De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1937 6 november pagina 4

6 november 1937 – pagina 4

Dit is een ingescande tekst.

4 /.. C / f KANTTEEKENINGEN $et) DE LOOP DIE DE GEBEURTENISSEN nemen, brengt mee dat de Londensche non-interventie-con ferentie als een nachtkaars uitgaat. Fraai was anders. Sowjet-Rusland was de eenige mogendheid die duidelijk te kennen gaf, niet te zullen meedoen aan de erkenning van Franco als oorlog voerende partij, ook niet wanneer het terugtrekken der vrijwilligers eenmaal goed op gang is en het buitenlandsche element geen beslissende factor in den strijd meer zal zijn. Engeland en Frankrijk zijn niet zoo consequent en zien dan in de toekenning der belligerenten-rechten geen bezwaren meer. Dit is tenslotte een formeele kwestie. Het practisch belang is gering. Alleen krijgt Franco dan het recht een blok kade uit te oefenen. Maar wat is in dit geval het verschil tusschen een recht dat genomen wordt, en een recht dat erkend is? In ieder geval is dit recht krom ??en een bedenkelijk precedent. Stemonthouding van Maiski heeft het mogelijk gemaakt, dat men tot een accoord kwam. Men kan zeggen dat de uitslag van den Londenschen wed strijd ten slotte toch nog 2 : i is. De twee punten, die het Westelijk elftal scoorde zijn primo, dat de Europeesche vrede gehandhaafd bleef (Mussolini stuurde bewust op een conflict aan, maar moest inbinden toen het duidelijk werd dat Duitschland dan niet mee zou doen) en secundo, dat Mussolini zich zeer ernstig heeft moeten ver binden zijn vrijwilligers successievelijk terug te zullen nemen. Het eene punt dat de tegenpartij scoorde, was dat dit terugnemen zoo omslachtig en langzaam zal zijn, dat Franco waar schijnlijk toch vrijwel alle hulp zal hebben, die voor zijn overwinning noodig is. ZELFSTANDIGHEID IS ECHTER AL te dikwijls maar een woord. Vermoedelijk zal Mussolini op een fascistisch Spanje volkomen gerust kunnen zijn en weten waarom hij dat zijn kan. En al zullen zijn steunpunten niet zoo in het oog loopen als de Balearen, steunpunten (vliegvelden) zal hij er toch hebben. De diplomatieke dessous van deze laatste conferentie zijn onverkwikke lijk. Een groote politieke fout is door Frankrijk gemaakt. De Quai d'Orsay had immers met een of f icieele opening der grenzen gedreigd. Daarmee had men nooit moeten dreigen, wanneer men niet ernstig bereid was om dat dan inderdaad ook te doen. Mussolini heeft het er op aan laten komen, d.w.z. hij heeft het niet op een oorlog laten aan komen?om redenen, die wij hierboven reeds hebben aangestipt - maar hij heeft toch zijn zin in zooverre doorge dreven, dat het terugroepen der vrijwil ligers plaats heeft opzijn condities. Intusschen blijft de grens officieel ge sloten en officieus (uit Fransche binnenlandsche politieke overwegingen) maar op een heel klein kiertje open. Frankrijk had óf niet moeten dreigen, óf officieel moéten openen. Deze blunder ver sterkte de positie van Mussolini, die juist aan het wankelen was gebracht door de botte weigering van het Duitsche Rijk om zich in een Middellandsche-Zee-conflict te laten betrekken. Maar er valt toch ook een licht streep op dezen donkeren achtergrond. Mussolini had gehoopt, door groote onbuigzaamheid in het onderhandelen, weer verwijdering tusschen Parijs en Londen teweeg te brengen. Parijs zou dan eerder in verzet komen, dan Lon den. Dat is vblkomen mislukt. Londen zou zelfs het openen der grens hebben goedgekeurd., De alliantie is hechter gebleken dan ooit en wanneer er iets is dat Frankrijk en Engeland samensmeedt, dan is het de onrust die opge stookt wordt in de Arabische wereld, zoowel in Marokko als aan de Oost kust van de Middellandsche Zee. De methode, om door troebelen in het Oosten Engeland in het Westen van de Middellandsche Zee tot onmacht te dwingen, moet verkeerd uitpakken. EEN MEESTERSTUKJE VAN POLITIEK doorzicht was Mussolini's rede, waarin hij de Duitsche koloniale aan spraken steunde. De Duce i's een mees ter op dit terrein. Natuurlijk weet hij evengoed als wie ook, dat Engeland er eenvoudig niet over denkt om Duitsch land in zijn koloniale aspiraties tevre den te stellen. En hij weet ook dat de kans voor Duitschland om koloniaal territoir te herkrijgen, vrijwel nihil is. Wapenen kan men, het Rijnland bezetten kan men ook. Men kan zelfs meestal, wanneer men dat wil, een oorlog beginnen. Maar ver uit de buurt gelegen koloniale gebieden inpikken, dat is vrijwel een onmogelijkheid! Een speech meer of minder aan dit onderwerp gewijd, doet er dus niets toe. Het eenige nadeel was, dat het Engeland nóg iets meer tegen den Duce op de achterste beenen zou drijven. Maar ook dat aanvaardde hij gaarne. De grap van dezen zet was, dat het daardoor voor Downing Street erg moeilijk gemaakt werd om Duitschland en Italiëtegen elkaar uit te spelen. Wij schrijven bewust Downing Street en niet het Foreign Office, omdat het de premier Chamberlain is, die telkens den verzoenenden weg inslaat. Wan neer hij daarin door het Foreign Office somtijds gesteund wordt, is dat niet omdat men daar werkelijk heil in ziet, maar omdat dit voorspiegelen van voordeelen, nu eens aan den n, dan weer aan den ander, een van de klas sieke middelen is in de diplomatie om twee tegenstanders die men ducht, uit elkaar te drijven zelfs wanneer men met deze voorspiegelingen totaal on oprecht is. Vandaar dat nu eens Duitschland, dan weer Italiëvoor stellen" worden gedaan. Die voor stellen, economische voordeelen, of erkenning van het Imperium betref fende, zijn misschien niet altijd on oprecht. Maar toch vaak. Mussolini voelde, dat na de ook naar buiten gebleken lauwheid van Duitsch land voor een gezamenlijk avontuur, de tijd weer gekomen was voor een vriendschapsoffensief" van Londen. Dit heeft hij nu wel heel grondig den kop ingedrukt. Maar het is de vraag of menigeen, juist in Engeland, hem daar niet dankbaar voor zal zijn! Zoo be wees hij vriend n vijand een dienst. MET HET BEGIN DER BRUSSELSCHE conferentie over het conflict in het Verre Oosten heeft zich het brandpunt der politiek van de Weste lijke naar de Oostelijke hemispheer verplaatst. Engeland en Amerika vor men nu het zelfde vaste blok" dat Engeland en Frankrijk vormen in de Europeesche aangelegenheden. Daar mee is echter niet gezegd dat men over het theoretisch stadium heen komt en al begint men natuurlijk met een geste tot bemiddeling ? zich prak tisch met het geval zal gaan bemoeien, hetzij als yredestichters of als rechters over Japan. Rechters dan, die hun vonnis weten te effectueer en. Verre van dien. Om de eenvoudige reden al, dat Engeland niet klaar is. Over twee jaar, misschien zelfs iets vroeger, zal het drie vloten hebben. Een in de Noordzee, een in de Middel landsche. Zee, een in het Verre Oosten. Dan is de Britsche positie onaantast baar. Nu heeft het anderhalve vloot en Groot Brittanniëmoet erkennen dat het in de Middellandsche Zee de handen gebonden heeft. Maar China verlangt ook geen daad werkelijke steun. Wat het verlangt, is de vaststelling dat het aangevallen is, is het recht (en het crediet) om wapenen te koopen. En vooral de propaganda die daaruit voortvloeit. Want het ziet zeer goed dat Japan het eerste stadium van den strijd zal winnen. Het zal Noord-China veroveren, wellicht zelfs het geheele gebied van den Yang-tse. Maar juist den, wanneer de verleiding voor de Westersche wereld groot zal zijn om bij China op berusting in een gedicteerden vrede aan te dringen, dan wil China doorvechten en de eenheid van het Chineesche Rijk realiseeren. Dat is politiek op lang zicht. Maar de Chinees kent het geduld. Wat hij van deze conferentie hoopt, is niet meer dan dat zij een toekomstig verraad door Europa ernstig zal bemoeilijken. Bewijst dat niet, hoe goed hij ons kent ? IN AMERIKA BELEVEN WIJ IETS merkwaardigs: de geboorte van een arbeiderspartij. Daarvoor is het na tuurlijk goed, dat Green en Lewis samen willen gaan. Belangrijk is, dat reeds nu bleek hoe groot de invloed van Labour is geworden. De traditioneele partijen, Republikeinen en Democraten, ontloopen elkaar niet zoo erg veel in aanhang. Roosevelts geweldige aanhang is meer het gevolg van zijn persoonlijk gezag. In New York heeft Labour zijn gewicht in de schaal geworpen om La Guardia, de Republikeinsche burge meester, herkozen te krijgen. Het is niet zoo heel merkwaardig dat New York, dat in de groote politiek demo cratisch is, in gemeentezaken de Republikeinen volgt. De plaatselijke democratische partijmachine, Tammany Hall, centrum van geldverspil ling, vriendjes-politiek en kleine en groote corruptie, staat er in zeer kwaden reuk. Terecht zag Labour, dat het daar geen voordeelen kon ver wachten. De arbeiderspartij ging samen met Big Business. En zij wonnen. Een precedent voor de nationale politiek is hiermee niet geschapen. Een samengaan met de Democraten ligt daar voor de hand. Het is juist Roosevelt geweest, die Labour de kans heeft gegeven, om zich naar Europeesch voorbeeld te ontwikkelen. DE REGEERING EN SPECIAAL MINISter Colijn heeft in de Memorie van Antwoord op het V.V. der begrooting de critici van de kabinetsformatie uit voerig .geantwoord. Dat wil zeggen op de belangrijkste punten antwoordt hij niet: hij meent dat noch de onderhan delingen, die tot geen resultaat hebben geleid, noch de motiveering waarom hij bereid is geweest met een minder breede basis als zijn oorspronkelijken opzet genoegen te nemen, buiten het terrein van de openbaarheid vallen. Maar als dit buiten het debat gesloten wordt, heeft de geheele discussie over de formatie weinig zin: hoe kan men het optreden van een ministerie beoordeelen, als men het niet vergelijkt met andere mogelijke regeeringscombinaties? Ook in zijn weerlegging van de voorstelling dat hij ,,door zijn eigen politieke vrienden gedwongen" zou zijn, munt de premier niet uit in duide lijkheid; natuurlijk heeft hij niet met de geheele fractie onderhandeld, maar de dagbladen hebben toch te regelmatig van gesprekken met De Wilde en Schouten gerept, dan dat pressie van dien kant uitgesloten zou zijn; boven dien, deze pressie behoef t niet eens uit gesproken te zijn geweest. De bereidverklaring van A.R. leden om met de andere Christelijke partijen in zee te gaan, ook zonder. dr. Colijn, zou reeds voldoende zijn geweest, om hem tegen over Oud of Van Lidth de Jeude zeer weinig soepel te maken. En dat hij dit ook nie erg geweest is, verraadt zijn opmerking, dat hij meende vooral groei in de linker zijde naar de denkbeelden van,,rechts" te hebben mogen rekenen, terwijl een regeering op breede basis" o.i. alleen mogelijk zou zijn geweest, wanneer men in rechtschen kring ook ombuiging van allerlei dierbare gezichtspunten naar de opvattingen van links" gecon stateerd en bevorderd had. Dat dit kabinet niet coalitie" of rechts" maar wel christelijk" zou mogen heeten, is, voor zoover het geen zuiver woordenspel is, een symptoom van dezelfde misvatting: juist de monopoliseering van het Christendom voor bepaalde partijen is voor de linkerzijde de groote bron van critiek en vooral, wanneer dan in het werkprogram een groote onevenredigheid bestaat tusschen allerlei conservatieve tradities en een radicale gerechtigheidsdrang. Het is deze wijze van samen werking die de man in the streef', de coalitie" of het rechtsche" mi nisterie noemde, en nog wel lang zal blijven noemen. D' LE TWEEDE KAMER HEEFT ZICH NU over de weermachts-plannen van de regeering uitgesproken bij monde van een Voorloopig Verslag. In principe zijn zij algemeen gunstig aanvaard, hoewel er hier en daar wel wat op af te dingen valt. Velen zijn echter terecht tegen een uitbreiding die bijna een geheel jaar 32.000 man op de been zou houden, zoolang er geen voldoend instructiepersoneel beschikbaar is. Dan moet men wel vervallen tot de beruchte lijntrekkerij". Zeer vele leden achten dan ook de verlenging van den diensttijd tot 11 maanden te lang, hoewel algemeen wordt erkend dat de huidige 51/» maand te kort is. Ook meer vrijstellingen voor broederdienst worden bepleit. Met een korteren dienst tijd zouden m.n. de kosten (aanbouw van nieuwe kazernes enz.) zeer ver minderen. De belastingen daarvoor aangekondigd, doen ons, zij houden grootendeels wel met de draagkracht rekening, toch wel schrikken. Uit het Verslag over Sociale zaken spreekt een zeer verbreid verzet tegen het kwartje van Romme", dat, hoe goed ook wellicht bedoeld, psycholo gisch funest is voor een arbeiders bevolking, die behoefte heeft aan zelf vertrouwen en erkenning. VAN DUYL HEEFT DE GOEDE ' smaak gehad de juridische gordiaansche knoop, ontstaan door zijn uit treden uit de N.S.B., nadat hij als lid van de Eerste Kamer was toegelaten, maar voordat hij was beëedigd, in twee te hakken door zich te laten beëedigen en een halven dag daarna weer te bedan ken. Hoewel hij zeer wel als vertegen woordiger van de velen, die de N.S.B. sedert 26 ? Mei den rug hebben toe gekeerd Westerman, de glimlachende dwaalgeest heeft zich daar deze week weer bijgevoegd , had kunnen op treden, heeft hij dezen zetel weer afge staan aan de partij waarvoor hij hem verwierf. Het béte noir" van deze heeren, welke qualiteit niet nood zakelijk een schande behoeft te wezen, evenmin als noodzakelijkerwijs een eer, de financier Julius Sarmat is dezer dagen op verzoek van Belgiëge arresteerd, om terecht te staan voor n der minder prettige financieele manipulaties, die tot de agitatie tegen minister Van Zeeland hebben geleid. Hél Uw Interieur knapt er van op, «l» U ecnt 'n nieuwe lamp neemt I Kom er eens een u, tr o t ken b\j Jaspers Ceintuurbaan J ACH I? D C Ceintuurbaan 308 A S " EJ It S Telef. 21006 91740 PAG 6 DE GROENE Na. 3153 Er is maar n Jaspers op de Ceintuurbaan r>«. u DE GROENE No. JISI SJLOMITH ABRAHAM had zich tegen den wensch van haar ouders in de schilderkunst bekwaamd. De daarvoor benoodigde energie en koppigheid waren kenmerkend voor haar ge heele persoonlijkheid; en men herkent deze eigen schappen ook in haar stillevens, landschappen en scènes vol impressie, waarvan zij tegenwoordig goede speciminabij Horowitz in Jerusalem-Talbijeh ten toon heeft gesteld. Deze kunstenares kreeg haar opleiding aan de schilderacademies te München en Berlijn; daarna werkte zij in Parijs, zwierf ze door geheel Frankrijk, Italië, Algiers en Palestina. En ook al was de beurs leeg en de hemel bewolkt, zij was steeds goedsmoeds. Tweemaal heb ik deze Sjlomith Abraham ont moet: thans in Jerusalem en enkele jaren geleden in Parijs. Of eigenlijk, om het precies te zeggen, ontmoette ik haar daar merkwaardig genoeg nooit van aangezicht tot aangezicht. Weliswaar woonden wij in hetzelfde kleine hotel op den Boulevard Montparnasse, maar Sjlomith Abraham bracht haar dagen door in alle mogelijke hoeken en gaten van de stad om ze te schilderen, en ik was eigenlijk ook nooit thuis, maar steeds op reportage uit". Vrienden vertelden mij echter van haar mooie teekeningen en van tijd tot tijd vertoonden zij mij enkele der aardige silhouetten, die zij in een oog wenk van hen geknipt had. Deze kunst van silhouettenknippen en de daaraan verwante aanleg voor snelteekenarij zou Sjlomith Abraham nog zeer te pas komen. Door landen, waar het spoorweg personeel zijn dienstvoorschriften niet alleen in de kast, maar ook het hart op de rechte plaats hebben, heeft zij gezworven als illegale passagiere en ver wierf zij de gunst der hoogere machten, door de silhouetten der conducteurs en machinisten te knippen. »c ontmoeting met JIrs. Littleton DADELIJK na een tamelijk lang verblijf in Palestina in de jaren I928/F29 kwam Sjlomith Abraham naar Amerika. Na succesrijke tentoon stellingen in Philadelphia en San Francisco expo seerde zij ook voor het New Yorksche publiek. Op een dag liet een dame uit kennelijk de hoogste kringen zich aan haar voorstellen. Heet u werkelijk Abraham?" Ja" En u komt rechtstreeks uit Palestina?" Ja" ? Dat is een vingerwijzing Gods " De schilderes wist niet goed hoe zij op deze uitlatingen moest reageeren. Doch toen begon Mrs. Littleton zoo heette de eigenaardige bezoekster namelijk een en ander nader uit te leggenZij vertelde (en meende de juistheid van haar beweringen met een geheele serie bijbelcitaten te kunnen staven), dat de komst van den Messias nabij was en dat daarmede een Duizendjarig Rijk van Geluk en Vrede zou aanbreken.... En nu hebt u hier uw prachtige Palestijnsche landschappen ten toon gesteld Ik zou zoo graag willen, dat u de muren van mijn Hof van Eden" ook met Pales tijnsche landschappen beschilderde !" Wat blieft u? Welke muren?" De muren van mijn Hof van Eden. Op mijn verblijf in Long Island wil ik dezen Tuin laten aan leggen. In het midden moet een huis staan, waar de Messias zich na zijn aankomst thuis kan voelen en kan wonen. Ik zou willen bewerken, dat de Messias zich vergiste? als hij eerst op Long Island aankomt, moet hij gelooven, dat hij reeds in Palestina is...." Zoo eindigde de eerste ontmoeting tusschen Mrs. Littleton en Sjlomith Abraham. De schilderes kreeg weldra te hooren, dat haar eigenaardige nieuwe kennis de echtgenoote van een beroemden advocaat en millionnair was, een geziene persoon lijkheid^ uit de New Yorksche society; dat zij even vast overtuigd was de wederkomst te zullen be leven, als dat haar wensch, om het te bedriegen moreel verantwoord was. Nog dikwijls daarna hoorde Sj lomith Abraham haar met deze gedachten dwepen, zoodat de kunstenares de overtuiging kreeg, dat zij de nieuwe profetes gelukkig zou maken, wanneer zij zich als Palestijnsche land schapsschilderes beschikbaar stelde. En zij nam deze opdracht te gereeder op zich, omdat deze haar de gelegenheid gaf haar talenten op groote vlakken uit te leven. op Long Island UN VIN EXCELLENT kruq brut De Hof van Eden, zooals een rijke Amerikaanse dien voor de wederkomst van den Messias bij New York heeft laten nabootsen »c vlsschen uit het meer van Tiborlas EN Sjlomith Abraham schilderde. Dagelijks inspec teerde de vrome" advocatenvrouw het ge wrochte. En daar de kunstenares op artistiek gebied niet van marchandeeren wilde weten, had zij vaak te kampen met de grillen van haar lastgeefster. Op Long Island ontstond Palestina. Jeruzalem aan de boorden van den Atlantischen Oceaan. Nazareth ontsproot op de witte muren, en het panorama van de Heilige Stad, ook het milde landschap aan het meer van Genesareth, de bronnen van Maria en Jacob, het graf van Absalom en zelfs de berg Sinai. Ook moest de schilderes het slachtveld schil deren, waarop de Messias na zijn terugkeer de Joden zou samenroepen, de twaalf verloren gegane stammen Israëls volgens Mrs. Littleton zijn het de Angelsaksen inbegrepen. Tegelijk met de schilderes waren ook metselaars aan het werk om het woonhuis van den Messias op te richten, en tuinlieden, om zooveel mogelijk van de schoonste bloemen en struiken uit Palestina in de aarde van Long Island en Mrs. Littleton te laten wortel schie ten. Zelfs palmen, cacteeën en sinaasappelboomen werden aangeplant de laatste schijnen echter weer te gronde te zijn gegaan. Voorts werden fon teinen aangelegd, waarin visschen zwommen, die Mrs. Littleton speciaal uit het meer van Tiberias had laten komen. Nieuw Palestina op Long Island werd snel be kend. Honderden kwamen genoodigd en ongenoodigd, om in Mrs. Littleton's Hof van Eden te wande len en de schilderingen van Sjlomith Abraham te bewonderen. Lakeien dienden Turksche koffie rond, terwijl Mrs. Littleton, meestal in Oostersche dracht gekleed, haar gasten door prediking en ge sprekken trachtte te overtuigen in de richting van haar religieuse denkbeelden. Dikwijls kwam het voor, dat een of andere avonturier of bedrieger beweerde, dat hij de Messias was, waarop Mrs. Littleton wachtte. Tot op heden heeft zij echter nog geen valsche profeet erkend. Zeer veel moeite gaf zij zich echter voor haar Joodsche bezoekers. Haar belangstelling voor het Christelijke Palestina, ver wijdde zich tot een actieve interesse voor het zionis tische Eretz Israël. Voor instellingen als Hadassah" en ,jWizo" heeft Mrs. Littleton veel gedaan. Het huls met de bijbclspreuken TEN slotte moest Sjlomith Abraham het witgekalkte landhuis van Mrs. Littleton, dat mid den op het landgoed was gelegen, met bijbelspreuken beschilderen. De inrichting van het gebouw was zui ver Palestijnsch; voor vele duizenden dollars had de eigenaardige New Yorksche meubels, stoffen en kunstvoorwerpen uit het Heilige Land laten komen. Eén der kamers werd als kinderbibliotheek en schoollokaal ingericht en met afbeeldingen en landkaarten van Palestina behangen; Mrs. Littleton geeft hier van tijd tot tijd aan haar eigen kleinkinderen en buurkinderen les in de Bijbelsche geschiedenis. In een' muziekzaal staat op een podium een electrisch orgel; erboven hangt een zilveren ster. In een derde zaal, rijk met Palestijnsche meubels inge richt, welks plafond in diepblauw, goud en lila PAG. 7 DE GROENE No. 3153 met de teekenen uit den Dierenriem is beschilderd, werd de troon voor den Messias opgericht. Den geestelijken grondslag voor dit geloof, dat de bergen van Gallilea naar Long Island verzet, vindt de bezoeker ten slotte in het landhuis opgenomen .,Littleton Memorial Library", in welks bibliotheek, naast vele kostbare bijbeluitgaven, duizenden boe ken van theologischen en kerkhistorischen aard op zilveren rekken zijn opgesteld; en daaronder zijn vooral de werken over de geschiedenis van Messiaansche geloofsbewegingen in Amerika en de daarmee gepaard gaande verschijnselen van massasuggestie zeer volledig aanwezig. Want Mrs. Littleton was niet de eerste profeet van deze richting. Reeds bijna honderd jaar geleden wist bijvoorbeeld de New Yorksche adventistenleider William Miller te bewer ken, dat duizenden geloovigen have en goed weg schonken en in boetgewaad gekleed, op daken en bergtoppen, de komst van den Messias en het aanbreken van het Duizendjarige Rijk afwachtten. En in het jaar 1922 nog bouwde William Greenfeld uit Olympia, in de verwachting van een geweldigen voor-Messiaanschen zondvloed, een groote ark (met een motor van honderd P.K. voorzien) voor zich en zijn aanhangers.' Ook Mrs. Littleton rekent op spoedige wederkomst van den Messias, maar verwacht geen zondvloed. Op Long Island kweekte zij voor Hem een klein paradijs, precies volgens den echten Hof van Eden". Xnar het echte Palestina teru« MRS. LITTLETON is een gelukkige stervelinge. Zij gelooft een goed werk gedaan te hebben, door in de New Yorksche 'millionnairswijk de voor bereidingen voor de ontvangst van den Messias getroffen te hebben, afbeeldingen van het Pales tijnsche landschap op de muren van haar Hof van Eden te laten schilderen en tallooze predicaties te houden die gebaseerd zijn op haar verwachtingen. Haar werd echter ook een teleurstelling deelachtig: het gelukte haar niet de schilderes Sjlomith Abra ham, aan wie zij zich zoozeer had gehecht/voorgoed aan Long Island te binden, hoeveel moeite zij zich daarvoor ook gaf. Sjlomith Abraham keerde naar Palestina, het werkelijke Palestina, terug. ERICH GOTTGETREU LEYSIN ZWITSERLAND CHOQGTE: taSO-14SOm) BEHANDELING VAN EIKEN VORM l VAN TUBERCULOSE ? INLICHTIGEN: STÉDE DÉVELOPPÊMENT, LEYSIN

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl