k'-vMWmJ f" """? "?"????»'».-!-» .,-.,,.. '?'?V-'.. '-'- - *»»x jüi»^ .r.' ? l '?*?,"??? -.--.r< k#2i.?-. ^?J li \ !,* ?* ? v\'? se'« ^ fe ?.-'* £; V'? & :':ï- $ ' '£ v! c -, .'?.-?.«'f' ? :Sj ?- it! '' '^ J ; ft? s r'-/i. talen! FRANSCH D. WIESEBRON Leeraar M. O. Beledigd vert. opl. «x- prlv* en *Iub" tenen. Nassaukade 381. Telefoon 82094 Amsterdam. door bevoegd Leerares Acte M.O. Conver satie. Cl u bles belangrijke reductie. Brieven 10000 de Groene. ENGELSCH DUITSCHE LES aangeboden door Duit»cher welke ultst. Hollandsen verstaat. Opleiding voor alle examens. Vele bewijzen van geslaagden. Brieven 10001 de Groene. lezen en GOED UU l l W Wit "korten tijd. Grondig doelmatig onderricht. Brieven N r. 10002 de Groene. DUITSCH door l ee raa r M. O. Prettig doelmatig sy steem. Alle examens. Ook conversatie en clubles. Br. Nr. 10003 de Groene. FRANSCH N.V. DE HOLLANDSCHE VOORSCHOTBANK KRUI8WBQ 70 HAARLEM De Bank verstrekt voorschotten met eon minimum van/1000.- op billijke en wat de terugbetaling betreft gunstige voorwaarden onder borgtocht of zake lijke zekerheid. Een prospectus wordt op aanvraag gaarne toegezonden. VAN RIJN'S Om nooit meer Ie vergelen**** Zóó heerlijk zijn de smaken van de nieuwste Ringers bonbons. Zóó bijzonder zijn deze nieuwe vullingen, dat ook U zult moeten toegeven: Dat is inderdaad voortreffelijk". Hier is de nieuwe serie. Stuk voor stuk een aanbeveling voor de echte Ringers-kwaliteit. BOTTER WDRE SOESTDIJK - SOEST _?? . . «._.*_ __' ? ^ vtll* /11 AIR ^* Wanneer U OOSTERBEEK 7^7 buiten en toch diri-tt bij Arnhem t('r''(,jn'(.' T.- HCet-SUM N.V. INSULAIRE HYPOTHEEKBANK Verkrijgbaar: 8-]arlge HEEREHBMCHT Z44 ?% % PANDBRIEVEN *.10»[%,. AMSTERDAM C. groot f 1OOO Vacantie in EIGEN land HEERLEN «tiffevrntlflll/ Boteh-Rettaurwit GROOT SFEYCK 01511K W IJ l\ Eldormdo v. OUterwIJk. M wt bezocht zomeroord w plaatse ??^?«??^?: : ' ? ?. RHENEN Ouwehand's Dierenpark ROERMOND MUNSTER HOTEL Benlc gealotea hotel ter pla«tete ? iinTn n l n l Ar Wij Karpereii. wav.rnm, M...;r«n, halen ,-n brenSrn w auto AIIOlLI P A DA 1.1- rrii-/..-n x:..«:-l ? n.'..- |HT ,?;.:....! AWlÜl LL UAnHUL Onze 30-jariRe «varin, i, een waarborg voor Koedc s^v.te Weeipernid. 143. T.1.53218 Stalling voor 100 auto', - Dag en nacht geopend PAG. l DE GROENE No. 3150 DE GROENE AMSTERDAMMER Redactie: Mr. R. H. DIJKSTRA, Mr. M. KANN, Mr. N. J. C. M. KAPPEYNE VAN DE COPPELLO, TH. MOUSSAULT en Mr. W. VERKADE ONAFHANKELIJK WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ??^??MHMHBMHHMHi^HHBHHBBHHHMHH^^l^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^M ^^^^^^^SSSS^SSSSSSSSSSSSSSB^S^^^^^^^^S^S^^^^S^^SS^S^^^^^^SS^^^^S^^^^SSiSSSS^^^^^^^^^^^^^^^^^^^S Red. en adm.: Keizersgracht 355, Amsterdam C. Tel. 37964 - Postglro 72880 - Gem. giro G 1000 De abonnementsprijs bedraagt f 10.?per jaar OPGERICHT IN 1877 Abonnementen kunnen met elk nummer Ingaan, doch alleen tegen het einde van een jaargang worden opgezegd 16 OCTOBER 1937 GEEN ZUIVERHEID, maar vertrouwen Ernst van Daele M' De bekeering van een clerc" | EN moet de onmacht der rede aantoonen, het wezen en zijn wetten scheppen, om het wezen te leeren eerbiedigen in al zijn bizondere uitingsvormen en in de wetten welke het zich spontaan gegeven heeft; men moet zich van het vooroordeel der waarheid hebben-losgemaakt om geen aanstoot te nemen aan de ficties, waaruit het leven zijn kracht put, en ze met een politieken blik alleen van hun doelmatigheid uit beoordeelen." Aldus schreef in 1900 Jules de Gaultier in een essay Le Bovarysme des Déracinés, opgenomen in zijn bundel La Fiction Universelle. Dit opstel be doelde vooral een verdediging van Barrès en zijn jongeren tegen den invloed van Kant. Men zou bovenstaande aanhaling echter evengoed kunnen toepassen op de nadien gekomen anti-rationeele concepties, welke de mystiek hebben bevorderd, die in theorie en practijk de totalitaire en dictatoriale stroomingen in de hand gewerkt hebben. De wijs begeerte van Henri Bergson is een dier concepties geweest, welke intuïtie, gevoel en wil tegenover de ontoereikendheid van het rationeele en de weten schap stelden. Onder hen die het felst en het langst Bergson bestreden hebben, neemt Julien Benda een eerste plaats in. Hij is vóór de ratio, en dus tegen alle kunstmatige eenheid; hij is individualist in hart en nieren en ziet niet minder dan Ortega. de verdwaasde en reeds door Le Bon voorziene massa-psychose der,,horden" als den kanker van onzen tijd. Ik releveer dit alles om geen twijfel over te laten aan aard en gezindheid van Julien Benda. Hij is afkomstig uit een gegoed burgerlijk milieu, ook in geestelijken zin, en zonder dat deze clerc" zich ooit met eenige partijpolitiek inliet, zou men zijn sociale geestesgesteldheid het beste kunnen vergelijken met wat men in ons land oud-liberaal noemt. Deze zelfde Benda nu publiceerde in het vorige nummer van.La nouvelle Revue Francaise onder den titel Schadelijke Zuiverheid deze beschouwing: ,,Ik heb vrienden die, zoodra ik iets zeg tegen het fascisme en zijn doelstelling, de democrati sche vrijheden te beknotten, mij geregeld toe voegen: De communisten die gij verdedigt zouden net zoo doen als zij de macht in handen hadden. ,,Ik antwoord dat dit mogelijk is, maar dat zij die niet hebben; dat zij, op het oogenblik althans, die vrijheden verdedigen; dat zij deze sedert vijftig jaar eiken keer hebben verdedigd dat zij (die vrijheden) in gevaar waren: bij de Dreyfuszaak, na den zesden Februari, bij den aanval tegen Ethiopië, bij den oorlog van Spanje, terwijl in de zelfde omstandigheden de fascisten of hun voorouders niet n gelegenheid hebben ver zuimd, ze (de democratische vrijheden) te be' strijden en partij te kiezen voor het zwaard. Dit laatste vast te stellen spreekt naar mijn meening boekdeelen. Een ander materieel feit: de democraten die; de samenwerking met het communisme wei geren zijn, op zichzelf aangewezen, niet in staat het fascisme tegen te houden. Zij betreuren het, maar ontkennen het geenszins. Zij ontkennen geenszins dat, zonder die samenwerking, het fascisme het bij de laatste verkiezingen zou ge wonnen hebben. Daaruit volgt dat de democraten, VOOR ELKE BEURS 'N BROCHES et 2O STUKS (die deze samenwerking weigeren, zoolang zij niet sterk genoeg zijn om alleen te handelen, het fascisme in de kaart spelen. Ze antwoorden mij dat ze dit weten, maar dat zij er prijs op stellen zich te houden aan hun zuiverheid. Best. Maar laten zij zich niet verwonderen als diegenen, die de democratische vrijheden voor iets anders dan een schoonen droom houden, hen als vijanden behandelen." TOT zoover Julien Benda. Het is hjer niet onze bedoeling, ons in de Fransche politiek te verdiepen, en evenmin, na te gaan, of Ben da's beschouwing, met of zonder correctie, op zichzelf aanvaardbaar is. Maar wel willen wij ons een oogenblik bezighouden met het betoog van Benda's vrienden. Het is o.i. onjuist, wanneer zij zich beroepen op hun zuiverheid. Een idee, hoe zuiver ook, wordt onmiddellijk een fictie, een illusie, zoodra zij in de politiek toegepast wordt met een streven naar zuiverheid, welke slechts van den geest is. Zonder taktiek geen politiek. De Fransche Revolutie leert ons, dat de verschuivingen in het maatschappelijk leven nooit samenvallen met de denkbeelden, die de groepen bezielen. Zij. vallen samen met de taktiek, welke bij hun toepassing gevolgd wordt. Men kan diepen eerbied gevoelen voor het idea lisme van Benda's tegensprekers. Zonder taktiek, d.w.z. zonder betrekkelijke onzuiverheid, is het echter niet in staat tot tegenweer tegen zijn doods vijand. Het is evenwel niet zoozeer zuiverheid, welke uit hun redeneering spreekt, maar vertrouwen. Zij vertrouwen in de vrijheid, in de democratie. Zij hebben het gevoel, dat elke idee, in zuiveren staat, eeuwig is en onuitroeibaar, en dat haar weder waardigheden, haar verwezenlijking in de menschenmaatschappij slechts toevallig zijn en vooral tijdelijk. Op den duur, meenen zij, handhaaft de idee zichzëlve door haar immanente kracht; ons kan dus niets gebeuren. Maar op die manier komen zij dan toch weer bij een mystiek terecht, zij het een andere dan die van het fascisme: bij het,,blinde" geloof, hetwelk buiten de sfeer van het religieuze of de kunst, namelijk in de politiek, onvruchtbaar is voor dit leven, dat geleefd moet worden, dit leven, dat ons een zware verantwoordelijkheid oplegt voor onze medeschep selen en voor de generatie, die na ons komt. Ziet hoe deze mystiek, en op onnavolgbaar in drukwekkende en schoone wijze, leeft in de uitingen van den edelen Masaryk, gelijk die zijn opgeteekend door zijn landgenoot Karl Capek. Ik vind mijn motieven ten bate van de demo cratie in het geloof in den mensch, in zijn dapper heid, in zijn geestelijk denken, en in zijn onster felijke ziel. Daarin ligt de waarachtige gelijkheid: een onsterfelijk wezen kan niet onverschillig blijven voor de onsterfelijke dingen, hij kan er geen misbruik van maken, hij kan ze niet uit buiten en geweld aandoen. Uit moreel oogpunt is de democratie gerechtvaardigd, als de politieke verwezenlijking van de naastenliefde." De democratie aanvaard ik zelfs mét haar oeconomische en mater ieele gevolgen; maar ik grond haar op de liefde, op de liefde en het recht, dat de mathematische uitdrukking is van de liefde, en op de overtuiging, dat wij moeten meehelpen om op de wereld de goddelijke wet te verwezenlijken." Elke redelijke en eerlijke politiek is de ver wezenlijking en de bevestiging van de naasten liefde, de politiek, als al onze daden, moet stelsel matig ondergeschikt gemaakt worden aan de zedewetten.' De politiek kan ik, zoomin als liet heele leven van individu en gemeenschap anders beschouwen dan sub specie aeternitatis." De democratie is niet alleen een regeeringsJ DE GROENE No. 3150 s vorm, zij neemt niet alleen plaats in in den tekst van de grondwetten, de democratie is een wijze van levensbeschouwing. Zij bestaat uit het vertrouwen dat men heeft in de menschen, in de menschheid, en er bestaat geen vertrouwen zonder liefde, geen liefde zonder vertrouwen. Ik heb al eens gezegd dat democratie gedachtenwisseling is; maar de ware gedachtenwisseling is alleen mogelijk waar de menschen vertrouwen in elkaar hebben en eerlijk de waarheid zoeken." De democratie is.een gedachtenwisseling tusschen gelijken. Een daad van nadenken, waaraan de vrije burgers zich overgeven ten overstaan van de groote menigte; het woord parlement heeft een schoonen zin, op voorwaarde dat het verwezenlijkt wordt." In een democratie kan men niet toestaan dat particulieren van bepaalde klassen hun mede burgers exploiteeren. In een democratie mag de mensch geen werktuig voor den mensch zijn." De democratie is geen verward en mythisch collectivisme; de democratie is individualistisch, elk burger moet kunnen zeggen: L'Etat, c'est moi! Hij heeft het recht van initiatief, wat hij wenscht en uit hangt af van zijn oordeel en zijn zedelijke hoedanigheden." De moderne democratie bestaat ter nauwernood anderhalve eeuw, terwijl de monarchie duizenden jaren heeft bestaan. De democratie staat aan haar begin, zij is onvolmaakt en is steeds groeiende, zij moet geduld hebben." UIT deze woorden spreekt een voorname en zuivere geestesgesteldheid en dat vertrouwen, waarop wij hierboven doelden. Maar dat is het nu juist: zij gaat uit van het adagium ach waren alle menschen wijs", zij is niet weerbaar tegenover het niet te onderschatten gevaar, dat Europa en de wereld bedreigt, den barnenden stormvloed van dictatuur en fascisme. Dit vertrouwen is schoon, maar het is een , schoone droom, wortelend in de vergissing van Rousseau, die ook belichaamd was in den titel Der Mensch ist gut". Een idee, die zich niet verdedigen kan, die ver treden wordt door de horde der barbaren, gaat onder bij gebrek aan innerlijke leef kracht. Wij leven nu eenmaal dit onvolmaakte aardsche leven, en waar een ideaal zich in de samenlevingsvormen, dus bij middel van de staatkunde, moet doorzetten, is het aangewezen op de taktiek, die politiek is. Men kan dit betreuren, maar het is zoo. Het ideaal van het christendom kon ermee gebaat zijn, dat zijn martelaren zich lieten afslachten, maar het christen dom is geen politiek. Of Benda gelijk heeft, wanneer hij meent, dat de democratie zich alleen door een tijdelijk bondgenootschap met het communisme kan handhaven, is een andere vraag, die wij hier niet zullen beoordeelen. Wij hebben de zaak slechts alge meen gesteld. Geestelijke weerbaarheid is dringender noodig dan ooit. Qui se fait brebis, Ie loup Ie mange. Ter Braak heeft in zijn voortreffelijk opstel Het Instinct der Intellectueelen destijds overtuigend uiteengezet, dat de tijd ook de geestelijke werkers dwingt, voor hun vrijheid, levensvoorwaarde van hun arbeid, te vechten. Dat Benda, de clerc", die altijd zoo fanatiek een lijdelijk toeschouwerschap voor de intellectueeleh gepredikt heeft, nu tot dezen opmerkelijken omkeer gekomen is, is veelbet ekenend, geheel afgezien van de vraag, of men de door, hem voor Frankrijk voorgestelde politieke taktiek de juiste acht. Vertrouwen in de idee is goed, maar dan geen mystiek vertrouwen, maar een weerbaar vertrouwen, dat zich omzet in daden en realiteitszin. J-kampeerwagens, in venohlUende uitvoering, iUn eellg! Bovendien gratis «Intentaülng. Vraagt gelll. Uillfit aan: ING. H AUSBRAND, BLARICUM. HAD5CARNüvoordeelli najaanprtlllUw» «M»U . inw. anv»»nnn *ft aur Beilchtlglng: garage Roegleat.- Blarfonm Abo ie n. i ,