ZWITSERLAND + voor opvoeding en onder. wus het ideale land FRANSCH gegarandeerd In 3 maanden In de COLC TAMÉ, NEUCHATCL SS, (Zwitserland). Onderwlje voor lederen leeftijd en op lederen tijd. Ook afzonderlijke cureutsen van 2, 3, 4 weken. Taalen handelsdiploma In 3 en O maanden Proipectu*. .-V Koningspl AMSTERDAM SINGEL n kleine kleedje welkome geschenken Kussens BUÏTEtf WDME r%|- Dll T J.TH.T.WIJNOAARDGlf «Co., Tel. 28357, HvsMowaf 289-Waterwee 85. U ??? O l W l Riante Undhuitlei onder architectuur febouwd m. eentr. verw. w. en k. str. wiier. Ingebouwd bad. Kooptom f 9000 - ? 11000. Hyp. be»chlkb»r. Ontbieding londer verplichte^. «EL GARAGE V«tsptni 143. Tel. 532» Wij gareeren, wasschen, smeren, halen en brengen uw auto l*rij/,«'ii vanaf f 15.- p«-r 111:1:1111! Onze 30-Jarige ervaring is een waarborg voor goede servièe Stalling voor 100 auto's - Dag en nacht geopend N VI MAATSCHAPPIJ VOOR HYPOTHECAIR CREDIET IN NEDERLAND (waarmede gefusioneerd de N.V Maastrlchtsche Hypotheekbank voor Nederland) Oaveatlpd te 'S.GRAVENMAOE Thans verkrfjgbaari 4 '/, PANDBRIEVEN met 2 '. uitloting 1O1 ?/? 3i°/B PANDBRIEVEN met ??» ultloüng KRIJGT OOK EEN DROSTE* LETTER! Natuurlijk! Ook U krijgt zoon dikke zware letter van Droste. En wilt U zelf iemand verrassen, ook dan is een Droste-letter ALTIJD WELKOM l Spoort plaatjes voor onze, albums. BONBONS PASTILLES CACAO N.V. DE HOLLAND3CHE VOORSCHOTBANK KRUISWBO 70 HAARLEM De Bank verstrekt voorschotten met een minimum van fl000.- op billijke en wat de terugbetaling betreft gunstige voorwaarden onder borgtocht of zake lijke zekerheid. Een prospectus wordt op aanvraag gaarne toegezonden. ,salka valka" machtig, modern, meesterlijk! boekhandelaar heeft het l N.V. UiKL-IUntlirril EIPORTCIILEB" Is de eenige vertegenwoordiging der sovjetrussische handelsorganisaties in Nederland voor import uit en export naar de Sovjet-Unfe DIRECTIE: IMPORT EXPORT: AMSTERDAM HONTHORSTSTRAAT 3 Tel. 90833 * 91235 - 91033 22342 - 21811 GRAAN AFDEE LING TRANSPORTAFDEELING ROTTERDAM KORTENAERSTRAAT 5 Tel. 25355 1 - iDfonnatiehvreau bj H.Ï. [XP011KHLEB AMSTERDAM - LEIDSCHESTRAAT 85 - TEL. 36851 talen! FRANSCH D.WIESEBRON Leeraar M. O. Beéedlgd vert. opl. ex. privéen elublessen. Nassaulude 381. Telefoon 82094 Amsterdam. HOTEL DE WITTE" Het beste ter plaatse Amersfoort * Telef. 22 Internationale Correspondentieclub Damet en He»ren die met elkaar in correspondentie wenschen l« tred«n, om v*elk* reden d«n ook. kunnen lid worden. Gratif inlichtingen rnet bijvocg>ng van porto aan Bureau .Succour", Poitbu» 285, D«n H«*q AUG. UILKEMA ZWITSERSE HORLOGES Chroom f 8.50, 10.-, 14.Goud f 18.-, 22.-, 28.39 REGULIERSBREESTRAAT RESULTATEN mogen alleen den doorslag geven bij adverteeren Daarom adverteeren zij, die het weten, in De Groene Want in een blad, dat een week lang in de beste, gezinnen van ons land gelezen wordt, heeft een ad vertentie haar maximale werktngl ADVERTENTIES IN DE GROENE GEVEN RESULTATEN (Vraagt tarieven) DE GROENE AMSTERDAMMER Redactie: Mr. R. H. DIJKSTRA, Mr. M. KANN, Mr. N. J. C. M. KAPPEYNE VAN DE COPPELLO, TH. MOUSSAULT en Mr. W. VERKADE ONAFHANKELIJK WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Red. en adm.: Keizersgracht 355, Amsterdam C. Tel. 37964 - Postgiro 72880 - Gern. giro G 1000 De abonnementsprijs bedraagt f 10.?per jaar OPGERICHT IN 1877 Abonnementen kunnen met elk nummer ingaan, doch alleen tegen het einde van een jaargang worden opgezegd 20 NOVEMBER 1937 Dr. A. J. 91. CorncllHsvn : Democratie, einde of opgang"; Nijmegen 1937 EEN regelmatig terugkeerend twistpunt in debatten van practisch en principieel politieken aard, is de vraag of een bepaalde groep of partij, die zich democratisch noemt, de demo cratie aanvaardt als doel of als middel. Het is vroeger vaak en niet steeds ten onrechte aan de S.D.A.P. verweten, dat zij de democratie allén nastreefde als middel tot machtsvorming, terwijl als het er op aankwam, nog sterk de neiging bestond met andere dan de eigen groep geen rekening te houden, minderheden ook geestelijke minderheden te ver drukken: het begrip ,,dictatuur van het proletari aat" gaf ook aanleiding tot wantrouwen in dezen zin; en dat te meer, toen in Rusland bleek tot welk een intensiteit en tijdsduur zich dit zou kunnen uitstrekken. Thans, nu de S.D.A.P. zich in de laatste jaren telkens uitdrukkelijk heeft vastgelegd op de democratie ook als doel, behooren haar woord voerders in openbare lichamen zelf tot degenen, die met gezag anderen op het gehalte hunner demo cratie toetsen. Bij de jongste begrootingsdebatten heeft ir. Albarda bijvoorbeeld de Communisten en Roomsch-Katholieken aan dit onderzoek onder worpen. Ten aanzien van de communisten heeft hij terecht opgemerkt dat men, wanneer men den dictator in Rusland bejubelt, zich geen democraat kan noemen zonder de verdenking van een ver momming op zich te laden. Wat de RoomschKatholieken betreft is de zaak minder eenvoudig. Men kan ten aanzien van het Nederlandsche Katholicisme niet volstaan met de opmerking, dat de Roomsen-Katholieke kerk als geheel blijkbaar opportunistisch tegenover de. aanvaarding van het democratisch beginsel staat, zie Oostenrijk, zie Franco en dat het Katholieke volksdeel zich hier te lande alleen democratisch betoont omdat het een minderheid is. Zoo simplistisch kan de zaak niet worden gesteld. Het is niet zoo maar toevallig dat een onzer principieelste democratische staatslieden en theoretici de Roomsch-Katholiek prof. mr. A. A. H. Struycken was, en nog minder is het toe vallig dat hij als methode de historisch-realistische hanteerde: wanneer men nuchter de historie van ons land beziet, dan weet men dat een in overgroote meerderheid katholiek volk zich tijdens het voorspel en begin van den Tachtigjarigen Oorlog tegen het Spaansche absolutisme heeft verzet; dan weet men dat het katholieke Brabant toen opkwam tegen de aantasting der privileges die naast tal van andere grondrechten ook de onbevoegdheid tot het invoeren der inquisitie door het centrale gezag inhielden. En men mag aannemen, dat wanneer het er op aan zou komen en ook nu het er om gaat dat men nier in een situatie komt, waarin men het voor en tegen der democratie zou moeten uitvechten - dat de overgroote meerderheid der Nederlandsche Roomsch-Katholieken pal zullen staan voor de democratische tradities in ons land. En dit n'en déplaise de critiekloosheid waarmee in Oostenrijk en in Spanje de Roomsch getinte dicta tuur door zekere R.K. dagbladen wordt geslikt; en ondanks een aantal echtiKatholieke fascisten die er in ons goede vaderland ook rondloopen. Maar ja, welke volksgroep in ons land kent dit niet? Ook Christelijk, liberaal en socialistisch getinte fascisten zijn er te vinden en ook in andere dan Roomsche bladen is het wel voorgekomen dat buitenlandsche dictaturen werden aanvaard, wier doelstelling of theorieën overeenkwamen met wat op democra tische wijze in eigen land werd nagestreefd. En kan men het wel zoo opportunistisch noemen, den staats vorm min of meer afhankelijk te stellen van de nationale traditie en het beschavingspeil van een DE DANCING IS. TANZ KLAUSE MATINEE 3-6. AVOND 8?1 UUR. 9 9 Mr. W. Ver kade volk? Ook verwoede democraten zullen meestal het leidersbeginsel" voor sommige negerstammen wel aanvaarden. Zoo moge men van democratische zijde ten opzichte van de Roomsche katholieke Kerk als geheel niet ganschelijk gerust zijn op haar houding in politieke zaken, voor de Nederlandsche katholieken als Nederlandsche volksgroep is dat wel het geval, zelfs wanneer het directe voordeel voor hen aan den anderen kant zou liggen. DIT behoeft heelemaal niet te zeggen, dat de theoretische fundeering der democraten in R.K. kring volgens de zelfde lijnen zou behoeven te geschieden als bij andere democraten en dat de uitwerking niet op allerlei punten zou kunnen afwijken. In dit verband is het zeer belangrijk, de aandacht te vestigen op het dit jaar verschenen boekje van Dr. A. J. M. Cornelissen, den bibliothecaris van de Nijmeegsche universiteit, getiteld Democratie: einde of opgang." Deze geleerde, die ook in de practische politiek een rol vervult bij de scholing van de leden der R. K. Staatspartij, laat hier een zeer eigen, maar zeer beginselvast geluid hooren t. a. z. van de democratie. Hij begint met aan te toonen dat de realistisch-historische fundeering van Struycken, hoe belangrijk ook, eenzijdig en daarom onvol doende is; zeer duidelijk geeft hij aan, dat volgens precies dezelfde redeneeringen even goed het Italiaansche fascisme verdedigbaar is. Hij wijdt dit tekort in Struycken's staatsleer aan een te sceptische houding tegenover alle ,,finalistisch" denken. Met dezen term bedoelt dr. Cornelissen hetzelfde wat in Protestantsche en andere wijsgeerige geschriften teleologisch" denken wordt genoemd, n.l., het op het doel, op de bestemming gerichte, en aan het doel gebonden denken. Wie de menschelijke samenleving alleen uit het ver leden poogt te begrijpen en niet uit haar bestem ming loopt altijd gevaar of conservatief óf forma listisch te worden en in ieder geval eenzijdig. Juist in de vruchtbare spanning tusschen het histo risch gegroeide en het door de bestemming bepaalde beginsel worden nieuwe vormen op staatkundig en maatschappelijk gebied geboren. Ten opzichte van den democratischer! opbouw van onze volks gemeenschap is het waardevolle van dit geschrift, dat de democratie als staatsvorm niet als zoo dik wijls theoretisch wordt losgemaakt van een op de sociale gerechtigheid gebaseerden inhoud van het staatsbestel, en daarmee het gevaar in zich bergt, dat ofwel met een schoonen vorm een zeer twijfelachtigen inhoud wordt gedekt ofwel dat men om hervorming van den inhoud te verkrijgen, den vorm gaat bestrijden en aantasten. Dit is ook voor andere democraten een zeer waardevolle gedachtegang. Eerst wanneer men de democratie n als middel n als doel ziet gericht door de gerechtigheidsidee op een eeuwige toekomst, kan, met dr. Cornelissen, een nieuwen opgang" der democratie worden voor speld. En dat is een doel, de hartelijke samenwerking van katholiek en niet-kathoiiek, waardig. Nogmaals: de spelling, de uitgevers en het onderwijs PAG. 2 DE GROENE No.3155 T"\£ groote belangstelling die het artikel: Het j J ne noodige voor ons onderwijs", in ons ?*?' nummer van 6 November /'/., heeft getrokken, bezorgde ons van verschillende kanten nog nadere inlichtingen en gegevens over de voornemens der regeering t.a.z, van de spellingskwestie, de schade die dit voor de uitgevers zou opleveren en de ver goeding, die hiertegenover gegeven zou worden, zoodat wij gaarne nog eens op deze kwestie terugkomen. De hoofdstrekking van ons betoog, dat de spellings kwestie een onevenredige belangstelling geniet tusschen de uitermate belangrijke vraagstukken, wier oplossing van het ministerie van onderwijs wordt verwacht; dat de ipelling-M^rchant te hng geheerscht heeft, oin voor het onderwijs nog op de spellingsvereen voudiging terug te komen; dat er (uitsluitend aan de uitgevers) een royale vergoeding in het uitzicht gesteld door den minister van Onderwijs, die gaarne terug wil keer e n tot de bijna- De vries en Te Winkel spelling; en dat dit aanbod van overheidswege kan leiden tot een onprincipieele versterking van het kamp der vereerders van het verleden inde schrijftaal; en dat de nooden van het onderwijs te groot zijn, dan dat hiervoor allereerst overheidsgeld beschikbaar kan zijn. Dit betoog blijkt ook bij de nadere gegevens, die wij ontvingen, volledig houdbaar. Ja het kan op meerdere punten nog versterking ondergaan en wordt door de uitingen in het Voorlöopig V er slag o p de be grooting van onderwijs onderstreept. Allereerst'blijkt het, dat onze schatting van de schade der uitgevers, die vergoed zou moeten worden, nog zeer aan den lagen kant was; een werkelijke schade mag tenminste op eenige müliöenen worden geschat; tegenover de speling-naar-boven die in de formuleer ing van de enquête zit, ftaan ook elementen die de schade vergrooten en waarmee geen rekening is gehouden: wanneer boeken die in de nieuwe spelling zij n gedrukt, thans weer opnieuw moeten verschijnen in een andere spelling, zijn de aanmaakkosten wegens de gestegen papierprijzen etc. zeker veel hooger; boven dien brengt een dergelijke nieuwe aankoop voor eiken uitgever het risico met zich, dat men op de scholen van de gelegenheid gebruik wil maken om eens van leermiddelen te wisselen. PAG. 3 DE GROENE Ne. 3155 Voorts blijkt het. dat betrouwbare schattingen van de schade die gemeenten, schoolbesturen en ouders zouden lijden door verplichte nieuwe aanschaf van leermiddelen op een bedrag van vijf millioen gulden komen. De totale directe schade die van een nieuwe spellingswijziging op de scholen derhalve het gevolg zou zij'n, overschrijdt dus reeds dadelijk de zeven millioen die een reeds dit jaar iveer verlagen der leerlingenschaal had moeten kosten. Hoe krap daartegenover de gelden voor het onderwijs thans reeds toegemeten zijn blijkt uit het feit, dat voor een officieele spellingslijst voor i-reemde woorden nog steeds geen ^eld beschikbaar heet te zijn. Een opmerking en sen correctie moeten wij ten voordeele van het uitgeversbedrij} nog maken. De opmerking is, dat op de twélaatste jaarvergade ringen van den uitgeversbond, resp. voorzitters, duide lijk hebben uitgesproken, dat na alles wat gebeurd is, een terugkeer naar de oude spelling door hen zeer ongewenscht wordt geacht en dat alleen subsidiair en wel om ruïnes" te voorkomen over schade vergoeding wordt gesproken. Een correctie maken wij in zooverre, dat niet op de circulaire aan de uit gevers en boekhandelaren (waarvan wij een glimp zagen) maar wel op de bijgevoegde lijsten, die ons eerst in tweede instantie onder oogen kwamen, een onder scheid gemaakt wordt tusschen de verschillende soorten school- en kinderboeken, zoodot het de regee ring wel mogelijk zou zijn, de schade die op verschil lende soorten boeken wordt geleden, verschillend te waardeeren. . Wanneer het ten slotte juist blijkt, dat deze poging tot hernieuwde wijziging van de schoolspelling aan de orde is gesteld, met de gedachte, dat dit veel meer dan enkele tonnen zou behoeven te kosten en er in het kabinet op dat punt slechts n vurig medestander van minister Slotemaker de Bruine zitting heeft, dan mogen wij door den keer die de zakenblijken te nemen vrij gerust op den afloop van dit avontuur zijn. Moge een definitieve slotacte ten aanzien van de eenheid der regeerings- en der schoolspelling niet te lang blijven wachten na de beëindiging van het tusschenspel. W. V. "t <i i:1 i f H 'l fv! .r ?