j De reportage van de week De maag van Amsterdam Groothandel in vitaminen 7*7*-K is een Amsterdammer, die eiken dag achthonderdduizend menschen ten j~tM eten heeft. Dat is de directeur van het gemeentelijk marktwezen. Hij voorziet ons van groente, fruit en aardappelen. Eén gast aan tafel kan al veel last mee brengen. Maar acht honderd duizend.... ! ? ??????« f g i(j f i f f f ? ? ? l ? ? ? 11111 f 11 111 ! ALS de caféterrassen nog vol bezet zijn, als de radio het laatste ?nummer voor de sluiting speelt, als men gaapt en naar bed verlangt, varen de eerste schepen met Amsterdams mondvoorraad de stad binnen. Dekschuiten met veertig kisten kropsla, met twee honderd bossen wortelen, met twee duizend mandjes aardbeien uit Beverwijk, Aalsmeer of Jutphaas, tsjoeke - tsjoeke door de grachten, langs weteringen en singels komen ze van 'alle zijden uit het platteland naar Amsterdam. Kleine punter bootjes, schuitjes, met komkommers, met bloemkoolen, aardappelen, uien, peterselie tuffen door de grachten, door de nu al verlaten stad, naar Amster dam West, waar de Centrale Markthallen liggen. Tusschen twaalf en drie uur wordt het daar steeds drukker. En ook op den weg wordt het daar bedrijviger. Voor de groote hekken van de uitgestrekte marktcomplexen rijden de groote vrachtauto's aan. Bij de hekken en op de pieren van de Centrale Markt staan controleurs; als het schip aanlegt of de auto voorbij gaat reikt de bestuurder of een helper den controleur een papier met daarop vermeld wat hij vandaag aanbrengt: Vijftig kisten tomaten; veertig bossen prei; uit Roelof arendsveen." Hoog opgestapeld met kistjes is die zware auto, die uit den nacht meebrengt: twee honderd kistjes asperge uit Frankrijk". En door den nacht, die nu al langzaam weer lichter wordt, komt rustig aangevaren die groote schuit, waarvan de sterke lucht van aarde en groen zich losmaakt, en die aanvoert: zooveel kisten kropsla, zooveel mud aardappelen, zooveel bossen wortelen, of zooveel kilo augurken. En steeds maar rijden achter elkaar de vracht auto's de hekken in en steeds maar varen in onaf zienbare rij de schuitjes en booten de haventjes binnen. En steeds meer hopen zich de blauwe en witte papiertjes op in de handen van de controleurs aan de hekken. Naast de aardbeien uit Kennemerland liggen de tomaten van de Canarische eilanden, naast de uien uit Egypte liggen de rabarber uit Langendi j k, naast de ananas uit Zuid Afrika liggen die mooie blanke bloemkooltjes van Boer Rijke uit Delftsland, en naast de Zeeuwsche blauwen geuren de citroenen uit Californië. NU wordt het al lichter en op de pieren, naast de haventjes, worden de kisten en de bossen al uitgestald. Overal is bedrijvigheid en overal hangt die heerlijke geur van buiten, van groenten en van fruit, kruidige, sappige zondoorstoofde geuren. Midden in de steenen stadswijken van verleden en (Ingezonden mededeeling) JAN HAVICKSZ STEEN 1626?1679 HET GEBED VOOR DEN MAALTIJD. Tentoongesteld Zomertentoonstelling FIRMA D. KATZ - DIEREN TOT EN MET 15 SEPTEMBER. van huidige architectuur ligt daar een geurend eiland, dat, naarmate de zon den horizon nadert, ook kleuren aanneemt, kleuren die die geuren haast schijnen uit te beelden. Het steenrood van de rijpe tomaten, het malsche groen van versche peterselie, het wit van de bloemkoolen, het geel van de kom kommers. En daar, langs het pakhuizenstraatje van de fruit handelaren het overwaasde blauw van druiven, de teere schakeeringen van donzige per ziken. Dan weer de zoet-bittere lucht van knoflook, van prei, of de aardgeur van kisten aard appelen. Van alle zijden van de wereld komt hier. Wel is Amsterdam en omstreken het best vertegen woordigd met bijna de helft van den geheelen aanvoer, maar het Westland, De Streek, Friesland, Utrecht, Delftland helpen ook mee. En Frankrijk, België, dat asperges zond en spercieboonen, Braziliëdat o.a. sinaasappelen exporteert doen ook hun best. Een kleine vijf millioen gulden brengt dit alles per jaar op. Maar het fruit haalt een waarde van ruim zes millioen gulden en meer dan de helft daarvan komt uit het buitenland. Sinaasappelen uit Italië, Palestina, Egypte, en ook wel uit Spanje, bananen uit Santos, Jamaica, dadels uit Egypte, kokosnoten uit West-Indiëen Ceylon het ligt er naast kersen uit Tiel en pruimen uit Kennemerland. En zoo gaat het met de aardappelen, met de bloemen, die hier ook aangevoerd worden. DE zon is nu al hooger gekomen. Het is al half vijf en voor de hekken staan de Amsterdamsche winkeliers en de venters en de wijkverkoopers ongeduldig te wachten tot zij binnengelaten worden. Wanneer dan de hekken voor hen opengaan komen zij snel het terrein op om te zien wat er vandaag te koopen is, waarvan groote aanvoer bestaat en wat dus goedkoop zal wezen en op welke soorten zij snel nog beslag moeten leggen om er berhaupt iets van te krijgen. Het is een merkwaardig samentreffen van platte landers en stedelingen. De boeren, rustig en linksch, in kalme afwachting naar hun klanten, de stadsche handelaars, bleek en nog onuitgeslapen, in bewegelijker onrust over prijzen, kwaliteiten en voordeeltjes in drukke mengeling door elkaar, in feilen handel om de stapels en kisten groen, rood, geel en wit. Die handelaars en winkeliers weten wel zoo ongeveer, waar zij heen willen. Die en die boer brengt altijd zulke mooie sla, bij hem koopen zij dus sla. En dan naar dien andere aan de tweede kade, die goede tomaten heeft. En dan naar de groote hal, het reusachtige gebouw midden op het terrein, waar de fruitgrossiers hun uitstalplaatsen hebben. Want elke teeier en elke grossier heeft zijn eigen plaats, die hij huurt voor een jaar, en betaalt, als hij een tuinder is, met negentig gulden, maar als hij grossier is met zes tot achtienhonderd gulden, terwijl een pakhuis en standplaats in de groote hal wel een vijftienhonderd gulden per jaar kan kosten. De kooper op deze geweldige markt betaalt een jaarlijksch entreegeld van tien gulden en nog een klein bedrag voor zijn personeel, waarvoor hij de beschikking heeft over alle diensten en voorzienin gen van het complex. En zoo is daar omtrent zes uur in den morgen een bont en druk bedrijf gaande. Koopen worden ge sloten, bestellingen gedaan. De tuinders verkoopen tevreden hun producten of merken dat een groote aanvoer hun prijzen drukt. Een te lage prijs, een bedrag beneden den minimumprijs of een over gebleven, aan bederf onderhevige voorraad, brengt destructie met zich mee. Op het terrein van de hallenmarkt zelf worden de voorraden gedestrueerd onder toezicht van rijksambtenaren waarvoor de tuinder een steun van de regeering ontvangt. Maar meestal is dat niet noodig en wordt de geheele aangevoerde voorraad, voorzoover die bederven kan, verhandeld. En de rest wordt opgeslagen in de De groote markthal, waar het fruit verhandeld wordt pakhuizen, die tot dat doel verhuurd worden. OP het terrein is leven. En in de café's, die op het terrein liggen, wordt druk gepraat. Oogsten, handel, handelaars worden bepraat; heete koffie, chocola, broodjes met gehakt worden daarbij ge nuttigd. En er is de beweging en de drukte van honderden en honderden menschen. Vlak achter de grootste cantine liggen de Veiling zalen. Hier worden van zes uur af groote partijen bij afslag verkocht, die niet op de markt uitgestald waren. Tuinders, die meenen, zoo betere prijzen te maken, die niet de moeite van den verkoop willen hebben, geven hier hun voorraden af. Die worden electrisch gemijnd", met een groote electrische klok. Op de banken zitten de koopers, groente boeren" zeggen wij stadsche menschen, met hun hand op den drukknop van de electrische klok, om door een druk den wijzer, die een prijs aanwijst, onmiddellijk tot stilstand te brengen als zij willen koopen. VOOR dag en dauw worden hier de vitaminen voor de maag van Amsterdam verhandeld. En om een uur of negen of half tien zijn alle groentekarren volgeladen met de vruchten en de stronken, met de bosjes en de kolen die zij korten tijd daarna de Amsterdamsche huisvrouwen voor de critisch keurende oogen zullen brengen. Dan ratelen de laatste wagentjes, de handkarren en de bakfietsen het geweldige terrein weer af. En dan ruimen de laatste boeren hun kisten al weer op, sluiten de grossiers hun pakhuizen en tuffen de laatste schepen de haventjes uit, weer terug naar de tuinderij of kweekerij. Het complex ligt verlaten. De stadsreiniging begint haar taak om het terrein weer schoon te maken voor den volgenden morgen. De groenteboeren beginnen in de stad hun wijken. De winkels stallen de zoojuist gekochte waren voor hun ramen uit. De venters schreeuwen hun roep door de straten van Amsterdam, die al weer vol leven en rumoer zijn. En het warme tomatenschoteltje bij den koffiemaaltijd, de boterham met aardbeien, en 's avonds de bloemkool en aardappelen en het fruit zijn de laatste getuigen van den geweldigen handel op het complex van de Centrale Markthallen die dan reeds stil liggen te wachten op den volgenden morgen, als in de schemering weer het bedrijf tot zijn fel leven komt. H. B. F. -f;,»»" ? ^ Horen 9'oeier door NEO SILVIKRIN HAARVOEDING PAG. 7 DE GROENE No. 3188