Financiën en economie PRIMING THE PUMP Een beschouwing over de jongste maatregelen van Roosevelt C. A. Klaasse DE beurs heeft thans genoeg zaam gelegenheid gehad te reageeren op president Roosevelts plannen om de pomp door te steken". Het resultaat is niet over weldigend geweest. De commentaren uit kringen van industrie, handel, financiewezen zijn vrijwel unaniem in hun oordeel dat de te verwachten stimulansen niet voldoende zullen zijn om een noemenswaarde impetus" voor aanzwengeling van de conjunc tuur te geven, en zoo mogelijk nog eenstemmiger in hun critiek, neer komende op het feit dat symptoom bestrijding niet de remedie is die het Amerikaansche. economische leven noodig heeft. Waarom is men zoo weinig optimis tisch over het effect van de maat regelen op de conjunctuur? De op leving sedert 1932 ontving toch onge twijfeld ook haar eerste stoot uit het program van overheidsuitgaven. Nu kan men natuurlijk critiek uitoefenen in dezen zin dat het op den duur niet mogelijk is om elke inzinking in het economisch leven te bestrijden door deficitaire politiek en staatscredieten, vooral niet wanneer tot ver in de op leving daarmee wordt doorgegaan, laat staan dat men vóór de volgende depressie al aan gedeeltelijke aflossing der toegenomen staatsschuld zou toe zijn. Uit een oogpunt van financieel conservatisme is die critiek begrijpelijk. Maar op het oogenblik is alleen de vraag ar n de orde: zal het helpen, nu we eenmaal besluiten om het althans nog n keer op deze manier te probeeren. De oorzaak van de te dezer zake negatieve opvatting is hierin gelegen dat ondanks het feit, dat het genoemde bedrag van 5 milliard grooter is dan ooit in eenig jaar van het regiem extra werd uitgegeven, men meent dat de werkelijke extrauitgaven niet zoo groot zullen zijn om een doorslaggevende prikkel voor het bedrijfsleven te geven. De uitgaven voor Work Relief", om te beginnen, voor de eerste zeven maanden van het a.s. fiscale jaar op ruim i| milliard geraamd, zijn niet geheel extra", zij bevatten een surplus van rond i milliard boven hetgeen voor dit doel reeds was bestemd, en nog minder boven hetgeen thans onder dit hoofd reeds wordt uitgegeven (boven de raming). De tweede stimulans die voorzien was in de credieten van de Refico (de Reconstruction Finance Corporation) tot i J milliard, zal naar men aanneemt in het komende jaar voor zeker niet meer dan de helft worden aangesproken bij gebrek aan credietwaardige debiteuren. Alleen de i milliard voor financiering van overheidswerken, woningbouw, aanleg van highways enz. zullen waarschijnlijk tenvolle worden uitgegeven en voor namelijk leiden tot stimuleering in de constructienijverheid die als steeds in een depressie nu het zwaarst be zocht is. TOT de maatregelen die Roosevelt reeds heeft doorgevoerd als onder deel van het programma behoort, zoo als bekend, ook de desterilisatie van het inactieve goudfonds" en een deel van het stabilisatiefonds, tezamen tot een bedrag van 1400 millioen. De maatregel op zichzelf is volkomen logisch. Het inactieve goudfonds werd gevormd door de sterilisatie van geïm porteerd goud in een periode dat men vreesde dat de vergrooting der circu latie de haussebeweging zou ver scherpen. Nu de hausse in het tegen deel is verkeerd kan men normaliter niet anders doen dan de eertijds getroffen maatregel ongedaan maken. Wat intussche» nog niet wil zeggen dat de sterilisatie van voorheen en de activeering van het goud van thans eenig effect gehad heeft c.q. zal hebben. De sterilisatie had inderdaad heel weinig te beteekenen: de koopkracht werd toch in den vorm van giraal geld aan de goudimporteurs gegeven, en de geldmarkt was ook ondanks de sterilisatie zoo ruim, dat een indirect gevolg evenzeer uitbleef. Thans schept de desterilisatie geen nieuwe koop kracht, en de verruiming van de credietverleeningsbasis der banken heeft practisch geen beteekenis. VAN belang is nog te analyseeren op welke wijze het eerste deel van het plan, dus het werkelijke uitgavenprogram zal worden gefinan cierd. Aan te nemen is, dat het komen de begrootingsjaar een tekort van 4 milliard zal opleveren, rekening hou dend met de genoemde uitgaven. Daarvan zal worden gefinancierd uit de middelen van de Social Security Act i milliard, uit de desterilisatie 1.4 milliard en uit vergrooting van de staatsschuld de overige i| milliard. De eerste middelen worden door het verkeer als besparingen opgebracht. Alleen wanneer zonder deze uitgaven die besparingen geen emplooi zouden vinden, is dus van extra uitgaven te spreken. De middelen uit de desterili satie zijn voor het moment als geld creatie te beschouwen. Voor het deel dat door vergrooting van de staats schuld gefinancierd wordt, geldt het zelfde als voor de eerste groep middelen. Het is de vraag of de methode van financiering in verband met het eco nomische effect van extra uitgaven" bij de in de V. S. heerschende situatie wel van zoo groote beteekenis is, omdat daar zoowel als elders de ver houdingen aldus zijn dat een belang rijk deel der besparingen geen emplooi vindt. De uitgaven hebben dan in elk geval het nut het deflationistische effect van deze overbesparing" tegen te gaan. OVERIGENS blijft natuurlijk de critiek, dat het heele plan de oorzaken van de inzinking niet weg neemt. Voor zoover die oorzaken gelegen waren in het stopzetten van de deficitaire budgetpolitiek is de remedie wel doeltreffend. Maar wan neer het juist is, dat overige overheids maatregelen de slump veroorzaakten, is het lapwerk. Inderdaad heeft het er alle schijn van dat voor de conjunctuur het afschrikken van den privaten ondernemer op elk gebied van meer en meer beteekenis is geworden. De sociale politiek en de loonfactor zijn daarvan een onderdeel. Maar het zou wel eens kunnen zijn dat bij loons verlaging de koopkrachtvermindering der arbeiders wordt gecompenseerd door evenredige toename der ondernemersuitgaven (bij de spoorwegen zou dat bv. zeer zeker het geval zijn), en via de vermindering der geen emplooi - vindende - besparingen der groepen welker inkomen zou achter uitgaan, kon er een heilzaam effect op de totale koopkrachtsuitoefening uit gaan instede van een vermindering. Gevaarlijk is vooral, dat Amerikaansche economische politiek sinds geruimen tijd wordt gekenmerkt door een fnuikend dualisme tusschen staats bedrij f sbeheer en particuliere onder nemersleiding. Men zal moeten kiezen tusschen definitief geleide economie zonder noemenswaarde vrijheid voor de ondernemer of terugkeer tot de vrije economie met haar correctieven van prijs- en kostenaanpassing. Zoo lang dat niet het geval is zal het ondernemersdom zich terughouden, hetgeen beteekent dat het zijn functie niet kan vervullen, waarmee het zijn nut en beteekenis heeft verloren. Onder die omstandigheden is het funest het te laten bestaan. P U111 £ S De prijswinnaars Prijswinnaars zijn deze week: Voor het lenerraadsel: mevrouw A. van de Kamer, Hieronymusplantsoen 12, Utrecht; voor het visitekaartje: de heer], A. Hoogensteyn Sr., Adm. de Ruyterweg 2511, Amsterdam W. Voor elke puzz/e wordt een reproductie naar Vincent van Gogh: Het Korenveld" uitgeloofd. Inzendingen voor Woensdag op een BRIEFKAART; op de adreszijde LETTERRAADSEL of VISITEKAARTJE vermelden. Om aan onze wekelijksche puzzles te kunnen deelnemen, behoeft men geen abonnéte zijn op De Groene. Lezers, die het blad betrekken van kiosk of boekwinkel, kunnen dus evengoed hun oplossingen Insturen; zij dingen dan mee naar een prijs. Er wordt prijs gesteld op het gebruik van ZOMERPOSTZEGELS. Twee nieuwe opgaven I. Letterraadsel Van nevenstaande lettergrepen moe ten vijftien woorden worden gevormd. Indien men deze woorden onder elkaar plaatst, vormen de eerste en de vierde letters van die woorden, van boven naar onder gelezen, een regel uit een gedicht van Jan Engelman. Omschrijving : i. graansoort, 2. voorwerp van bespotting, 3. uitgeput, 4. opstootje, 5. arglistig, 6. ontsnappen, 7. op erva ring gegrond, 8. orkaan, 9. tenslotte, 10. oppervlakte, n. koken, 12. naam van een eiland, 13. in een boek nazien, 14. ligplaats, 15. godin des vredes. aan - af - de - den - do - ein - em flui - ge - ger - ha - i - je - ko - Ie - let land - lijk - mat - men - na - na - ne ni - nig - nij - ont - pi - re - rel - risch slaan - ting - tor - ve - veau - ver ? - ijs - zie. II. Visitekaartje ^Ji . U. \:Ji uwe rijpe Welk beroep heeft deze man ? Oplossingen van de vorige week I. Letterraadsel KAN MEN OOIT GANSCH UIT ZULKEN DROOM ONTWAKEN ? J. van Nijlen k a z e m a t al uminium nalatig moker evenaar nanking onderling onrust i r o n i s c h tropen gamelan alom nonsens s a t ij n cowboy haardstede u r k item tenor Het wekelijksche schaakminiatiuiur Probleem van Samuel Loyd abcdetgh a b c d e f g h Mat in vijf zetten ?(J-BUI) zq £eq 'S iiq !IB?i !iq?IT3X '9p?zqq 'l II. Visitekaartje Het beroep van C. Castein, Doorn is ACCORDEONNIST Nieuwe uitgaven Van Dr. Jan Romein verscheen in de tweede reeks van de Waakzaam heid" brochures een studie: De.sociale en economische grondslagen van het Fascisme" (Uitg.: van Gorcum, Assen, 32 pag.). De schrijver beschouwt het fascisme als een middenstands-beweging, waarvan het grootkapitaal ge bruik maakte om de staatsmacht te veroveren. Hoewel de omvang van het boekje niet een gedetailleerde uitwerking van het behandelde pro bleem toestond, had de heer Romein het probleem zélf o. i. wel iets gecom pliceerder kunnen stellen. Op talrijke aspecten (werkloozen-vraagstuk, ge deeltelijke onteigening der particuliere winsten) wordt niet gewezen. Als no. 23 van de Information Department Papers" verscheen van het Royal Institute of International Affairs" te Londen een studie over Duitschlands eisch naar koloniën" (?Germany's Claim to Colonies", 2 sh.), waarvan het grootste gedeelte bestaat uit een zakelijk overzicht van den in houd van bedoelden eisch alsmede van de reactie in Engeland daarop, van regeeringszijde en in andere kringen. Wederom een voortreffelijke uitgave van genoemd Instituut. Een Noorsch journalist bezocht Amerika. Resultaat was een speciale studie over het negervraagstuk in de Vereenigde Staten. Odd Hö'.aas: Ook ik ben Amerika (Uitg. Erven J. Bijleveld, Utrecht, 214 pag.) is een der boeiendste boeken die wij de laatste tijd gelezen hebben: belangrijk van documentatie, spannend van inhoud, vlot van stijl. Zér aan te bevelen. PAG. 18 DE GROENE No. 3187