v ^ KmVNTTEEKENINGEN E zijn toon Want met z. heid heeft Ho I ER ZEKER VAN r er in een gortigen '. gecommandeerd. one voortvarend >ha, de betrekke lijk jonge en niet J. 'ninister van oor log» grondige . ,*1,1 deringen aange bracht in de pers?ieel-bezetting van den Generalen Sta, en in het opper bevel. Jongeren genieten bij hem de voorkeur. Betrekkelijk gesproken dan altijd. Want Lord Gert, die nu tot op perbevelhebber van alle Britsche strijd krachten is aangesteld, is een-en-vijftig jaar oud. Hij heeft dus reeds, zooals dat heet, Abraham gezien". Over deze plotselinge mutaties is heel wat te doen geweest. Maar iedereen was er tenslotte mee ingenomen. En de paraatheid van de Britsche weermacht is hierdoor weer een schrede dichter bij de volmaking gekomen. Volmaakt is zij echter nog niet; nog steeds niet. En zoolang zij dat niet redelijkerwijze is, althans zoo lang niet Engeland in staat is met den sterken arm af te dwingen wat het politiek wil kunnen verdedigen, zoo lang zal de wereldpolitiek nog rekening hebben te houden met het grillig gemanoeuvreer en het telkens weer over stag gaan, dat den angstigen toeschou wer juist tegenover Londen zoo wan- trouwend maakt. HOE ONSTABIEL DE INTERNATIOnale toestand is, hoe hij met den dag van aspect verandert, dat is iets dat nergens zoo nauwkeurig wordt ge registreerd als op de beurs. Nauwelijks bleek het, dat het bezoek van Lord Halifax aan Duitschland praktisch op niets anders neerkwam dan op ver sterking van het inzicht dat vooral de band met Frankrijk nauw moest wor den aangehaald en dat er een hechte solidariteit diende te bestaan tusschen de democratische mogendheden (het welk immers de eenige waarborg is, dat de vrede in stand gehouden kan worden), of het beeld ter beurze ver toonde eensklaps een heel ander aspect, een van vél meer vertrouwen. Maar dit duyrde nog geen week. Zeker, men was gerustgesteld maar wel be schouwd bleven alle oude gevaren be staan. En de beurs verviel derhalve voor eenige dagen weer in het oude pes simisme. De politieke onzekerheid is ongetwijfeld niet de eenige .oorzaak voor dit verschijnsel, maar wel een van de belangrijkste oorzaken. Een directe politiek-economische oor zaak biedt de zil vermarkt. In China was zilver van ouds het basis-metaal. Reeds eenigen tijd was de zilverprijs door Amerikaansche manipulaties hoog gehouden in Amerika zelf zelfs hooger dan elders. , Verleden jaar is het Chineesche geld wezen onder ngêlsche leiding gere organiseerd, maar dat heeft nog niet déliquidatie van alle zilvervoorraden ten gevolge gehad. Dat nu echter de groote uitverkoop plaats vindt, is een verschijnsel dat niet is te keeren. zin. B.v. die, ontleend aan het regeeringscentrum. Wanneer echter de oude hoofdstad Peking hiertoe al niet vol doende achtergrond biedt, hoe zou dat dan de tijdelijke hcofdstad Nanking kunnen doen? Dat, uit allerlei overwegingen, dj Japanners nu een spoedigen vrede wenschen, kan men gere delijk aannemen. Of zij dien ook zullen krijgen, staat zeer te bezien. Zij druk ken Tsjang Kai Tsjek (dieongetwijfeld het ware gezag geniet) naar het binnen land. En langzamerhand dringen zij hem naar Rusland toe. Wanneer Rus land zich dan gedwongen zal voelen zijn vroegeren vriend de behulpzame hand te bieden, komen wij voor een wel zeer paradoxaal resultaat van het anti-komintern-verdrag te staan.. . . HET BEZOEK DAT DELBOS AAN Oost-Europa brengt, zal daar on getwijfeld tot uitwerking hebben, dat de gemoederen weer voor geruimen tijd geappaiseerd zullen zijn. Wan neer men daar weet dat Frankrijk en Engeland eendrachtelijk op de bres staan voor de integriteit van Polen en de Donaulanden, dan is noch ver storing van den vrede waarschijnlijk door die mogendheden, die hun invloed gaarne uitgebreid zouden zien in ZuidOostelijke richting noch lijkt in een dier landen dan een ontwikkeling van binnenlandsche politieke conjunctuur waarschijnlijk, die daar tot een régime zou leiden dat maar al te ontvankelijk zou blijken voor dergelijke hongerige omhelzingen. Iets, dat noch in Polen, noch in Roemenië, noch zelfs in Yoegoslaviëuitgesloten mocht worden geacht. In Polen werd Delbos niet alleen daarom zoo hartelijk ingehaald, omdat hij de vertegenwoordiger van Frank rijk is, maar ook omdat de groote massa en zeker niet minder het gros der politici in hem den vertegen woordiger van een uitgeproken linksche en anti-fascistische regeering ziet. Leidende kringen in Polen hebben lan gen tijd met fascistische denkbeelden gecoquetteerd, maar men is er ont nuchterd van terug gekomen. Het is niet duidelijk of het Rydz Smigli zelf is geweest, die dezen puur fascistischen koers had ingeslagen; of alleen maar ,,de kolonels"; maar hoe het zij: zij behoort blijkbaar weer tot het verleden. Een van de zaken die den laatsten of, laat ons hopen: vóórlaatsten koers kenmerkten, waren de Joden vervolgingen. In verband daarmee hoort men nu spreken over koloniale verlangens van de Poolsche Republiek. Aan Delbos zou kenbaar gemaakt zijn dat men de Jocdsche overbevolking van-de groote Poolsche steden naar Fransche koloniale gebieden zou wen schen te doen emigreer en. Genoemd werd een deel van Madagascar. Er kan niet genoeg tegen gewaarschuwd worden, dergelijke plannen au sérieux te nemen. En deze meeloopers alleen in dier voege dat de partij toch de macht in handen houdt. Alleen ja-zeggers dus. Voor vrije politieke oppositie-vorming ont breekt iedere mogelijkheid. Dat dit zoo is, blijkt overigens niet alleen uit de constitutie, maar nog duidelijker uit de praktijk. DE KERKSTRIJD IN DUITSCHLAND treedt in zijn beslissend stadium. Op de bewering van minister Kerrl, dat de prediking van het evangelie m het Derde Rijk vrij was, is prompt ge antwoord door een herderlijken brief van den R.K. bisschop Von Preysing en een open brief van den Lutheraanschen bisschop Wurm (die tot den gema tigden vleugel behoort) met vele feiten de verbods- en strafmaatregelen waar aan prediking en godsdienstonderwijs zijn onderworpen, opsommend. Het S.S.orgaan ,,Das Schwarze Korps" geeft nu het sein voor den grooten stormaanval. De meerderheid der menschen, waar onder alle nazi's, zouden ,,gottglaübig" en de kerken niet anders dan poli tiek georiënteerde secten zijn, die het middelaarschap trachten te monopoliseeren. Wie zich aan de pretentie wil overleveren, mag het vrij doen, maar voor de gewone ,,Gottglaübige" zouden staat en partij even goed kunnen zorgen als de geestelijken en alle reden tot subsidie of inning der kerkelijke be lasting door de overheid ten bedrage van resp. 150 en 200 millioen mark vervalt dus, ook waar dit een contra prestatie voor onteigende goederen is. Hier dreigt dus een openlijke breuk, waarin geen tusschenstandpunt meer mogelijk is. Wat dit met zich brengt, blijkt eenerzijds uit het feit, dat er nu reeds 150 predikanten gevangen zitten, anderzijds uit het niet aandurven van de kerkelijke vertöajiingen door de schijnbaar almachtige overheid. WAARHEEN ZAL TSJANG KAI TSJEK China voeren ? De vredesvoorstellen, namens Japan, overgebracht door den Duitschen gezant Trautmann, zijn afgewezen. Men kon ook niets anders verwachten. Maar Tsjang heeft inderhaast Nanking verlaten, deze stad prijs gevend en, als 't ware, de Hoofd stad van het Chineesche Rijk met zich ménemend. Het Japansche opzet was en is nog ? van Nanking een pand te maken, dat zij tegenover-het Chineesche volk kunnen uitspelen. Het is natuurlijk niet moeilijk met geld en krachtige woorden een z.g. tegenregeering in het leven te roepen. Maar een regeering moet niet alleen een zetel hebben, maar ook gezag. Geen gezag als macht, maar gezag in hoogeren TERWIJL DELBOS NOG ROEMENIE en de andere Donaustaten bezoekt (Stojadinowitch heeft' zich nog even laten overhalen om snel een bezoek aan Rome te brengen dat nu den Volken bond wel zal opzeggen: hij wil zich duur verkoopen) schrijdt SOWJET-RUSLAND voor hét eerst naar algemeene verkie zingen. Het is nog tévroeg om over de toepassing van de nieuwe grondwet een oordeel te vellen, maar wat men wel kan vaststellen is, dat de vaak geuite bewering, dat hier nu het ideaal der democratie verwezenlijkt wordt, op geen enkelen grond berust. De artike len 126 en 141 van deze grondwet rege len de uitoefening der burgerrechten binnen zeer enge grenzen. Praktisch komt het hierop neer dat alleen com munistische candidaten en derzelver meeloopers gekozen kunnen worden. EEN VIJFTIENTAL SPANJAARDEN, die in ons land waren geïnter neerd, hebben zich al zeer weinig correct gedragen jegens onze overheid aan wie zij zooveel gastvrijheid, zoo niet hun leven, hadden te danken. Zij behoorden immers tot de Franco-aanhangers, die tegen de linksche benden, die in het begin van den Spaanschen burgeroorlog eenige weken vrij spel hebben gehad, heul hebben gezocht binnen de veilige muren van het Nederlandsche gezantschap en die later van de regeering vrijen aftocht hebben ver kregen, op voorwaarde van interneering in Nederland. Men heeft ze hier op eerewoord vrijgelaten (op enkelen na, die naar Ameland zijn gebracht, ' doch inmiddels ook onvindbaar zijn gebleken) en daar volledig op ver*trouwd; wel wat heel goedgeloovig tegenover Heden, die behooren tot de partij der generaals, welke hun eed jegens hun regeering hebben gebroken; en wel wat schrijnend tegenover de politieke n godsdienstige vluchtelingen uit Duitschland zonder middelen van bestaan, die van het eene naar het andere huis van bewaring worden gebracht. Er zijn waarlijk nog stemmen geweest in ons land die deze woord breuk als vaderlandsliefde" hebben trachten goed te prater!; alsof zulk een eerewoord niet juist dan gevraagd wordt, als er sterke motieven werken om in tegenovergestelden zin te han delen ! De 53 overblijvenden zullen nu de woordbreuk van hun kameraden moeten bezuren door een gedwongen verblijf op de citadel van Gorincnem. DE ZES KATHOLIEKEN, DIE DE dienstplichtverlenging in plaats van op il maanden (zooals minister van Dijk voorstelt) op 6 maanden gesteld hadden willen zien, en het con tingent tot 27500 man (in plaats van 32000) hadden willen zien uitbreiden zijn ijlings in hun schulp gekropen, toen hun fractie alarm sloeg; en daags na het indienen van het' betreffende amendement door den heer IJsselmuiden c.s., werd door dezelfde heeren, ver meerderd met Max van Poll en generaal Bajetto, het amendement vervangen door een dat de diensttijd-verkorting liet vallen en de contingentsbeperking pas in 1943 w'l laten werken. Ir. Albarda heeft dadelijk het 6-maandenvoorstel opnieuw ingediend om hen aan hun oorspronkelijke bedoeling te herinneren, maar dit is natuur lijk afgestemd. Zelfs is dit ook het ge val geweest met het heel wat rede lijker voorstel van den heer Schilthuis, die met zijn 8 maanden nog 233 maanden beschikbaar hield voor oefening in groot verband en grens bewaking. Minister van Dijk toonde zich echter onbuigzaam, zoodat zijn concessies zich tot de wat ruimer vrijstelling wegens broederdienst en het perspectief van contingentsverla ging in 1943 beperkten. Ondanks de verwerping van hun disederata hebben de vrijzinnig- en bijna alle sociaal-de mocraten voor de begrooting gestemd. Een royaal gebaar; royaler dan de hou ding der regeering tegenover de op positie. OOK VAN DE KOLONIALE DEFENSIE is het lot wel beslist. De oplossing van de meerderheid der staatcommissieKan (om onze kracht aldaar meer te concentreeren op vliegtuigen en onder zeeërs en niet te versnipperen over een harmonische vloot" met zijn dure krui sers) welke de achtergrond vormde van het amendement Schilthuis, vond slechts aanhang bij de drie democratische par tijen en de communisten. Zelfs nu men de kruisers noodzakelijk blijkt te ach ten, zal het nog een heele puzzle zijn, hoeveel ervan door Indiëen hoeveel door het moederland moet worden betaald; terecht werd in de Kamer bezwaar gemaakt tegen de merk waardige rekenkunde die daarvoor thans werd toegepast. MET HET SPOORWEGBEDRIJF GAAN wij nu den goeden kant op. De taakverdeeling van spoorverkeer voor de lange en busverkeer voor de korte afstanden zooals die b.v. in Duitschland al vele jaren is ingevoerd, wordt thans ook hier te lande juist geacht blijkens de aangekondigde opheffing van het niet geringe getal van bijna honderdvijftig kleine stations. Het vele stoppen, dat voor den trein veel duurder is dan voor de auto, zal hiermee voor het verkeer op de rails voor tal van trajecten tot het verleden gaan behooren. Daartegenover wordt het aantal sneltreinen grooter, terwijl bus diensten voor regelmatige aansluitin gen op de kleine plaatsen zullen zorgen. Ook ons spoorboekje zal er op vooruit gaan, omdat daarin de busaansluitingen zuilen worden opgenomen. Slechts Friesland, met zijn gebrekkig wegen net zal er misschien wat bekaaid afkomen. Maar staan er niet werklooze handen genoeg klaar om bij wegen aanleg behulpzaam te zijn? ? ??^?Bfc^lMH l M ~*-m?mf-.?t^ff - - --*** ~ DAT TEGEN DE GEHUWDE VROUW op de arbeidsmarkt getuigd moet worden is een van de zegeningen, die het bestaan van een rechtsch kabinet aannemelijk moeten maken. Dat het hier inderdaad meer een getuigenis tegen de vrouwenemancipatie dan een reëelen maatregel 'betreft, kan rnen elders in dit blad toegelicht vinden. Ook over'de Memorie van Antwoord van Onderwijs, Kunsten en Weten schappen kunnen wij kort zijn. Ten aanzien van alle belangrijke vragen was het n.l. een Memorie van negatief of zonder antwoord. DON JUAN MARCH De financier van den Spaanschen burgeroor door HET Spaansche drama is nog niet ten einde, maar reeds verdeelt Generaal Franco de overwinningspalmen. Hoeveel de buitenlandsche helpers in de wacht zullen sleepen, is nog onzeker. Misschien zal de buit spaarzamer zijn, dan de buitenlandsche onderdruk kers der republiek zich voorgesteld hebben. De verloren handel kan ongewild tot zuiver idealisme degenereeren l Diep in het binnenland wordt getrouw weer de oude toestand hersteld. Zelfs een oppervlakkige hervorming in fascistischen zin schijnt men niet van plan te zijn. Wat voorbereid wordt, is de sociale restauratie en niets anders. Het half-feodale, door de kerk beheerschte en het door geldpiraten slecht ge holpen Spanje van den tijd van Alfonso staat weer op. Den Grandes, den feodalen adel heeft Franco hun gebieden reeds teruggegeven. Een paar kasteelen mogen dan verwoest zijn, het meeste is gespaard gebleven, en de vruchtgebruikers van de Andalusische suiker- en ol ij venplantages zitten al weer in volle gemoedsrust in Sevilla achter hun clubramen, alsof er niets gebeurd was. Thans heeft Franco aangekondigd, dat de kerk, de geestelijke orden en vooral de Jezuïeten hun vroegere bezit terug zouden krijgen. Dat is een gebeurtenis van zeer groote economische beteekenis. Want de Jezuïeten waren de grootste en de best georganiseerde economische macht in Spanje. Hun financieel steunpunt was de bank Urquijo, een onderneming met een kapitaal van 100 milioen pesetas, met een kring van nevenondernemingen, die den toegang tot de mijnen van Asturië, tot de zware industrie van Bilbao, tot de fabrieken van Cataloniëverzekerde. Veel daarvan is dan wellicht niet in den besten toestand. Ook het zeer groote huizenbezit, dat de Jezuïeten in Madrid hadden, zal onder de bommen van hun militaire beschermers sterk geleden hebben. Zij zouden dus alle recht op een flinke oorlogsschadeloosstelling hebben. DE eigenlijke O.W.-ers zijn echter eenige vrij buiters van het groote kapitaal, en onder hen staat in de voorste plaats de beruchte krachtdadige Don Juan March uit Palma op Mallorca. Ik moet bekennen, dat ik, tot voor weinige jaren, den naam nog nooit gehoord had, hoewel ik tijdens de dictatuur van Primo de Rivera, in de overgangsperiode van Generaal Berenguer en onder de Republiek dikwijls in Spanje was. De exponenten van de monopolisten, tegen wie zich toendertijd de woede der linkschen richtte, waren de vraatzuchtige vrienden van Alfons XIII, die Blasco Ibafiez in zijn meesleepend pamflet ontmaskerd had, als b.v. de overhandige spoorweg ondernemer Pedraza, later de zaakwaarnemer der Jezuïeten, Ruiz Senen, en vooral de textiel- en electriciteitskoning van Barcelona, Cambó. Juan March heeft evenwel reeds onder de monar chie in alle stilte een geweldig vermogen bij elkaar gescharreld. Weliswaar had hij nergens een doorslag gevende financieele machtspositie op zijn hoogst op zijn geboorte-eiland Major ca maar hem be hoorde overal iets. Op de manier van Hugo Stinnes had hij uit oorlogs- en inflatiewinst opgekocht, wat er maar te koopen viel, zonder een duidelijk economisch-organisatorisch doel, vooreerst slechts met het streven, uit geld meer geld te maken. Terwijl Stinnes echter een erfgenaam der derde generatie was en daardoor dadelijk groot kon be ginnen, is March een zuivere selfmade-man. Hij is een van de zeer weinige Europeesche geldmatadoren in Amerika en in het Britsche Keizerrijk zijn deze verschijningen natuurlijk veelvuldiger die zoo van het land en den landbouwhandel komen. Weliswaar was het een bijzondere handel, een handel bij nacht en ontij, waarvoor men in kieskeuriger streken het woord smokkelhandel gebruikt. Uit het wilde handelen met levensmiddelen en tabak ontstond toen in den wereldoorlog een groot bedrijf. Zijn eerste millioenenslag zou een leverantie van varkens aan de geallieerden geweest zijn. Doch hij hielp ook Duitsche onderzeeërs proviandeeren, geld was voor hem neutraal. Toen de oorlogszaken afgeloopen waren, keerde March terug tot den tabakshandel, maar nu op ruimere basis. Hij verzorgde met name Marokko, waarbij hij ook verder op het filantropische stand punt stond, dat de douane- en belastingbanderolles voor koopers en verkoopers ballast zijn* Zijn kennis van de Marokkaansche markten opende hem nieuwe mogelijkheden, toen de Riffkabylen tegen Spanje en Frankrijk in opstand MORUS de meest strikte neutraliteit in acht geno men heeft door Abd-el-Krim even coulant wapens te leveren als den Spaanschen militairen autoriteiten. Volgens Stinnes' principe, dat men niet aan iemand anders iets moet overlaten, wat men ook zelf alleen kan doen, legde Juan March langzamer hand zijn eigen vloot aan. Bij de kleine smokkelbooten van zijn eerste jaren voegde zich een wer kelijke vloot met stoombooten, die overal in de Middellandsche Zee een goed figuur sloegen. March werd groot aandeelhouder van de Compafifa Trasmediterranea, die van haar mooie nieuwe aandeelen Koning Alfonso drieduizend bewijsexemplaren gra tis ter beschikking stelde. Hij interesseerde zich bij mijnen, bij electriciteitswerken, bij zijdefabrieken. Dit mengelmoesje van aandeelen, waarvoor de aanduiding concern nog wel te wijdsch zou geweest zijn, werd van een onaanzienlijk huis uit gedirigeerd ; de Banco March" in de nauwe Calle Don Miguel in Palma op Majorca. In Barcelona of zelfs in Madrid bleef de naam Juan March onbekend. DOCH nieuwe rijkdom verplicht, en voor zaken, als March ze dreef, heeft men politieke relaties, aanbevelingen, dekking noodig. Don Juan ging den weg van alle Stinnessen en kocht zich bij een krantenbedrijf in. Daar tijdens den duur van de militaire dictatuur de oppositie in Spanje groeide, wierp ook March het roer naar half-links. Hij verwierf dus de Madrileensche Libertad", die niet zelden met witte censuurvlekken motst verschijnen. In een ander orgaan van zijn uitgeverij, de Informaciones", schreven de beroemdste pacifisten van Europa, zeker zonder te vermoeden, dat hun uitgever de wapenhandelaar Juan March was. De val van de dictatuur scheen voor March een ware vreugdedag te zijn, en toen Alfonso eindelijk afreisde, was Don Juan de beste aller republikeinen. Hij zou dit zeker ook gebleven zijn, als de repu bliek hem niet in zijn zaken zou gestoord hebben. Maar de frissche wind was hem niet gunstig. Bij de controle der concessiefraudes, die zich onder de militaire dictatuur opgehoopt hadden, verdiepten de nieuwe mannen in Madrid zich ook in de gehei men van het tabakmonopolie, als welker voor naamste bezitter zich de hun tot dien onbekende Senor uit Palma ontpopte. De justitie-ambtenaren der republiek waren zoo onvriendelijk, Don Juan March in de gevangenis te zetten. Het was niet de eerste keer, dat Don Juan de dikke Spaansche ge vangenismuren van binnen zag. Reeds in de eerste jaren na den oorlog was hem op een keer bij een financieele transactie een ongelukje gebeurd, en op hoog, naar men zei zelfs op allerhoogst bevel, was hij gearresteerd. Maar men had de kwestie door geldboete op dood spoor kunnen loodsen. Ditmaal onder de Republiek, was het niet zoo makkelijk met geld de vrijheid weer terug te koopen. .Daar het op legale of op half-legale manier niet ging, greep March naar een ander middel. Hij kocht, om het zoo uit te drukken, de geheele ge vangenis, waar hij in zat, op, en reed vervolgens 's nachts met zijn beide cipiers en met den gevan genisdirecteur weg. Een paar dagen later kwam de vluchtelingenkaravaan, nog aangevuld met den zoon van Don Juan en twee zijner bedrijfsdirec teuren, in drie prachtige auto's in Parijs aan. En de geheele wereld lachte over de poets, die de zestig jarige Don Juan uit Palma de jonge Spaansche Republiek gebakken had. De regeering in Madrid nam weliswaar, om ten minste een souvenir aan den edelen ridder te be houden, zijn totale roerende en onroerende goe deren" in beslag. Maar Juan March had terechtertijd genoeg goederen over de grenzen gebracht, om een tijd lang van buiten af den verderen loop der gebeur tenissen te kunnen gade slaan. OP de eerste republikeinsche opwelling in Spanje volgde spoedig een reactie. De clerus, de ade en de monopolisten roerden zich weer, de voortdurend wijzigende regeeringen vonden geen meerderheid in het parlement en er moesten nieuwe verkiezingen uitgeschreven worden. Dat was voor den voortvluchtigen Don Juan een. gelegenheid in het vaderland terug te keeren. Natuurlijk niet om zich in handen der gerechtelijke autoriteiten te stellen en ook niet, om als eenvoudig kiezer zijn kiesrecht uit te oefenen. Maar als candidaat voor de Cortes. Van Frankrijk uit bereidde hij zijn candidatuur voor, en dank zij de werking-op-afstand kwamen. Behalve" roökgerei leverde March nu ook van het geld hield hij korten tijd daarna, als gedegeweren en men vertelt, dat hij ook in dezen oorlog puteerde voor de Balearen, toegerust met de Don Juan Match immuniteit van den parlementariër, zijn zegevierenden intocht in Madrid. De links-liberale March werd snel bevriend met den nieuwen ster van rechts, den jongen clericalen Gil Robles, die als leider der reactie en als minister van oorlog alle macht in handen had. %De protectie wierp goede vruchten af. Niet slechts het proces tegen March had geen voortgang, in alle eer kreeg hij zijn in beslag-genomen vermogen terug. De kleine eilanden-smokkelaar was tot den invloedrijksten financieelen en economischen raadgever van de regeering opgestegen. De vreugde duurde totdat de verkiezingen van Februari 1936 de linkerzijde opnieuw aan de macht brachten. Juan March was op de Balearen herkozen, maar hij begreep, wat de politieke omwenteling voor hem beteekende: pijnlijke onderzoekingen, opnieuw inbeslagneming van zijn vermogen, weer gevangenis. Ditmaal wilde hij voorkomen. Rechtstreeks ging hij zelf tot den aanval over. Hij stelde zich met de heerschzuchtige en steeds tot een opstand tegen de Republiek geneigde Generalen van uiterst rechts, Sanjurjo, Godet en Franco in verbinding, bood hun geld en wapenen aan. Men werd het eens. Nadat de noodige voorbereidingen getroffen waren, ontbrandde van Marokko uit de opstand. De draden tusschen Juan March en de putschgeneralen waren niet volkomen geheim gebleven. Reeds in de eerste dagen van den burgeroorlog verklaarde de regeering in Madrid in een officieel communiqué, dat de opstand gefinancierd werd door Juan March. Zij wilden den financier arrestee ren, maar Don Juan was reeds weer over de grenzen. Hij zat met zijn vriend Gil Robles in Biarritz en zag alleen maar toe, hoe het daar in het Zuiden brandde. Ook de putschgeneralen wisten niet waar hun geldgever gebleven was. Aan de .goede gezindheid van den heer Robles was hun oprecht zeer weinig gelegen; die werd door de militairen snel terzijde geschoven. Maar de medewerking van Don Juan en zijn millioenen konden zij niet ontberen. Met roerende naïeveteit, zoo ongeveer als men een erfoom zoekt, zonden zij een radiotelegram naar Palma op Majorca: Verzoeken dringend tegenwoordig adres' Juan March". Het telegram werd door de regeering opgevangen, en die liet het tot overmatig genoegen over de geheele wereld bekend maken. Maar March bleef waar hij was. Eerst nadat de putschisten verscheidene militaire successen bereikt hadden, verhuisde March naar hen toe. Als beproefd expert voor oorlogsleveranties nam hij bij Franco de leiding van den wapen- en levensmiddelenaanvoer op zich. Hij ging zelf ver scheidene malen naar Rome, werd dooi* Mussolini ontvangen en kwam nimmer met leege handen terug. Men behoeft er zich geen zorgen over te maken, dat Don Juan in die vijftien maanden oor logsregie zijn schaapjes op het droge heeft ge bracht! l l PAG. 4 DE GROENE Ne. 3158 3158 fi .V. .