit zijn eerste boek heeft Van der Geest bewezen, dat hij een rijk arsenaal heeft, .ook al beperkt hij zich hier tot de kleine, weinig gediffe rentieerde wereld van een Wadden eiland. Maar hij kent die wereld door en door, hij kent er de mensen, de dingen en de natuur en vooral hij weet waar de contactpunten van de mensen met de dingen en de natuur liggen. Dat geeft zijn werk een ver dienste, die groter is dan de negatieve aanduiding ervan kan uitdrukken: hij gaat zich niet te buiten aan de beschrij ving. Wij hebben aan de visuele be gaafdheid van ons volk een schrijn vol .juwelen in onze literatuur-kast te danken. Maar daarmee zijn die romanschrijvers niet verantwoord, die ons overal op de weg van hun verhaal te pas en téonpas bij een slip van onze jas vastgrijpen en ons dwingen stil te staan bij de op dat ogenblik niets ter zake doende schoonheden van land, lucht, licht en water en vooral de schoonheid van de woorden, waarin zij die kunnen weergeven. Van der Geest n hij toont zich daarin ver want aan den groten verteller Knut Hamsun weet de verwbrteling van de mens in zijn natuurlijke omgeving aan te duiden, zonder .van zijn epische taal af te dwalen. Daarmee is niet gezegd, dat wij verwachten, dat hij even grif als Hamsun in het Duits vertaald zal worden, maar wel dat wij nog een aantal goede en gave boeken van hem verwachten. \ i> strand -^duins*^ r^w ei de ^-^^^^^-^ ' b o f c k /lktcantie 'm ort APELDOORN He>t«l A1XAHTA H.V. Hot Centree! enettjt i. Volle*T HMlM f4.- ». 4. 0*r. P. UHM l R U fi fi U M Hotel' HIBinV-BlJMUlI". B*>tanr*mt. P U O O U JVI f 4,f g? Alle cearfon. Telel. HI3. Uiner w»n|f »Hr. RHENEN Ouwehand's Dierenpark »Hr. voorweeHoii. f* l 11 D C KI BOTVIi DB IiA POBTB, Ttl 0. BZfl. XAVIEB ?AI WEMOH^U L* ? C W L1PAOB. n kunen. PenilonprtJ» f8*-. Kdkmmeri. «roomtnd wwter. ^^^^^^^^^^^^ Gerege vrij. Fttitsaltn toor 400 personen. Ocrontmneerde tanken. l MtCLSUM-DOORWtHYH Hoeel Beln ZwItMrbtAd" |tl. MmUtf. vu l RA elf. toMchon «mar. | tMtuunch.. tennnb.. iwem-en rlM^ört. OMW. v*rw.. w. en k. Kr. w.. f*r?ML i fcenfcjM M3 (4. oe ?. toM ROERMOND M"NSTE_R HOTEL &<""»» ***? «omfort. a«bnotei Benl« gevloten hotel ter nlftatse. RO7FM n AAI "**?! BOnXBAAIi. Tel. 3711 Me* M Mdit eerelUeir). Hoof l ?*W^K r* t^ *%*%!. ?» reeng fele«u In 4e BoenBen. Heter» comfort. - Centr.verw. l bO VKU» Oanee. Elfen tMntetaM. Pmp.opMBYraCt. l HILVERSUM TROMPENBERG'* PALACE HOTEL l l SOEST ? ???.w fciiwVIffl Telfrfoon 9M1 « uinen) m Mmtljre tmrlerem l ? Hotel De loMkvqvtr" Tel. 270*. fet enTrele.N .All* «ml Keetan OM wlfnen enn vort. ] j ZIE ONZEN BON HOUTHEM (L) HOTEL VAN DE WEIJER Str. water. Gar. vrij. Geren, keuken. Gr. tuin. BUI. prijzen. Protp. op unvr. VALKENBURG (1) SCHAEPKENSVANST.FIJTatE" ^^^ ^^ ^^ ^^ * * ^*W ? W« ^ ^ m lk|Wkfu|oj fc.j.». IA iWWh m-m- L - _ j *_ ?* . en fmr. vrij J UI 1 1 C U n DOT Houl P-n*lon '* WOUBHUIB. Amn het rVwbche fc«eeh, hel en ?l U L«J II U If O l andventuivlnien. Gexelllf Interieur. Str. water. Op ven. med. veg. dieet. ^ w ^ Zeer funstii v. weekend. Unc verbl. Mnm. red. Sendthofel A.N.W.I. Gar. Proe». o» a»nvr. Tel. Mierden 4. (Day en nacht). M. AELLEN LUSSENtURG. V P l P PARKHOTEL. Alto mod*rn comfort. Lift Ktmtn m«t priv bidlcmmtr, Box«n-|»r»f«. C«ntr»tl vcrwmrmd. Prospectus op unvrtf*. l/ ft ft TUI 1 1 V ' |\U U l W IJ l\ ** >mwi«wi«i« Tel. «4, HABIKAMT. S H.A. elten denncnboMcbeii. kamen, nroomend ««ter. electr. licht, badkamer. Alle comfort, f 4<ys p d Bmtn.(UV|t Vf|| Bond»»peardenic., MIDDELBURG HOTEL DU COMMERCE. Tel.foon f4. Modern comfort. ? Pension van af f 4.-. HOTEL-PENSION-RESTAURANT DE MALLEJAN f»U«oon2. (Otf en nicht), leret* en eudne huti ter plutce. Aangenaun en ntitlf gelecen. Het Sotehhoul J- veiuwe. Dé«eiefenheu voor uiat^j-. 48 karntrt. Stroomind warm en kond vator. Otntr. «iQf. Badkaffltri. BoxeOffanini. A.N.W.B. Bondihotel en oaantenml. Pentlonprllzen (min. 4 daien). Voor- en nbefeoen f 8.ffO-f 4.-. Juli en Auf uitut f 3.75.-f 4.5O. Vraagt prospectus. lf.n.: F. W. DICKMANN KI 11N Q P PFT Karapeercentrum SAXEN H EIM" 11UIIO F LI. l T8Ïi d00r¥0rb. 14 . vierhouten - 8»¥. tindt 1925 60 H.A. oppervltktcj. Huls|«i, woonwagans, kamara «n tanten voor famlllai an groapen. Elgan winkel voor lavanibahoaftan. Zwam bid In da ntbljhald. Flast» voor kampaar-aanhingwagans. Tamiddan dar moolita bosschan. Maan sportief, aangenaam, goedkoop en bevredlglngschankend vtcantlevarblljf. Vr. protptetut. Strandhotel OOSTERHUIS. Tal. 103. Ruime terr. Pr. l gel. t/o. da baden. Vóór- en naseizoen f4.-. Hoogseizoen ? 5.-. l VLISSINGEN U/iHf A A il 7CC H««l «.SOVÜKTAVCK**. Tel. 2lf. In «k «recte nafclJneM v. h. nrand. fflJlV AAN el L L p»«B«'«o wantfelliif M door 4e e'alnon. Str. water op elle kernen. GtncevrtJ, *>fcfc N«Hon»r. f 1,50 k 14.60. Veer- en nkeMsoeh It.-^ 11.60. Fre.p.^runvn O l STERWIJ K Bosch-Rcstaurant GROOT SPEYCK l HjZEREN MAN Het <«n«?m van het Zuiden - Prosp. op aanvrage l Eldorado v. Oisterwijk. Meast bezocht zomeroord ter plaatse, l L VUQHT bij Den Boeoh Geheel nieuwe directie l OOSTERBEEK ?/?. Bfla. BoMh. tolde, verfcdibleB. lemantttehe heaftb en dalta. aetnMntolflke parten ia botwterreta. V.V. Afinenrut t. Téirffia . Buremu Oemeentewerlna Tei SMI 2£|CT !f.boon* P1***" ?» boiohr«k« . S-10 l tf^ »>«t Wtonderhtdan (ratii. Zeltr ' eltt 10 et. franco op aanvraag. . Gemeubileerde woning en pnilooine gldt 26 «., groot* 60 «., plattegrond van Bureau V. V. V. - Telefoon JI74 - Glr» 61609. - l n l . l PUTTEN (VELUWE) HOTEL-PENSION BOSCH ZICHT Café-Reitaurant. Tel. 20. Mooi en rustig fdtfen bij de bosschen aan den Harderwijkergtraatwex. Gezellig zitje In den tuin. Pension fed. vóór- en naseizoen v.a. f2.50, van 15 Juli tot 31 Au*. 12.50 tot f3.60. Lof les met ontbijt f2.?. Koffletafel f 0.75. Diner f 1.25. Regtaurane den geheelen daf. MC| M.J VALKEN ZEIST Hot«l-Ca«-R«t. HET WAPEN VAN ZEIST" .. . T«l- **ll. Slotlaan 107, hoek Statlontpletn.'Ruime frluche kamen, alle met itr. water. «ntrale verwarming. A.N.W.B. Gerenommeerde keuken. Pemlon v.a. f 4.~ p. d. P. BRAND, B*. ZCUTELANDE «SS >. _' » ».?K HUIB TBB DTlH.Tel.3.Gel.temld«l.4»rdirinenl«de . der «M. Alle nod. comf, Vrij «a,-, en zeebed. Voor» en niette. - f 8.7S. IS juli tot 21 Auc. f4.- C4.SO. tondih. A.N.W.I. EEN VRIEND, OP WIEN U AAN KUNT aan, kluit ':_.. Elke week zegt hij U onomwondeiyzijn. meening. Elke week wil De Groene U helpen Uw eigen oordeel te vormen over feiten en vraagstukken. Daartoe schrijven in De Groene menschen, die deskundigen zijn op hun gebied, menschen die gezag hebben. Koop De Groene elke week. Nog beter: neem een abonnement. Tot 1 Januari slechts f 3.25 IN AUGUSTUS VERDER GRATIS ?* - ^-.--ifAG. l OE G1OENE N*.IHI BON ADMINISTRATIE DE GROENE" KEIZERSGRACHT 355 - AMSTERDAM Powglro 72880 - Gemeente Giro G 1000 . Telefoon 379 Mijne Meeren, Ik abonneer mij van l September af op De Groene Ik stort daartoe f. 3.25 op girorekening No. 72880 .pa .nummers in Auguttut ontvang ik vorder gratis Naam: .; Straat: N r. Woonplaats: 3141 M.8J7.. Handtetken (r»£ ^