*'-*. r Vacantie in EIGEN land HIOTCDU/lllf Boseh-R0itaurmnt GROOT SPEYCK l U ld l t H ff UIV ldortdo v. Oisterwijk. Meest bezocht zomeroord ter plaatse, l RH EN EN OuwehancTs Dierenpark os» * |% B B11 T J. TH. v. WIJNGAARDEN * Co., Tel. 88867, HesMOWH **« - Watorwtf 86. Iffm D l !? l Riant* UndhulijM ond*r trchlMctuur gebouwd m. «ntr. v«rw. w. «n k. Mr. w»t«r. Innbeuwd ted. Koopsom l 0000 - f 110OO. Hyp. bttchlkbur. OntModlnc lomtor wpllchtint. N.V. CIVIELE EN MILITAIRE KLEERMAKERIJ DEKKER & DIJKSTRA voorheen de erven H. van Dijk j Leveranciers van Indische Uitrustingen j UTRECHT, Nieuwe Gracht 6 "i"' DOOR HET GEHEELE LAND TE ONTBIEDEN A Het centrum van het Zuiden Prosp. op aanvrage Geheel nieuwe directie ZWITSERLA + voor opvoeding en onderwus het ideale land FRANSCH gegarandeerd in 2 maanden In de ECOUE TAMÉ, NEUCHATCL 65, (Zwitserland). Onderwij* voor lederen leeftijd en op lederen tijd. Ook afzonderlijke cursussen van S, 3, 4 weken. Taai en handelidlploma In 3 en 6 maanden Proepectus. RESULTATEN mogen alleen den doorslag geven bij adverteeren Daarom acjverteeren zij, die het weten, in De Groene Want in een blad, dat een week lang in de beste gezinnen van ons land gelezen wordt, heeft een ad vertentie haar maximale werktng! ADVERTENTIES IN DE GROENE GEVEN RESULTATEN (Vraagt tarieven) ^^^^ 975 Inl. AMSTEL GARAGE - AMSTERDAM. Spaart bons voor hop, ketel beker of blad. Tijd voor Droste Cacao" zegt het tractattemannetje. Nu de koude dagen weer komen, is een dampende kop van die heerlijke versterkende Droste Verpleegster Cacao dubbel welkom. Zorgt dat U 'n bus in huis hebt l Ook verkrijgbaar in carton-verpakking van Vi K.G. Va K.G. 'A K.G. en V.o K.G. ALTIJD WELKOM! N VI MAATSCHAPPIJ VOOR HYPOTHECAIR CREDIET IN NEDERLAND (wairmide gefusioneerd de N.V Maastrlehfeche Hypotheekbank voor Nederland) a«v«*tlod t* 'S-ORAVEMHAOE Thans verkrqgbasri 4 ?/. PANDBRIEVEN met 2 % uitloting 1O1 ?/? 3t»/. PANDBRIEVEN met Z ?/. uitloWng 99j*/, HOTEL DE WITTE" Het beste ter plaatse Amersfoort * Telef. 22 Internationale Correspondentieclub N.V. DE HOLLAND8CHE VOORSCHOTBANK KRUISWEG 70 HAARLEM De Bank verstrekt voorschotten met een minimum van ?1000.- op billijke en wat de terugbetaling betreft gunstige voorwaarden onder borgtocht of zake lijke zekerheid. Een prospectus wordt op aanvraag gaarne toegezonden. talen! FRANSCH D. WIESEBRON M. O. Beêedfgd vert. opl. ex. privéen clublenen. Nauaukade 381. Telefoon 82094 Amsterdam. Wie is Salka Valled"? Wat is Salka Valka"? PAG. 2 DE GROENE N* 1153 : l* pi GROEN* Ne. JISI DE GROENE AMSTERDAMMER Redactie: Mr. R. H. DIJKSTRA, Mr. M. KANN, Mr. N. J. C. M. KAPPEYNE VAN DE COPPELLO, TH. MOUSSAULT en Mr. W. VERKADE ONAFHANKELIJK WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Red. en adm.: Keizersgracht 355, Amsterdam C. Tel. 37964 - Postgiro 72880 - Gem. giro G 1000 De abonnementsprijs bedraagt f 10.?per jaar OPGERICHT IN 1877 Abonnementen kunnen met elk nummer ingaan, doch alleen tegen het einde van een jaargang worden opgezegd 6 NOVEMBER 1937 e voor ons remie taalconservatisme ? ONDER den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen ressorteert het onderwijs, en onder het onderwijs met zijn vele ver deelingen en onderverdeelingen, ressorteert het lager onderwijs. Dit lager onderwijs heeft het in dezen tijd niet gemakkelijk. In tegenstelling tot alle ons omringende landen is het voor twee derden van onsvolkeind-onderwijs;er moet dus aan twee derden van onze jonge Nederlandertjes in zes jaar worden bijgebracht, wat Duitschen, Engelschen en Belgischen kinderen in acht of negen jaar wordt bijgebracht, willen zij in ontwikkelingspeil een belangrijken grondslag voor onze welvaart niet achterblijven; het geloof aan de alleen-zaligmakendheid van het klasse-systeem, van de vele parate kennis, van den god der ,,algemeene ontwikkeling" is aan het tanen, en alle aandacht van de leidende instanties wordt vereischt om de particuliere pogingen voor een hervormd onderwijs bruikbaar te verwerken in een van jaar tot jaar noodzakelijker wor dende algemeene lageronderwijshervorming. Tegelijk brengt de differentiatie van het lager onderwijs voor de geloofsrichting en het subsidiestelsel zijn vele vraagstukken en niet onbelangrijke kosten met zich. En de algemeene bezuinigingsgolf heeft ook het onderwijs zwaar getroffen en heeft tot tal van maat regelen gedwongen, die voor goed onderwijs aller minst bevorderlijk zijn, de klassen zijn door elkaar gehutseld om de leerlirigenschaal van 35 tot 45 te verhoogen; het leermateriaal mag per kind niet meer dan f 2 par jaar bedragen, zoodat in versciflende scholen elk boekje wel heel veel malen gelezen moet worden voor er een nieuw komt en de kinderen twee aan twes met een boekje moeten doen; de uitbreiding en nieuwbouw van scholen is zoo goed als stop gezet en voor experimenten" is heelemaal geen geld meer. En als onderdeel van alle geweldige vraagstukken van ons lager onderwijs komt dan deze: Hoe moeten de leerlingen die over negen tot vijftien .jaar volwassen zijn, Nederlandsch schrijven ?" En als heel klein onderdeel daarvan ko men dan de vraagstukken van buigings-,,n", dubbele of enkele o" en e", van de ,,i" of ,,ie" en de onhoorbare ch". Als men echter het Nederlandsche openbare leven beziet lijkt het wel, of dit nu het onderwijsvraagstuk bij uitstek is. Dit is een vraag stuk waar experimenten" blijkbaar wel geoor loofd zijn, en waarmede iedere minister van Onder wijs de vereeuwiging van zijn naam mee kan ver werven: spelling-Terpstra, spelling-Marchant en krijgen wij nu óók nog weer eenspelling-Slotemakerde Bruine? Er zijn hardnekkige geruchten, dat deze minister ook zijn naam onsterfelijk wil maken, door hem aan een nieuwe, voor de zooveelste maal definitieve" spelling te verbinden, hoewel de spelling niet veel van die van De Vries en Te Winkel zal verschillen,.... maar de Vries en Te Winkel waren maar eenvoudige taalgeleerden en de huidige gezagsdrager is n professor n minister. MAAR alle gekheid op een stokje: nog erger dan het versche cadet j e" in de sociale wetgeving, is de spellingskwestie een voorwerp van agitatie en onzekerheid geworden in onze cultureele poli tiek; en heeft daar een beteekenis die onevenredig groot is. Een kwestie als de spelling moet door des kundigen en belanghebbenden zorgvuldig onder zocht worden en als men eenmaal tot een behoorlijk resultaat is gekomen, moeten de officieele instanties WAT GEZELLIG.? i» Tanzklause EN MAJO MARGO SPEELT ER. Mr. W. Verkade n lijn trekken en op korten termijn die nieuwe lijn doorvoeren. Minister Marchant moge dan al wat verwaarloosd hebben bij de voorstudie en op wat al te dictatoriale wijze de goegemeente met zijn besluiten hebben verrast, nadat nmaal het besluit gevallen was, heeft hij in het juiste tempo gehandeld. Geheel afgezien van de vraag of de oplossing van het spellingsvraagstuk in de richting-Marchant de juiste was, kan men in ieder geval zeggen, dat, indien op dit besluit moest worden teruggekomen, dit onmiddellijk na het optreden van zijn opvolger had moeten geschieden en niet na twee en een half jaar (of langer) nu reeds vele lichtingen lagere en middelbare schoolkinderen de spelling-Marchant als de eenige of normale voor de eindexamens ge bruiken. Wanneer er nu nog wijziging zou worden gebracht in de spelling, zou die van ministerMarchant minstens vier jaar op de scholen hebben geheerscht. Men kan nog een paar jaar wachten met haar voor de openbare diensten in te voeren, maar men plaatst leerkrachten en leerlingen op de scholen voor de grootste moeilijkheden door thans nog naar dj spelling-De Vries en Te Winkel terug te keeren, waarvan niemand het onnoemelijk getal regels en uitzonderingen kan onthouden en die alleen min of meer zonder fouten kan worden geschreven dan door langdurige praktijk. DE hardnekkige geruchten, dat de huidige gezags drager aan het departement in tegenstelling tot zijn vroegere verklaringen op 9 October '35 aan den schrif telijken vragensteller Thijssen en in de M. v. A. van 27 November '35 voornemens is wijzigingen van de spellingsbesluiten te bevorderen, concentreeren zich vooral op het volgende punt. Bij onderhandelingen tusschen het bestuur van de ,,Vereeniging tot bevordering van de belangen des boekhandels" en het dagelijksch bestuur van den Nederlandschen Uitgeversbond en van de groep Schoolboekuitgevers eenerzijds en de ministers van Onderwijs en van Economische Zaken anderzijds, zou van regeeringszijde zijn verklaard, dat nog steeds geen keuze is gedaan tusschen het doorzetten van de nieuwe of terugkeeren naar de oude spelling (niet alleen maar een herziening van den vijfden en zesden spellingregel in de M. v. A. van 27 Nov. '35 genoemde) en zou de regeering niet ongeneigd zijn ge bleken, uitgevers en boekhandelaren bij een nieuwe wijziging schadeloos te stellen. In verband daarmee zouden dan aan de uitgevers gegevens gevraagd worden over hun voorraden in de nieuwe spelling. Men ziet dus, dat de zaak reeds concrete vormen gaat aannemen. Zooals zij nu echter schijnt op gezet, moeten er voor déuitgeverij groote winst kansen in deze plannen zitten. Ten eerste wordt er n.l. geen duidelijk onder scheid gemaakt tusschen schoolboekjes en andere uitgaven, zoodat ook voor de gewone belletrie, die zeer wel leesbaar zal blijven ook al keert men tot de oude spelling terug, een vergoeding denkbaar is. Ten tweede blijkt nergens dat er rekening zal worden gehouden met de normale risico's van de uitgevers, dat zij bijna altijd met onverkoopbare boekenvoorraden blijven zitten. Ten derde is er geen rekening gehouden met het voordeel dat dezelfde uitgevers weer grootelijks zullen hebben van de nieuwe leveranties van boek jes in de oude spelling aan de scholen. Dat daar entegen de toch reeds op het punt van materiaal noodlijdende scholen, vergoeding zullen krijgen voor de groote kosten die uit de eventueele aanschaffing van nieuwe boekjes in de oude spelling zullen voort vloeien, is ons nergens gebleken. Zonder dus rekening te houden met alle mogelijk heden van extra voordeeltjes, waartoe misschien PAG. 3 DE GROENE N*. 3153 deze of geene in financieele moeilijkheden zittende uitgever in de verleiding zou kunnen komen, door bv. den voorraad die thans op de pers ligt maar wat grooter te maken en de aan den boekhandel verkochte exemplaren weer op te vragen, moet dit aanbod, dat al dan niet in voorwaardelijken vorm schijnt te zijn gedaan, in de tonnen loopen, en in ieder geval het resultaat hebben, dat elke uitgever, die geen verwoede principieele aanhanger van de nieuwe spelling is, in het licht van de te verwachten schade vergoeding die hem in den schoot zal kunnen vallen, tot een enthousiast propagandist van de oude spel ling zal worden. Dus behalve dat er tegen tal van cultureele en materieele belangen in, na lang aarzelen terugge komen zou worden op een besluit dat een afgedane zaak leek, wordt er als het ware een premie uit geloofd om een groot aantal belanghebbende Neder landers te kweeken. Dit schijnt ons een bedenkelijk verschijnsel. WANNEER ons, Nederlanders, in deze dagen gezegd wordt dat er offers, groote offers gebracht moeten worden voor de versterking van onze nationale weerkracht en weermacht, dan zijn er slechts zeer weinigen die dit niet aanvaarden; al weten wij of behooren wij te weten, dat het begrip nationale verdediging bij de huidige oorlog-techniek wel in zeer oneigenlijken zin is gebruikt, nu alle verdediging immers niet anders dan in internationaal verband valt te denken.' Wanneer men ons poogt te overtuigen, dat alle benoodigde tientallen millioenen noodiger zijn dan de hoog noodige bedragen, die vereischt worden voor een kleine verruiming van de begrooting voor Sociale Zaken welks minister en zijn ambtenaren voor de microfoon staan te bedelen, om de allernoodigste verbetering in de steunregeling te kunnen financieren ; van de begrooting van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen en tal van andere departementen; en wanneer men daarbij te ge makkelijk uit het oog verliest, dat vele paupers en een slecht opgevoede en opgeleide jeugd ook aan onze weerkracht gaat knagen en dit zeker in een stadium van de oorlog-techniek, die soldaten indi vidueel met veel begrip en vele duizenden halve ingenieurs eischt dan zijn er reeds belangrijke groepen in ons volk, die gaan twijfelen; niet aan de goede trouw van onze regeerders, maar wel aan hun breedheid van blik op een verdere toekomst. Maar wanneer bij een ondenvijsbegrooting, die de gemeentebesturen dwingt, de kinderen samen te persen in aantallen, die onmogelijk bevorderlijk kunnen zijn voor het noodzakelijk contact tusschen onderwijzer en leerling, en die de schoolbesturen dwingt, elk dubbeltje, elke cent op de leermiddelen te beknibbehn, dat er bij zulk een onderwijsbe grooting zelfs maar ?'. sprake kan zijn van een kwistig rondstrooien van tienduizenden, zoo geen honderdduizenden, en dat enkel en alleen maar omdat er een groep menschen is in ons lieve vader land is (de huidige minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen voorop), die slechte verliezers" zijn in den spellingsstrijd en alles: onderwijzers, schoolkinderen, ontwikkelingspeil bij triomf van achteraf toch nog gelijk te krijgen, achterstellen; wanneer in dergelijke omstandigheden een kwistige premie wordt uitgeloofd om alle ,,gevestigde be langen" in het schuitje van de spellingsreactie te krijgen, dan heeft gelukkig ons volk nog voldoende gezond verstand, en is ons parlement gelukkig nog te waakzaam voor het gebruik van onze belasting gelden, om niet het krachtigste verzet te organiteeren, tegen zulk een manoeuvre. En aangezien tijdige openbaarheid voor deze goede zaak het scherpste wapen is, hebben wij reeds in dit stadium niet willen verzwijgen wat ons van deze dreigende manoeuvres ter oore kwam. l