r EUROPA IIV KLEIN BESTEK / H Tl U P Tl nmillmPn C /l/l /7P J^LLI LLtlZI LL/Lli/LlJUGl ló UU LIG ??" Mr. W. Verkade VOOR dengeen, die tusschen de beide peristylen van het nieuwe Trocadéro door het tentoonstellingsterrein betreedt, ontrolt zich tot ver over de Seine het tintelend beeld van wit, crème, blauw en bruin, van loofhout, glas en staal van bijna dertig nationale paviljoens, gevarieerd van vorm, maar gevarieerder nog van inhoud. En wan neer hier getracht zal worden met enkele woorden den inhoud van al die verschillende paviljoens te typeeren, dan doet dit onvermijdelijk de rijke vari atie in de meeste paviljoens zelf weer te kort, om dat wezenlijke details verwaarloosd móeten worden. Frankrijk r^RANKRIJK vertoont als gastvrouwe weliswaar F" geen eigen nationale paviljoen, maar het ver raadt zich overal in de speciale paviljoens en ge bouwen, in de fonteinen, tuinen en bruggen, door légance en zorgeloosheid, door geest en je m'en fiche"-isme, door artisticiteit en onafheid, door inventiviteit, fantasie en losheid, waarvan nog vele . artikelen in dit nummer zullen getuigen. En wie op deze tentoonstelling maar n dag rondloopt, zal niet meer de vergissing maken, Parijs voor geheel Frankrijk aan te zien: In het ,,Centre Régional" beleeft men volledig de variatie der Fransche provincie; van de chalets" der Savoyaardsche bergweiden tot de hooge ,,Belfort" die uitziet over de lage landen van Artois en FranschVlaanderen; van de wijnkelders van Bourgondi tot het geruite balkenspel der Normandische gevels, van de Romeinsche bogen van Languedoc tot de gothiek tusschen de heuvelen van Champagne, van de pergola uit de Pyreneën en het kapelletje met den hoogen kaatsmuur voor het Baskische pelote"spel tot de mijnschachten van Elzas-Lotharingen. Maar daarmee is rijkdom van het Fransche impe rium nog niet uitgeput: op het Ile des Cygnes" vindt men het zoo mogelijk nog gevarieerder kolo niale rijk van Arabieren, Negers, Madagasken, JndoChineezen en Polynesiërs terug in hun eigen om geving. Dultscliluml MAAR thans de eigenlijke nationale paviljoens: Nationaler dan nationaal, en daarom als eerste genoemd i's het Duitsche paleis. Reeds dadelijk voor den ingang de kolossale" be ldgroepen, die Mannertreue" en Eheband" zouden kunnen heeten; slechts de voetstukjes onder de erachter zwevende enge len verraden dat de hemelsche zegen op deze gewel dige symbolen wat getruqueerd kan zijn; het menschelijk gewriemel tus schen de bronzen beenen (het publiek heeft een eigenaardige voorkeur om zich daartusschen te laten kieken) accentueert en ridiculiseert tegelijk even het kolossale. Binnen tref fen onmiddellijk de lichtkronen, die in pompeusheid met den litterairen stijl van Goebbels wedijveren. Als middenstuk van het geheele paviljoen wordt het symbool van technisch Vernuft en waanzinnige snelheid, een race-auto, als een Unheimlich" monster, ten troon verheven. De ware Duitsche geest leeft echter nog voort in een rijke afdeeling van oude en moderne boek drukkunst. De ware Duitsche wetenschap en ver fijnde techniek in het planetarium van Zeiss, in de chirurgische instrumenten, in de televisie, waarbij het storm loopt van de liefhebbers die elkaar willen zien telefoneeren. De ware Duitsche Gemütlichkeit" leeft in de Kathe Kruse poppen; maar helaas ook in den neo-Biedermaier-stijl der meubelen en der schilder kunst op het eere podium. Deze schilderkunst op het podium is echter nog hei lig vergeleken bij wand schilderingen, dieaanHitler eigen bes-,,Ansichte" doen denken, en waarop Schilderij: H/t/er's auto... inderdaad geheel volN/euw-Duitsc/n luchters gens de eischen van het Haus der Deutschen Kunst" (dat in maquette aanwezig is, evenals het reusachtige terrein-in-aanbouw voor de Neurenberger partijdagen), de lucht blauw, het gras groen, en de grond bruin is. Na een obsessie van trappen met foto's van weiden en autosnelwegen van hansesteden en Lufthansa" komt men weer in de frissche lucht op het hooge dak; waar rotstuintjes en .gebeeldhouwde trouw hartige hertjes een bijna volmaakte illusie geven van Duitsche bergtoppen-atmosfeer, die ons, bewoners der lage landen zoo lief is. Maar binnen is het ons te groszartig" en te doodsch l De U.S.8.R. NOG massaler, nog reusachtiger doet de over buurman, het paviljoen der Unie van Sow j etRepublieken aan. Maar hier is het minder hinderlijk, omdat het hier meer verbonden blijft aan de oer krachten van dit oneindig groote half-Aziatische Sta/in tot de zoovee/ste macht territoir, welks natuurschatten den bezoeker reeds dadelijk tegenflonkeren op de met edelsteenen inge legde kaart van het Russische Rijk; dicht bezaaid met kostbare steenen is vooral Europeesch Rusland: even dicht als vroeger de meest vereerde ikonen (een beeld uit Ruslands verleden, dat men in dit paviljoen tevergeefs zal zoeken: van de anti-gods-, dienstige musea is in dit paviljoen geen dependance). De Moeder Gods en andere ikonen zijn thans vervan gen door de afbeeldingen van Marx, Engels, Lenin en vooral van Stalin. Want waar gij u ook keert of wendt in dit groote paviljoen, overal zult u de bor stelige wenkbrauwen en den snorrebaard van Stalin ontmoeten: Stalin tusschen de Stachanow-arbeiders, tusschen de vrouwen, Stalin tusschen de hooge officieren (een stijf regenten-stuk, waarin het eenige pikante de onbezorgde aanwezigheid van Toechatsjefski is), Stalin tijdens de revolutie, Stalin in het theater, Stalin met Lenin, met Gorki, met de poolnegers en met de parachute springers; ja zelfs Stalin als een groot paneel in de maquette van een tooneel-decor; maar men ontmoet behalve zijn portret den dictator ook nog als naam: de eerste autofabriek, waarop men in de U.S.S.R. kennelijk zeer trotsch is, heet Stalin, de grootste locomotief heet Stalin, een groote stuwdam heet Stalin en zoo gaat het voort tot Stalingrad toe. Deze persoonsverheerlijking, die zelfs die voor Lenin overschaduwt (hoewel deze toch ook niet gering is blijkens de maquette van het geweldige gebouw, dat als voetstuk zal dienen voor een honderd meter hoogen Lenin) bederft den niet-Stalinist een weinig zijn vreugde in de frissche kracht van de negen millioen sportbonders, in zijn bewondering voor de snelle technische ontplooiing der laatste tien jaren, voor de grootscheepsche pogingen die aangewend worden om het cultureele vacuüm, dat in velerlei opzichten in Rusland bestond en in groote gebieden nog bestaat, zoo snel mogelijk eenigszins op te vullen, en voor de koene praestaties om het verkeer in de Poolstreken mogelijk témaken. De propagan distische opzet van dit paviljoen als bijna van alle paviljoens trouwens maakt, dat wij alleen te zien krijgen wat van het Sowj et-experiment wel is gelukt of op papier schijnt te lukken. Zoo zien wij wel de vertienvoudiging van het aantal bedden in de kinder crèches, maar niet de verhouding van het totaal aantal bedden tot de totale bevolking. Maar de primitiviteit van dit groote rijk blijkt toch even on danks zichzelf: zoo ziet men op een foto met tien tallen correspondenten van locale bladen er geen enkele met een vulpen, doch alle met een potje inkt voor zich, zoo zijn er ook leuzen, die voor Westersch begrippen te doorzichtig zijn. Maar dat het paviljoen op de groote massa's, die er zich verdringen, toch een sterke propagandistische werking uitoefent kan niemand ontkennen. Itali OOK massaler dan noodig om te imponeeren, maar althans met een rest van strakke klassieke schoonheid, komt het Italiaansche paviljoen van de drie der groote dictatuurstaten nog het beste voor den dag. Ook de in houd der inzending is ; evenredig aan het impo sante gebouw: want eener zij ds is het fascisme nooit zoover gegaan in het gelijkschakelen der kunst uitingen als de andere dictatuur landen, zoodat Italiëhier nog steeds den indruk maakt, het land der klassieke kunst en der kunstnijverheid te zijn; en anderzijds heeft Itali tijdens het fascistisch re giem een moderne allure gekregen, zooals blijkt uit afbeeldingen van archi tectuur, electrificatie, in dustrie en massasport.Ech ter niet alles werkt even overtuigend: als men on- <-0/J yoor h,t Konink]" der het opschrift ,,Het ver nieuwd? politieke leven in Italiëis gepaard gegaai met de vernieuwing van het intellectueele leven ' vrijwel uitsluitend de mediocre brochures va i Mussolini uitgestald ziet, dan kan dit door de mee-t imposante uitvoering van den Mussolini-kop nUt vergoed word»n, nog afgezien van het feit, dat oo'< hier de herhaling van dezen kop het tegendeel van een overtuigende werking heeft. De koloniale in zending laat de Italianen zien als militairen e.i wegenbouwers, niet als kolonisators. NATIONALE PROPAGANDA ONBEVREDIGEND dat is wat men allerwegen hoort, en van vrijwel iedereen, wanneer men de vraag stelt in welke mate het Nederlandsche paviljoen voldoet. En dat is jammer. Nationale propaganda is een teeder chapiter. Mis schien ligt het ons niet en lukt het alleen, af en toe, bij ongeluk en bij Uitzondering. De vooringenomen propaganda, de propaganda-als-programmapunt, de absoluut subjectieve propaganda, vaak tegen beter weten in, dat soort propaganda dat dictatuur staten ons te zien geven, dat ligt ons zeker niet. Er zijn misschien meer oorzaken op te noemen voor het feit dat wij zoo onbevredigend voorden dag komen te Parijs. Men hoort, in diverse kringen, steeds weer andere excuses. Het lapje grond, en dientengevolge de beschikbare wandruimte, was te klein. Bij de opdrachten tot decoratie en aankleeding kon men niet al te verschillende krachten laten meewerken, zoodat men zich niet van den Hollandschen kliekgeest heeft kunnen ontdoen, etc., etc. Het zijn alles maar poovere excuses. Vragen van kwantiteit doen bij zulk een inzending immers niet ter zake! Propaganda eischt van dengeen die propaganda maakt, dat hij zich deze vraag stelt: welke voorstelling suggereer ik bij den toeschouwer ? Deze vraag kan niet beter geïllustreerd worden, dan met de dwaze PAG. 10 DE GROENE No. 3144 koortscurve die het Nederlandsche paviljoen siert. Wie loopt daar langs? In overgroote meerderheid; de Fransche burgerman. En dan wat reizend interna tionaal publiek. Maarzeker niet n procent van al/--1 voorbijganger s <gaat automatisch tot de associatie ovcf dat deze vreemdsoortige decoratie de luchtlijn HollandIndièmoet voorstellen. Alleen wie al met de dagvlijksche K.L.M, reclame vertrouwd is, realiseert zich dat terstond. Zoo is het verder met alfes, dat daar tentoongesteld is en dat in niets uitblinkt^ boven een jaarbeursinzending of de monsterkamer van een bureau voor handelsinlichtingen. Zeker, dit soort inzendingen ;'? hoogstnoodzakelijk, maar het geheel moet zoo gepre senteerd worden, dat het op de verbeelding van fa' publiek werkt. Hoe voortreffelijk kwam, in dit op zicht, Nederland indertijd uit op de Koloniale Ten toonstelling te Parijs. Maar dat lag ons ook! Daa> zit het hem in. Over twee jaar moet Nederland uitkomen te New York. Is hei niet duidelijk, dat degeen aan wiens zorgen de Nederlandsche ' inzending wordt toever trouwd, zich allereerst zal moeten afvragen: hoe werk ik op, de verbeelding van het publiek dat ik daar zal aantreffen ? M. K. Gouden Herfstdagen IN ZWITSERLAND Locarno Foto E. Meerkamper DIT JAAR VOOR IEDERELN BEREIKBAAR ! Profiteert van de met 15% verhoogde koopkracht van den gulden en van de reducties, die'Zwitserland biedt: 30-45°o reductie op reisbiljetten en algemeene abonnementen ? Geredu ceerde regionale vacantie-abonnementen ? 30 /0 op benzine ? Gemak kelijke grensfoimaliteiten ? Talrijke Kuurplaatsen met geneeskr. bronnen Rechtstreeksche spoor- en luchtverbindingen ? Postautoverbindingen met de voor spoorwegen onbereikbare gebieden ? Vermaarde inrichtingen voor onderwijs op elk gebied ZUID-ZWITSERLAND - TESSIN; LUQANO «n LOCARNO. Ideaal herfstverblijf aan de oever» van het Meer van Lugano en. ~"'"*~*^_ het Lago Maggiore. Tot in November zeer zacht klimaat. Schitterende natuur. Druivenkuur. Sport en mondaine evenementen. Talrijke uitstapjes en niet duur door middel van de regionale abonnementen, welke U in staat «tellen van Uw vacantie volop te genieten. Peest van den wijnoogst 2?12 October te Lugano. Vraagt nieuw prospectus, panoramakaart van Testln, hotellijsten, etc., etc. FRANSCH ZWITSERLAND : NEUCHATEL. De heerlijke stad voor studie. Een bekoorlijke verblijfplaats MEER VAN GENÈVE: MONTREUX, hier blijft het zomer. Casino -strand ? tennis - golf - druivenkuur. TERRITET CLARCNS. Beschutte ligging. - Onvergelijkelijk .klimaat. VIERWALDSTATTERMEER (Centraal Zwitserland), het prachtige verblijf en excursie gebied. Voordeetige regionale abonnementen voor boot en bergsporen. LUZERN voor vacantie, sport en ontspanning tot diep in den herfst. Kursaal. Stadsschouwburg, golf, tennis, strandbad. Hotels in alle p ijzen. Ontelbare mogelijkheden voor uitstapjes. WEQO1S aan het Meer van Luzern in den herfst het mooist". 150O bedden. Kurmuziek. Tennis. Uitstapjes. VITZNAU met zijn wereldberoemde Rigi-spoorweg, een eldorado voor een herfstvacantie aan het prachtige Vierwaldstattermeer. Inlichtingen en Prospectussen bij de RCISBUREAUX en het ZWITSERSCH V ER KEERSBUREAU Koningsplein 11, Amsterdam C. En ook hier verraadt zich het ont breken van een gevoel voor humor, der dictatuur eigen. Ware dit aanwezig geweest, dan had men koning Victor Emanuel bespaard, dat de toeschouwer bij het zien van het minieme balkonnclje in het reusachtige achter vlak van het paviljoen, gedekt door de vael te groote kroon, dadelijk aan het be kende koninkje" van Soglow uit de wereld der caricatuur moet denken. Behalve den humor mist men ook elke herinnering aan het Katholieke element in de Italiaansche cultuur. In de overigens voortreffelijke inzending beeldende kunst leeft een heidens vita lisme, geen Christelijke devotie. Men moet die zoeken in het Vaticaansche, niet in het fascistische paviljoen. Oostenrijk en Hongarije MET fantasie en breede allure geeft een licht gebogen foto over de ge heele breedte van den voorgevel, de Groszglockner weer en typeert Oosten rijk als toeristenland. Maar ook is het het land van de verfijnde kunstnijver heid. Een droom van' oude Habsburgerglorie heeft echter de eenvou dige kunstnijverheid voor den Weenschen . arbeider weer verdrongen en bij de stedénbouwing van Weenen wordt evenmin van de periode-Seitz gerept, als dat Freud en Adler genoemd staan onder de beroemde medici in de eerehal. Hongarije beleeft zijn duizendjarige traditie in majestueuze fresco's, zijn ker kramen; zijn fijne kant brengt ons over naar het platteland met zijn groote kudden en golvende graanvelden. klelnelEntente WAT hebben zij eigenlijk gemeen, deze drie landen, dan behalve een gemeenschappelijk gevaar? De ByzanBekijkt het wereldgebeuren door een bril van Schmidt Rokin72 AMSTERDAM tijnsche bluf van marmer, edelsteenen en jachtbuit uit Roemenië, de boersche kracht van Joego-Slavische winning van hout, steen en metalen, van zijn kunstnijverheid en, in hooger vorm, zijn beeldhouwkunst, en de kwaliteits prestaties van Tsjechische technJek, kunst en intellect hebben ondanks hun gemeenschappe'ijken Slavischen inslag maar heel weinig gemeen op deze landenparade. Vooral het laatste land maakt een indruk van rustige kracht, die gelijkelijk door den grooten bronzen leeuw m de eerehal, door de producten van de Skodafabrieken en de sokoljeugd wordt gesymboliseerd. Maar gelijk Skoda ook fijne beeldjes giet naast kanonnen, laat de differentiatie van een gezonde democratie tegelijk mogelijkheid voor een luchtige gratie, als in het glaswerk, het kant en andere sierkunst, in Tsje chische textiel en muziek tot uiting komt. Engeland WIE het roomkleurige blok, rechts over de Seine betreedt, behoeft geen oogenblik in twijfel te verkeeren waar hij beland is: deze merkwaardige combinatie van sportartikelen en monarchale society-attributen-hofklee ding, avondkleeding, livrei-, welke de geheele eerehal vult, ademt een onmis kenbare Engelsche sfeer. Wie nog mocht twij felen, wordt afdoend in gelicht door de meer dan levensgroote foto van den premier, die niet het volk toespreekt, geen troepen inspecteert, niet in de volksver tegenwoordiging of aan zijn bureau zit, maar als De Engtlschman: Sport en society vacantieganger, met pet, plusfours en waterlaarzen zijn geliefkoosde sport, het zalmvisschen, bedrijft. Ook de Engelschman zal bij sport en society alleen niet leven, wat meer achteraf heeft hij ook nog zijn week-end-huisjes, zijn boekenschat, zijn modelkeuken, zij:.-. modelnursery en zijn kunstnijverheid. Ja. eigenlijk ook nog nijverheid en land bouw, maar hij is te bewust van zijn kracht op deze gebieden, dan dat hij hiervoor overdreven reclame voor wenscht te maken. Het is hem vol doende, dat het restaurant dagelijks de, Engelsche beacon" per vliegtuig at home" laat halen. Spanje Q EVOLUTIEBOUW: snel in elkaar |\ geslagen en volop in oorlqgsstemming, maar zeer indrukwekkend en overtuigend in zijn eenvoudig, klem mend, maar nergens geforceerd plei dooi voor de zaak der republiek. Geen gruwel-foto's, maar de ervaring van het oorlogsgebeuren door jonge schil ders, deels in tragische schoonheid, deels in Waanzinnige felheid op het doek gebracht. En tegelijk gaat het leven zijn gang, is er de oneindige ver scheidenheid van het volkskarakter in de verschillende landsdeelen, wordt het landbouwbedrijf al dan niet ver deeld voortgezet, wordt de oude volkskurtstnijverheid in stand gehou den. En de regeering strijdt niet alleen voor het heden, maar ook voor den toekomst door een snellen uitbouw van de voksontwikkeling en het school wezen. Maar het is slechts een klein deel van Spanje, dat wat kan in zenden. i > iüwitserland NA een samengedrongen, besloten duisternis als waarin de uurwer ken der in deze entree uitgestalde horlogerie liggen te tikken, stijgt men in de lichte glazen hal tot een Alpenatmo sfeer op; en van gelijke helderheid en zuiverheid spreken ook de Zwitsersche menschen-typen die hier in effigie de geestelijke en technische praestaties van de Zwitsersche geestkracht bewaken. Gezondheid, sportiviteit en paedagogisch talent spreken uit verleden en heden, uit inhoud en vorm van de gehee e inzending. MET groo<;e royaliteit is Ee!giëvoor den dag gekomen: De pracht van zijn eerehal wedijvert met de f ionkering der Antwerpsche diamanten en van het zware zilverwerk, met het rijke meubilair en het kunstige glaswerk, dat ten toon wordt gesteld. Maar uit tal van details blijkt al dat deze rijkdom langzamerhand niet meer alleen voor een kleine elite gereserveerd blijft: de goede woninginrichting wordt ook be reikbaar voor de smalle beurzen en Frans Masercel teekent, hoe ook de arbeider zijn deel krijgt aan de litte raire schatten. En de rijke Vlaamsche vroomheid wordt zelfs overgedragen op het zuivere gezichtje van de negerMadonna, gesneden in de deurpost van het missie-kerkje in den Congo. De Scandinavische landen HET hout en water, dat de kracht bronnen vormt voor het Finsche land; de fjorden en watervallen, waartusschen de Noorsche visschers, zeevaarders, boeren en huisvlijtbeoefenaars hun eenvoudig bestaan vin den; de Zweedsche ijzermijnen, fa brieken, bosschen en akkers, die den rijkdom uitmaken van dit groote land, eir*het vroolijke spel van water en weiden, waaruit niet alleen de Deensche zuivel en ham, maar de sprookjes van Andersen en van de porceleinfabricage voortkomen, vereenigen in al hun verscheidenheid toch de stoere kracht van een oude Scandinaafsche cultuurwereld, die zich uit in' gedegen wetenschap en opvoeding, sociale ge rechtigheid en verantwoordelijkheid, zelfbeschikkingsrecht en technische vaardigheid, wier neerslag men royaal opgesteld vindt in blijde en lichte paviljoens. PAG. l DEfGROENE.No.;3l'H t '\ i i n f PA<^ IA r.c. CROENP h»«. «ij ^ m » ?_-' i» ^ . ?? '.'"''I i ?i'A'11 H. II K '?3