(l') KUSSEN VLIEGEN KAAK IIE KOOKIIPOOL 'i v r Het jaar 1937 in de geschiedenis van het Poolonderzoek D E eigenaardigheid van onze behandeling van het Noordpoolvraagstuk bestaat daarin, dat wij dit gebied niet alleen bezoeken, maar er ons ook vestigen." Aldus prof. Schmidt, de veelzijdige Sowjetgeleerde, die aan het hoofd staat van het hoofdbestuur van de Noordelijke Zeeweg, een administratie, die het gehele arctische gebied van Sowjet-Siberiëen de wateren daar benoorden, tot aan de Noordpool toe, bestrijkt. Wij kennen," had hij al eens bij een vroegere gelegenheid gezegd, zeer geringe betekenis toe aan het behalen van Poolrecords en zien de zin van onze werkzaamheid in het dienstbaar maken ook van het hooge Noorden aan de belangen van ons land en van de gehele mensheid." De verovering van de Noordpool is voor de Russen onderdeel van een veel verder strekkend programma voor de oeconomische, sociale en culturele ont sluiting van het héle Noorden van de Sowjetunie. Zij heeft echter niet minder betekenis voor de oeconomie van de gehele Sowjetunie, voor de wereld daarbuiten zelfs. Nademaal het weer in het Noorden gemaakt wordt", betekent een nauw keurige kennis van de seizoenen en de dagelijkse weerschommelingen in het Noordpoolgebied een onschatbare bijdrage tot de verbetering der weer voorspellingen, met name van die over langere perioden. Dat is vooral voor de landbouwstaten een eminent belang. Een ander belang geldt de scheepvaart op de grote Poolzeewegen. Een paar jaar geleden zou een dergelijke bewering nog erg overdreven hebben kunnen klinken. Maar wie thans een kaart voor ogen krijgt, waarop het scheepvaartverkeer, langs Siberië's Noordkust uitgestippeld staat, wie leest, hoeveel tienduizenden ton goederen in een jaar tijds worden aan- en afgevoerd, (in het afgelopen jaar 275.000), moet inzien^ dat ook dit een kwestie van de eerste grootte geworden is. Mr. Joh. Huyts En indien dan toch geregelde waarnemingen van het magnetisme in het Noordpoolgebied voor alles 'van wetenschappelijke waarde lijken, dan zijn ook zij onmisbaar voor de practijk van het leven, dat zich over de Noordpool een luchtweg baant van het hart van de Sowjetunie naar de groote steden van de Verenigde Staten. Zo, in grote lijnen, het perspectief, dat de Russen in hun uitgebreid Noordpoolonderzoek zien, hetwelk tevens rcemrijke bladzijden van hun luchtvaartgeschiedenis vult. DE Russen kunnen er prat op gaan, dat zij de eersten geweest zijn, die het vliegtuig in dienst van het Poolonderzoek gesteld hebben. Dat was in 1904, toen Nagoerskij naar sporen van de ver dwenen expedities Roesanow en Broesilow zocht. Tien jaar later, reeds onder het Sowjetbewind, was het Tsjoechnowskij, die grote vliegtochten boven Nova Zembla maakte voor hydrografische waar nemingen en ijsverkenning, dezelfde Tsjoechnowskij, die zich nu weer met vier vliegtuigen in het Pool gebied bevindt, om ook in de Poolnacht het zoeken naar het verdwenen vliegtuig Van Lewanewskij voort te zetten. /??NVERIGENS zouden de Russen in de luchtV..X aanval op de Noordpool zelf anderen voor laten gaan (Amundsen, Ellsworth, Nobile, Byrd, de Graf Zeppelin) en hun krachten voorlopig concentreren op de verkenning van de noordelijke kustgebieden in hun volle uitgestrektheid. Eerst in 1935 krijgt Lewanewskij verlof om te trachten van Moskou uit over de Noordpool naar San Francisco te vliegen. De mislukking van deze onderneming (Lewa newskij keerde reeds terug, toen hij zich nog boven Europees Rusland bevond), leidde tot het besluit de voorwaarden voor het vliegen in het Poolgebied, ook in wintertijd, verder te onder zoeken, voor men tot een herhaling overging. Toen deze, in het begin van dit jaar, volgde, bleek zij intussen voor bereid op een schaal, die de stoutste verwachtingen overtrof, zodat de Russen er in n jaar tijds niet alleen in konden slagen zich aan de Noordpool te vestigen", ook al is het kamp, dat zij daar opgeslagen heb ben, nu ook al weer ettelijke graden naar het zuiden afgedreven, maar ook tot tweemaal toe de overtocht van Moskou via de Pool naar het Amerikaanse continent te volbren gen. En ditmaal was deze voor bereiding in zulk een stilte geschied, dat men bijv. pas hoorde van het feit, dat op 5 Mei Golowin op een ver kenningstocht boven de Noordpool gevlogen had, toen een paar weken later het kamp van Papanin goed en wel was ingericht. IN de nacht van 21 op 22 Mei werd de wereld verrast door het be richt, dat de vlieger Wodopjanow met zijn grote, viermotorige SSSR no. 170 in de buurt van de Noord pool gedaald was. Behalve de beman ning bevonden zich prof. Schmidt en de leden van de overwinterings expeditie, Papanin, Krenkel, Sjirsjow en Fedorpw aan boord. In enkele dagen tijds voegden zich daar nog drie andere vliegtuigen bij, bestuurd door Molokow, Aleksejew en Mazoeroek. Zo vlot verliep dit gedeelte van de Prof. Otto J. Schmidt, de So^jetge/cerde, die aan het hoofd staat van het hoofd bestuur van de Noordelijke zeeweg en die thans op een schots overwintert. expeditie, die haar uitgangspunt had op Rudolfseiland, in de Frans Jozefsarchipel, dat de buitenwereld het in een ommezien de gewoonste zaak ter wereld leek te zullen vinden, dat zware vliegtuigen zich naar een willekeurige plek in de buurt van de Noordpool begaven, daar hun lading aan mensen en materiaal van boord zetten en kort daarop weer huistoe keerden, alsof zich dit alles niet afspeelde in een gebied, dat tot enkele dagen te voren voor een van de minst toegankelijke gegolden had. Er zouden enige maanden moeten verlopen, voor het vergeefse zoeken naar Lewanewskij vergeefs omdat de weersomstandigheden maanden aaneen het zoe ken zelf onmogelijk maakten de mensheid op nieuw inscherpte, dat de natuur haar nog altijd grenzen stelt, al zijn zij dan ook weer aanzienlijk verruimd. Voorlopig echter zou zij de ene overwinning op de Noordpool na de andere te bejubelen krijgen. Nauwe lijks was het kamp aan de Noordpool ingericht, nau welijks waren de vliegtuigen, die dat mogelijk ge maakt hadden, naar hun uitgangspunt teruggekeerd, of, wederom als een verrassing, kwam het bericht, dat de vliegers Tsjkalow, Bajdpekow en Beljakow van Moskou opgestegen waren om over de Noordpool naar de Verenigde Staten, als het kon naar San Francisco te vliegen. Dit laatste gelukte niet. Op enkele mijlen van Portland, bij Vancouver, in de Staat Washing ton, moesten zij dalen, maar desondanks hadden zij met hun eenmotorige vliegtuig een zeldzame praestatie geleverd: in 63 uur en 17 min. hadden zij over een grotendeels ondoorvorst traject een afstand van 8700 K.M. afgelegd. WELDRA bleken zij de wegbereiders te zijn geweest voor een ander Russisch vliegertrio, Gromow, Joemasjew en Danilin, dat, profiterend van de lessen, welke uit de ervaring van hun voor gangers te putten geweest waren, over hetzelfde traject in korter tijd een nog aanzienlijk groter af stand wist af te leggen: 10.860 KM. in 62 uur. Het had maar weinig gescheeld, of de vliegers waren in Mexico terecht gekomen. Het wereldafstandsrecord, dat tevoren op naam stond van déFranse vliegers Codos en Rossi, was maar even met 1750 K.M. verbeterd. Het verslag, dat Gromow van zijn tocht gegeven heeft, was betrekkelijk nuchter. Van de start, zeide hij, dat het de moeilijkste was, welke hij ooit gehad had, maar overigens werd over cyclonen en blind vliegen met een gelijkmoedigheid gesproken, alsof daar niet hele drama's van de lucht achter verborgen waren. Des te welsprekender was het logboek van Bajdoekow, een van de leden van de bemanning van het eerste vliegtuig. Ijsafzetting en cyclonen, ziedaar de gevaren, waaraan zij voortdurend waren . blootgesteld. Niemand kan begrijpen," schrijft hij daar, ,,wat Wij, vliegers, op een dergelijk ogenblik gevoelen. Het is om te huilen van schaamte en tot bang wordens toe verschrikkelijk, te denken dat je vliegtuig daar in een ijsklomp verandert en je willoos overgeleverd bent aan de blinde krachten van de natuur." Het vliegtuig bevindt zich boven de archipel benoorden Canada. Vooruit, voorzover het oog zag, lagen grote eilanden. De zetëngten waren geheel met ijs bedekt, dat schitterde in ver schillende kleuren. Het was of een gekleurd mozaïek gelegd was en slechts de afmetingen ervan gingen alles te buiten, dat de bouwkunst van de mens zot kunnen maken. Het zou goed zijn nu een gedich' te kunnen schrijven, maar drie uur lang hard nekkige strijd met de laatste cycloon van hè' Poolgebied stemden helemaal niet tot overwegingen met de schoonheid. Daar houdt een mens zich pa.^ mee bezig, als het gevaar voorbij is, tevoren gaat hij helemaal op in de strijd, trachtende de natuui te slim af te zijn." In hun volle grimmigheid hebben de gevaren van het Poolgebied zich echter opnieuw gemanifesteerd. toen in het begin van Augustus Lewanewskij, in gezelschap van de vliegers Kastanajew en Lewtsjenko, gelegenheid kreeg zijn in 1935 mislukte poging over te doen. Een onschuldig klinkend grapje van Tsjkalow werd plots een bitse paradox. Toen deze, vlak voor zijn tocht over de Pool, door Stalin PAG. 12 DE GROENE No. 3159 "il ?*" *<* , ?**«*? l? 'm**-,. ontvangen werd, uitte deze een bedenking, dat Tsjkalow met een vliegtuig met slechts n motor vliegen zou (gelijk Gromow trouwens ook). Och wat", antwoordde 'Tsjkalow: ,,én motor, dat is honderd procent risico, en vier motoren vierhonderd procent." Het vliegtuig, waarmee Lewanewskij zijn tocht ondernam, had vier motoren. Hij ondernam zijn tocht niet, om de prastaties van zijn voor gangers te verbeteren. Hij wilde aantoonen, dat het vliegtuig ook voor het vrachtverkeer over het Pool gebied te gebruiken was, zoals immers ook de vorige tritsen niet alleen op een sportieve daad uit waren geweest, maar zich de voorbereiders hadden gevoeld voor een geregeld luchtvaartverkeer langs de korste weg, die Europa met Noord-Amerika verbindt. Maar helaas, Lewanewskij, die zich voorgesteld had te Fairbanks, op Alaska, een eerste landingsplaats te zoeken, heeft het zover niet ge bracht. We hebben vernomen, dat hij de Noordpool is gepasseerd, dat verderop een motor onklaa,r ge worden is, zodat het vliegtuig niet in staat was zijn tocht op de voorgenomen hoogte voort te zetten en toen niets meer. Dagenlang hebben alle radio stations in de buurt (!) de aether afgeluisterd, maar het Poolgebied heeft zijn geheim niet prijs gegeven. De vliegers hadden voor geruime tijd leeftocht aan boord. De partij caviaar, welke zij als eerste over de Noordpool vervoerde vracht te New York hadden hopen aan te brengen, kon hun het leven nog vele weken verlengen. Alles in de tenslotte niet hopeloze verwachting, dat zij veilig wisten te dalen. NAAR NOORD- OF ZUIDPOOL ORGANISEEREN WIJ GEEN REIZEN. WEL ECHTER NAAR NOORD-AFRIKA WAAR HET BEHAGEÜJKER EN COMFORTABELER IS ARRANGEMENTSREIZEN VANAF EN TOT ROOSENDAAL ALGIERS, 12 dagen F. 200 MAROKKO, 15 dagen F. 200 TUNIS, 19 dagen F. 240 Profiteert van den goed koop en Franschen frank en vraagt toezending van de geïllustr. brochure Circuits Nord-Africains, der Cie. Gle. Transatlantique, bevattende tal van aantr. reiscombinaties bij, de GENERAAL AGENTEN, AGEICE FRANCAISE DE VOYiGES, DEN HAAG, LANGE HOUTSriAAT SA EN VOORNAAMsTE REISBUREAUX PAG. 13 DE GROENE No. 3159 ZIJN zij veilig gedaald? Niemand weet het en alle pogingen, die gedaan zijn (en nog gedaan worden) om zich van hun lot te vergewissen, zijn door de omstandigheden verijdeld. Van Amerikaanse kant hebben Mattern en Sir Hubert Wilkins zich ter hulpverlening opgemaakt. De Sowjetregering zond de vier vliegtuigen uit, die tevoren het drijvende kamp van Papanin op de plaats van bestemming hadden gebracht. Maar als het weer het vliegen niet algeheel onmogelijk maakte, belemmerde het het uitzicht zozeer, dat van een behoorlijke verkenning toch nog geen sprake kon zijn. Thans zijn deze vliegtuigen, die weer onder aanvoering van Wodopjanow stonden, afgelost door een eskader onder Tsjoechnowskij. Maar zou er nog wel iemand zijn, die gelooft, dat zij hun kameraden in leven zullen aantreffen? Wellicht is dit een dier drama's geworden, waarvan het geheim eerst jaren later ontsluierd wordt. En intussen nadert nu ook het kamp van Papanin een gevaarlijke zone. Allengs heeft de drift het op het spoor van Nansen's Fram gebracht, die veertig jaar geleden van oostelijke richting eveneens naar Spitsbergen gedreven is. Het is er nu nog ver scheidene graden vandaan, maar elke dag brengt het enkele mijlen nader en nader tot de verschrik kingen van het pakijs aan de kust. Reeds onlangs moesten de moedige overwinteraars in een van hun regelmatig doorkomende rapporten gewagen van scheuren in het ijs, die hen gedwongen hadden voortdurend op te letten of hun voorraadschuren niet van hun hoofdtent af gesneden werden. Mochten de overwinteraars in deze buurt moeilijkheden krij gen, dan zou het ook niet zo gemakkelijk zijn om hun hier per vliegtuig hulp te brengen. Desondanks zijn de expeditieleden, die zich de gevaren van hun positie natuurlijk zeer wel bewust zijn, goedsmoeds. Zij melden, na zes maanden op hun drijvende schots doorgebracht te hebben, dat de tijd omvliegt en zij, als de vliegers hen komen afhalen, zullen moeten vragen geduld te hebben, tot de experimenten voltooid zijn. Zo is de grootse aanval op de Noorpoolveste, met zulk een vaart en overrompelend succes dit jaar ondernomen, niet zonder reeds waarschijnlijk en nog dreigend verlies van mensenlevens afgelopen. Maar aan de schoonheid van de verrichtingen doet dat niet af. Het jaar 1937 zal in de geschiedenis van het Noordpoolonderzoek een der gedenkwaardigsten blijven. Het v/iegkomp op de drijvende ijsschots aa,\ oe EaiiniHiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiniiiiniinMiitHinntiiMtiiiiHniittiiiiiiii. 1 THULE Wat wisten de ouden van de Poolstreken ? M HET leven in de Oudheid concentreer de zich ? vrijwel uitsluitend om de Middellandsche l Zee en daarbuiten richtte het zich veeleer g naar het verre Oosten dan naar het barre Noorden, f al was er eenzeker handelsverkeer op Engeland en langs den ,,bar n steenweg" naar de Oostzee landen. Er is slechts n reiziger, die zich ver benoorden Schotland heeft gewaagd en daarover heeft bericht. Dit was Pythias uit Massilia, die tusschen 320 en jjo voor Christus, ondanks de strenge bewaking van de Straat van Gibraltar, al s eenige Griek naar het Noorden is kunnen komen. Helaas is van zijn geschriften niets bewaard en kennen wij er slechts uit, wat.door latere aardrijks kundigen, als Plinius, uit zijn werk is geciteerd. ,,Het uiterste van alle landen is Thule, waar men op den tijd van den zonnestilstand, als de zon door het teeken van de kreeft gaat, zooals wij zeiden, geen nachten zijn; daaren-" tegen is slechts kort dag in den winter.... Een dag vaiens van Thule ligt de gestolde zee die door enkelen de Kronoszee genoemd wordt" (Plinius naturalis historia IV, 104) Strabo, die op kleinzielige gronden critisch gestemd is jegens Pythias, bericht over hem o. a. het volgende : ,,Bovendien vertelt hij ook nog de verhalen van Thule en de aldaar liggende streken, waar geen afzonderlijk land noch water noch lucht bestond, maar een mengsel ervan, op een zeelong gelijkend en waarbij (volgens zijn zeggen} aarde en zee en alles in de lucht sou zweven, en dat zou als het ware de band van het heelal zijn, die men niet kon betreden noch bevaren" Wat op de long leek zou hij met zijn eigen oogen gezien hebben, het overige had hij van hoor en zeggen." (Strabo, Geogr.cap 104, Lib. IV, i) De geleerden hebben er lang over gestreden, of met Thule de Shetland-eilanden, dan wel Noorwegen bedoeld is. In den laatsten tijd is men tot de Noorsche theorie het meest geneigd. Dr. P. A. \ j