Historisch Archief 1877-1940
(
Waakzaamheid
o£
eens:
Dr. J. F. Niermeijer
ONDER de titel Komisch hoog.
verraad" signaleerde een redac
tioneel bericht in De Gids van
April van dit jaar een zeer zonderling
opstel over ,,Holland und das
europaische Schicksal", voorkomende in
het Februarinummer van het Duitse
tijdschrift Hochschule und Ausland"
en geschreven door een zekeren"
Hendrik Krekel. De strekking van
dit artikel was deze, dat Nederland
tot nu toe gediend heeft als voorpost
van het ,,westelijke statensysteem",
waarmee voornamelijk Engeland be
doeld is, en in verband daarmee in
een slappe humaniteit is vervallen;
sedert het weder omhoog komen
echter van Duitsland en Italiëbe
gint dit anders te worden. Sindsdien
staat het Duitse wezen als groot,
overweldigend, zijn gehele bestaan
beheersend probleem voor de ziel van
Nederland", en ,,wordt het vraagstuk
van Nederlands bestaan naast de her
rijzende Duitse macht tot de enige,
beslissende noodlotsvraag".
Het blad ,,Eenheid door democratie"
heeft in zijn nummer van 23 October
j.l. een en ander medegedeeld over
de Deutsche Wochenzeitung für die
Niederlande". Deze laatste periodiek
bevatte in zijn nummer van 17
October, behalve beschouwingen die
een pangermanistisch karakter droegen
en andere die van de betekenis der
N.S.B, in Nederland hoog opgaven,
ook een artikel van zijn Nederlandsen
medewerker, een zekeren" H. Krekel.
Ditmaal heeft de heer Krekel zich n.l.
geroepen gevoeld, het Duitse publiek
in te lichten over de versterking der
Nederlandse weermacht. Daarin krijgt
ons land, voorzover het nog steeds
deel heeft aan de ,,West-Europese
humaniteit", een geduchte afstraffing.
Immers de ommekeer, die in de nieuwe
legeruitbreiding aan den dag treedt,
is slechts uiterlijk: men doet mee, om
dat geheel Europa zich wapent, en
dit is den heer Krekel niet naar de
zin; immers wanneer men de bewa
pening ziet als een droeve en harde
plicht, dan is daarmee de geest der
weerbaarheid niet gediend. Er is geen
sprake van een frisse, vrolijke oorlog,
maar de oorlog moet ook niet voor
een zaak van den duivel, voor een hel
uitgemaakt worden, want hij behoort
tot de loop der dingen. De loop der
dingen echter wordt bepaald door
goddelijke, den mens geheel onbe
grijpelijke, ver boven hem verhevene
krachten".
Uit een vorig nummer van dezelfde
Wochenzeitung en uit het Neder
landse weekblad De Rijkseenheid"
hebben wij onlangs te dezer plaatse
onder het hoofd Cryptofascisme" ook
enige staaltjes van het geschrijf des
heren Krekel aangehaald. Men heeft
ons gevraagd, wa't hierin eigenlijk
crypto is. Ook E. d, D. zinspeelt er op,
dat de heer Krekel klaarblijkelijk
nationaalsocialist is (en dan wel van
de meest anti-nationale soort). Wij
kunnen uit zijn publicaties geen
andere conclusie trekken, doch willen
niet nalaten hier de aandacht te
vestigen op de omstandigheid, dat
zulks in de voornaamste functie, die
de heer Krekel bekleedt, niet tot uit
drukking komt. Hij is n.l. redacteur
buitenland van het liberale dagblad
Het Vaderland" te Den Haag. In een
van zijn artikelen heeft de heer Krekel
er nadruk op gelegd, dat de aanhang
van de N.S.B, voor een groot deel uit
voormalige liberalen bestaat. Wij willen
de juistheid dezer bewering, die dezer
dagen ook onze regering getracht
heeft met bewijzen te staven, in het
midden laten; wel echter zou het ons
een zeer wenselijke verheldering van
de politieke atmosfeer toeschijnen,
wanneer de journalistieke medewer
king y,an den heer Krekel aan een
liberale courant weldra tot het ver
leden zou behoren, zodat aan het
einde van zijn voormalig liberalisme
geen twijfel meer zou bestaan.
Buitenlandsche humor
Au!,..,
ONVERWACHTE SPORTIVITEIT OP HET '
CONCOURS HIPPIQUE
Zie je: zelfs de sleeperspaarden hebben hun eergevoel"
('A'i'U' Yorkcrj
het
Bemiddeling la zake China?
D V, milit.uve successen van Japan in
China hebben zijn moeilijkheden
geens/jns opgelost. Na den strijd om
Sjanghai gewonnen en Noord-China be
zet te hebben, staat het nu voor de veel
moeilijker taak den oorlog tot een eind
te brengen. Het is mogelijk, dat de
Japansche aanvoerders thans besluiten
een oogenblik te pauzeeren in de posities,
die zij thans hebben ingenomen, maar
dit zal den Chtneezen niet verhinderen den
strijd voort te zetten, zooals zij blijkbaar
van plan zijn te doen. Toch is doorgaan,
totdat het geheele Chineesche volk ver
slagen is en zijn legers verstrooid, ten
vooruitzicht, dat in staat is zelfs den
oorlogsiuichtigsten Japanner af te schrik
ken, zelfs indien het mogelijk zou zijn.
Daarom is Japan, allen uiterlijken schijn
van het tegendeel ten spijt, waarschijnlijk
toch niet geheel afkeerig van alle
bemiddelingsdenkbceliien, mits zij gepaard
gaan met een wapenstilstand en gevolgd
worden door voor Japan gunstige
vredesvoorwaarden. Daarom is het mogelijk.
dat zijn antwoord aan Brussel niet ge
heel en al negatief is, hoewel het daar
nauwelijks op veel sympathie kan hopen.
/onder twijfel zou het de voorkeur
geven aan directe onderhandelingen met
China, of bij gebreke daarvan, de be
middeling van een.of andere
sympatluseerende mogendheid. Voor dit doel is
Duitsehlar.d openlijk genoemd, en niet
zonder eenigen grond. Duitschland zou
als ? anti-comiministisch bondgenoot en
r.iet-lid van den Volkenbond Japan zeer
wel passen. K n Duitschland is ook nauw
geinen! met «Ie Chineesche regeerir.g
door handelsbetrekking»"» ? heelt onge
twijfeld een zekeren invloed op generaal
Tsjang-Kai-Sjek, die een bewonderaar is
van de techniek en werkmethoden. Het
is echter uiterst twijfelachtig of zelfs
Diiits-Jiland op het oogenblik in staat
zou zijn een basis te vinden voor een
vrede, die voor beide partijen aanvaard
baar is en althar.s het Chineesche leger
is niet in de ^lemming een vrede dooi
de.Japanners gedicteerd' te krijgen. Maar
een ding is zeker: uanneer een dergelijke
stap later gedaan wordt, dan' zou dit
de Brusselsehe conferentie in
moeilijkheden brengen.'
rMtiiicln.-Ui ditii
EK is een sterk vaderlandslievend,
sla-de-trom, leve-het-Ktnpire en
naar - de - hol - met -
de-vreeinde!irg-.*trekking' en veel sentin.ienteele. ophemeling
van don ouden Kngelschen aristocraat
in «Ie revue. Mi seinen is het een teeken
va ir het terechtertijd ontwaken van den
nationalen trots en het nationale ver
trouwen, nu11, naar wij hopen, een besef
van de onmetelijke schade die I.loyd
(leorge aan het Kngelsche organisme
heeft berokkend, toen hij opzettelijk
besloot de families.op het land te ver
nietigen. Dit doet weer denken aan de
variétc's uit den tijd van den Hoeren
oorlog. Wij hopen, dat het ..jingoïsme"
verdwenen i-, maar een klein beetje van ,
de bovenbeschreven propaganda 'moet
toegejuicht worden.
(tHimtmtctl .v/w//H.;' and
'Dramatic' \ cit's)
KnjgelHelie vt'rtPKCnwiHirflffgcPM ? l»l.f
FruiH't»
O T het huidige kiitieke oogenblik in
den Spaanschen oorlog, heeft tic
Kngelsche regecring een stap gedaun,
welke de rebellengcneraals en hun
Kuropresch sympathiseercnden in veirukkirg
lieeft gebracht en de Spaansche regecring
en haar democratische vrienden heeft
verontrust. De onderhandelingen
tuss'chcn generaal Franco, en -de Kngelsche
regeeiing over de uitwisseling van ver
tegenwoordigers zijn n.l. tot een goed
einde gebracht. Toen luien deze daad
in het Lagerhuis moest verdedigen, zei
hij. «lat de Britsthe handelsbelangen in
het door de rebellen bezette gebied zeer
aanzienlijk waren. Noch in Burgos,
noch in Salanianca waren consuls. Kn
daar consuls aan 'te stellen, zou
beteeke.ne.il hun geloofsbrieven meegeven en
, ;exei|uaturs" voor hen verkrijgen, wat
althans een ,.de iacto"-erkenning van
de rebellen zwu hebben ingehouden. Het
uitweggetje van een ..specialen agent"
A\as ook in bet \crfe«.Jcn gebiuikt om een
verbinding te hebben zonder erkenniny,
en Kden verklaarde met nadruk, dat e;
gevn wijziging was gekomen in de houding
iler regeering ten aanzien der erkenning.
Kr bestond geen neiging om generaal
Franco een gunst te bewijzen. Toch is
deze aan beide kanten als een gunst
aan Salamanca beschouwd. Generaal
Franco zelf heeft er de teruggave van
opgepakte Britsche schepen, en vrij
lating van in beslag genomen ijzererts, dat
voor Kngeland bestemd was, voor over
gehad. Bovendien is de uitwerking in
Parijs deze geweest, dat wederom de
vraag is gerezen, of de Kngelsclu1
regecring zich eigenlijk niet meer thuis zon
voelen aan den kant der rebellen. Dit
mogen ongefundeerde verdenkingen zijn
togen een daad, die niet meer is dan
gezond handelsbelang, maar wanneer de
daden der Britsche regeering onder
worpen worden aan een argwanend
onderzoek, dan ligt de schuld daarvan
uitsluitend bij haar vroegere (en tegen
besluiteloosheid.
fTlii'
woordige)
Witurom? Daarom !
GKOOTK vreugde werd geuit in het
garnizoen van Gibraltar van wege
de vriendelijkheid van generaal Franco,
wegens het toestaan van de hervatting
der jacht door de . .Koyal Calpe Hunt".
De ,,A.B.C." uit Sevilïa bracht in her
innering, dat de sjxirt voor de Britten
onmisbaar is. en vooral de jacht en dat
de Koning beschermheer van de jacht
is; daarom sprak het de hoop uit, dat
de Kngelschen 'in het vervolg beleefder
zouden zijn tegenover de nationalisten
en hen bij wijze van concessie niet meer
, , rebellen" zouden noemen.
(Daily /< /i';<n< ?>/; .
Oostenrijkse ho legaliteit
D K gecompliceerde situatie in Oosten
rijk wordt scherp belicht door een
klein procesje, dat dezer dagen ? voor
kwam. Twee jongelui werden beschul
digd van en tot een paar maanden ge
vangenisstraf veroordeeld voor oplichting
van het Nationaal-Sociali^tisch Instituut
voor het helpen van gevangenen. Nu i.->
het nationaal-sodnJiMiu' natuurlijk ver
boden in Oostenrijk, en actieve nazi's
worden gevangen gezet. Maar tegelijker
tijd worden zij, ingevolge'het verdrag
met Hitler in Juli j.l. aardig schadeloos
gesteld (met / 30 voor elke maand ge
vangenisstraf) door een officieel inge
stelde ondersteuningsorgar i'iitic, die ge
leid wordt door een voormalig
pangermanistisch politicus (die thans zonder
twijfel een nationaal-socialist is). .Men
heeft alleen inaar te bewijzen, dat men
wegens nazi-activiteit in de gevangenis
of in een concentratie-'kamp heeft ge
zeten. Kn' <lat hadden de twee jongens
in 'kwestie ook gedaan: zij hadden samen
? ij.ïopgestreken; maar later werd ont
dekt, dat zij maar wat verzonnen hadden.
Daarom kwamen zij mi wel in de ge
vangenis, niet onïdat zij Nazi's waren,
maar omdat zij het n iel waren. Zij
hadden, als het wart* illegaal gepocht ? op
legale bestraffing van illegale «laden en
daarbij het legale instituut voor eerlijke
illegalen bedrogen. Dit is zeker gecom
pliceerd, maar het toont in ieder geval
aan, dat liet de moeite waard is om een
eerlijke Nazi te zijn in het anti-nazi
.Oostenrijk. Dit alles zou nog veel grap
piger zijn dan nu, ware het r.iet, dat
sympatliiscerendcn met links tegelijker
tijd vervolgd' wórden wegens hoogver
raad, wanneer zij er op betrapt worden
geld in te zamelen voor Hnkschc ge
vangenen in dit zelfde Oostenrijk.
(Critic in The Scic StiitïsniQH
, and Xatit»t, Londen).
Crltiek on liet .?Wijzen TUII
XlonMvunnig
WANNKKR ergens in het kanton
Bern een gewetenlooze, politieke
f a nut kus rondging niet het dpcl een
of anderen kleinen dorpspoten taa t been.tje
te lichten, een geschrift zou verzinnen,
volgens hetwelk de dorpspotentaat het
voornemen had zijn gemeente ernstig te
bcnadeelen, den Staat te bedriegen en
te bestelen en alle volksbelangen te be
dreigen en daartoe zelfs een plan
ontuorpen had, en wanneer deze fanaticiib
dit geschrift dan nog zou verspreidt.n
dcx
onder (U' bewering, dat de dorpspoten
taat la-t zelf geschreven zou hebben, zou
de Berner appèl-rechter het dan wagen
een dergelijk gemeene vervalsching, en
een dergelijk verderfelijken laster als niet
verder te bestraffen politieke strijd
middelen" te karaktet Meeren ? Wanneer
dit echter tegenover den enkeling niet
het geval zou zijn. waarom dan wel
tegenover het gcheele Joodsclie volk?
l te jodenhaat is tot nog toe in Zwitser
land nog nooit- als fatsoenlijke politiek
erkend. Moet het Berner vonnis een
aanmoediging zijn, om met deze nei
gingen van psychopathen ook in Zwitser
land stemming te mogen maken ? Tot
nog toe heeft in geheel Zwitserland alleen
als toelaatbaar politiek strijdmiddel ge
golden, dat wat waar, xuiver in zijn
motieven en eerlijk was. Het is de cci'sfc
til liiïficulijk ooA il c laa/<tt' maal, dat \vij
van een rechter moeten vernemen, dat
een politiek strijdmiddel niet op het
waarheids- en mlelijkhcidsgehalte van
zijn motieven mag worden onderzocht.
Xog nooit te voren heeft de justitie de
verspreiding van leugens en bedrog als
straffelooze strijdmiddelen betiteld.
(\ati<inahrititin;, liazcl)
Men fluistert te Moskou
EKN standaard-grapje, dat, hoewel
niet openlijk, in Moskou de ronde
doet, is dat ,,al Stalin's oude vrienden
nu geëxecuteerd zijn; hij zal nu moeten
overgaan tot zijn gewone kennissen".
f.\YriS l\'rricn', I.rmdcn)
Het 011 ge wapende proletariaat
EKN toeschouwer van het leest van
het .-o-jarig bestaan der
Sowjetl'nie O]> het Koode IMcin voegt nog een
merkwaardige bijzonderheid toe aan de
berichten over de bizondere veiligheids
maatregelen, die ter bescherming van
Stalin zijn genomen. Hij verteld, dat hem
de afwezigheid was opgevallen van de
gebruikelijke pat roonhulzt-n in de
bandelieren der gewone soldaten blijkbaar
om vervanging op het laatste oogi-nblik
door enkele geladt n patronen te voor
komen. Ook de holsters der
officiersrevolvers waren ledig. Zelfs de leden van
de oude I.eercn Jassenbrigade waren,
hoewel zij bekend zijn als , ,De kracht
van het gewapende proletariaat" voor
deze gelegenheid ontdaan van hun
revolvers. (Üai>v Tfleaniph, F.<>'itl<>t )
HET KWAHT.li: VAX 1ÏOMMI
liet ..Christelijk" element Iii
W A A KOM is er zoo weinig enthou
siasme voor dit plan, waarom
meende menige diaconie afwijzend te
moeten staan, waarom zonden zoovelen
hun gave niet en waarom last not
least --. is er reeds menige verzuchting
uit den kring der werkloozen zelf ge
rezen ?
Voor mijn gevoel ligt dat hierin, dat
deze ..Christelijke" regeel ing voor
,,Chri^teljjk" heeft aangezien een gedachte die
uitsluitend een deugd is van werkende
burgers, namelijk het sparen. welke
deugd, Christelijk gezien, een liefdeloos
heid wordt als men haar oplegt aan
werklooze menschen, die door steun in
staat worden gesteld alleen de hoogst
noodige goederen te koopon.'
Sparen als deugd is besef van verant
woordelijkheid in zijn arbeid, is het
weten dat men het arbeidsloon als ge
volg van arbeidskracht niet op mag
maken, doch rekenen moet niet den
kwaden dag. Doch het is nimmer nog
maals een offer vragen van wie alreeds
lang in den kwaden dag zitten. Wanneer
- terecht de eenige Christelijke en
liefdevolle hulp aan werkloozen is. ...
werk, dan is sparen, van o\ erheidswege
gevraagd, een liefdelooze vraag omdat
zij het werken en het loon vooronderstelt.
Het is het jagen van menschen, wier lot
toch reeds zulk een onverdraaglijke col
lectieve schuld voor onze cultuur is en
steeds meer \v< rdt, tot een geste, die ons,
werkenden, beschaamd doet staan. Kn
dan rijst er vanzelf nog meer in ons op.
Dat er dreigt" te ontstaan in langdurig
werklooze «e/.innen een tekort aan
klccding, dekking en schoeisel is het
intrappen van een deur. die al 4 of .5 jaar
openstaat, ledere predikant en iedere
diaconie weet dat en reeds jarenhing
steunen \\\\ de werk'loozc gezinnen in
natura, met voedsel, kolen, dekens,
schoenen, klceding. Wij weten bij wijze
van spreken al niet beter. Reeds jaren
lang worden in tallooze gemeenten van
('c werkende gezinnen in de winter
maanden wekelijks of maandelijks offt-rs
gevraagd om door het vormen van een
crisisdienst bij de diaconie dezen nobden
het hoofd te bieden. .Kn een ieder weet,
dat het absurd is en' erger: on-christelijk
is, om eerst te laten sparen. Altijd is
terecht ! een groot onderscheid ge
maakt tusschen loon en steun. Waarom
nu dan ineens een , ,spaar"rec;cling ? Die
kan alleen maar rijzen in de hoofden van
hen, die doctrinair zijn in hun kijk op
de Christelijke deugden en die hoe
vaak 'is dat ons niet in de geschiedenis
overkomen? de deernis en de.Mefdc
van het Kvangelie overslaan.
(Dr. J, J,
blad root
('t f echt).
e Koning in OphotiK', week
humanistisch Christendom,
D v Kommt'Ipnt
D K pbilosophie van het . .Cieef me een
kwartje en ik ga voorbij" heeft
Z.Kxc. sedert zijn eerste
l<omm«-lpotcirculaire, niet meer losgelaten. Was er
althans in dien zendbrief van Mt Sep
tember j.l. nog met een schijn van eigen
initiatief gerekend bij onze armsten
deiarmen, op het punt van hun lotsver
betering, hoezeer deze ook tot een paro
die gemaakt was. ook deze schim van
eenig sociaal rechtsbezit wt t'd door de
eene Ministerhand tiruggi-nomen, waar
de andere ermee was ni'gestoken.
,.De minister heeft er geen Ix-z.waar ?
tegen" heet het nu, in zijn circulaire aan
de gemeentebesturen - dat de liefdadig
heid zijn taak overneemt! Het .,spaar
kwart je" dat door dr werkloozen niet
meer kan worden uitge/uini^d op don
literprijs van de melk, die ook voor hen
weer een cent duurder is geworden, mag
thans door de diaconie, liet parocliia.il
armbestuur of een
liefdadiglu-idsvereeniging worden betaald. Dit mag want
elk ander kwartje of dublx-ltje van i'e
zijde der liefdadigheid wordt zorgvuldig
gekort op den steun, die zo») royaal \ ei
st rekt wordt van hoogerhand ! Om zeer
gewichtige redenen natuurlijk. . . . die
echter voor dit geval opeens niet men
gelden! Dit geval'.betrof dan ook een,
laten we maar zeggen: ve.rgissinkje van
? den Minister, vergissinkje dat koste wat
kost geiieutraliseeril diende te worden.
Ministir heeft namelijk in den waan ge
leefd, dat werkloozen. ondersteimd zoo
goed als tewerkgesteld, nog wel konden
sparen. Velen die arbeid verrichten, zijn
er in dezen tijd «-n bij de geldende looneii
en salarissen allang niel meer toe in staat.
Niettemin verwachtte Minist» r het van
de' meest uitgeiiep»'nen.
De vraag is overigens niet ongemoti
veerd:, of deze rammelarij met spaar
potten en otferbussen nog wel
rcg<-«-ringsbeleid genoemd kan worden? Doch n .
»ling is erger dan 'lul' jammerlijke feit,
dat hier ei-n jonge, nog veel goeds be
lovend»; carrière dreigt onder te gaan in
algemeeneii, volstrekt yrrdi» nden hoon.
Hier wordt een-volksdeel, dat door zijn
numerieke en principieel»' kracht n der
sterkste belemmeringen is geweest voor
liet ,,nationaal" worden van een
IVweging, waarin reeds vier maanden na haar
verwachte overwinning de noodzaak van
e» n? ,,3'ost-eri Juni" gevoeld zou zijn
hier wordt, dit volksdeel op de zwaar t
denkbare proef gesteld, op de proef
namelijk van zijn geduld. Hoelang zal
het dit gesol met zijn nood verdragen ''.
Bestaat bij Minister Uonnnc inderdaad
de gedachte, dat de vorming .van een
., !?" rent e I'opular" in Nederland tot de
onmogelijkheden behoort ?
Minister's Rommelpot mcge hem dier
baar zijn, maar de argumentatie ervan
rammelt evenzeer als de inhoud.
flod geve hem en ons, dat het geen
strenge winter worde. ...
(De ('icmemschnp, I'trechi)
Humor en casa
TN de strcfgevangenis aan den Amstelveenscheweg te Amsterdam hingen vanouds briefjes
op de deuren ven die gedetineerden, die voor hit verrichten van huiselijke diensten
Lu:ten hun cellen mochten verblijven. Een met teekentafenten begaafde grappenmaker
onder hen heeft deze briefjes door onderstaande teekeningetjes vervangen waoru.t blijkt,
welke furtct'-e de bewoner van de b:trokken cel verricht.
In deze strafgevangenis dragen de gevangenen een ma:kert dat hen vrijwaart tegen
herkenning na vrijlating door mede-ex-gedttineerden. De ringetjes in de kaartje* dienen
ter bevestiging aart de deuren. De /etters S. C. A. beteekenen Strafgevangenis
Amste!veensfheweg
PORT
MEtEFJ
VERK
CEL
. BVi
LIMIEIR
tti_
Al
PAG. 8 DE GROENE No. 3liS
PAG. 9 DÉGROENE No.3155
d*or 't h*U gooi «n imtUrdam
van voorst ? bussum ? meerweg 22 ? tal. 3100
bloembollen plantan
\
i t
i-'!
i
j
P
l
l.;
l