DE MAN DIE PRESIDENT LINCOLN VERMOORDDE Zijn leven vóór en na zijn dood O Goede Vrijdag, 14 April, van het jaar 1865, kort na de be indiging van den Amerikaanschen burgeroorlog voer de een illuster tooneelgezelschap te Washington een stuk op, dat toendertijd furore maakte: Our American Cousin". De directie van Ford's Theatre" had den president der Vereenigde Staten, Abraham Lincoln, benevens de ministers uitgenoodigd, de uitvoering bij te wonen. De ministers waren verhinderd, de president eigenlijk ook, maar deze besloot toch te gaan, aan gezien zijn wegblijven gelijk hij zeide de menschen zoo zou teleurstellen". Abraham Lincoln was een vriendelijk man.... Om kwart over acht verliet hij met zijn echtgenoote het Witte Huis. Zijn koets stopte bij de villa van senator Harris, en diens dochter, Clara Harris, en stiefzoon, majoor H. K. Rathbone vergezelden den president. In Ford's Theatre" had men voor de hooge bezoekers een loge gereedgemaakt, die slechts langs een aparte doorloop vanuit de buitengang te bereiken was. Lincoln zette zich in een diepe fauteuil, dicht bij den ingang van de loge. Kwart over tien diende zich een man aan, die beweerde een speciale boodschap te hebben voor Lincoln's adjudant. Men liet hem toe in de gang die naar de loge leidde. Daar aangekomen, barricadeerde hij de buitendeur met een korte plank, ging in de opening van de loge staan en haalde een lange dolk alsmede een pistool voor den dag. In de loge keek ieder geamuseerd naar wat zich op het tooneel afspeelde. Het schot weerklonk. Majoor Rathbone draaide zich om en zag dat zich een man bevond tusschen zijn plaats en die van den president. Hij sprong op en poogde hem te grijpen, hetgeen hem niet gelukte. De man liet zijn pistool vallen en bracht majoor Rathbone met zijn dolk een wond toe in den bovenarm. Daarop liep hij naar de rand van de loge en riep: Sic semper tyrannis !" (?Moge het allen tyrannen zoo vergaan !") en sprong uit de loge op het tooneel. Daarbij bleef hij met de rijspoor van een van zijn voeten haken in de vlaggen waarmee de zitplaats van den president versierd was. Door een ongelukkigen val brak hij zijn enkel. Desondanks wist hij zich meteen op te richten. Midden op het tooneel hield hij halt, zwaaide zijn dolk, schreeuwde Het Zuiden is gewroken",, en snelde het theater uit. Buiten wachtte een jongen op hem met een paard en in een oogwenk was hij verdwenen. President Lincoln, die dood'elijk getroffen was door een schot in het achterhoofd, werd naar het dichtst bijzijnde huis vervoerd. Hij werd op bed gelegd men vond geen bed dat 'groot genoeg was, zoodat men hem in het grootste nog in diagonale richting moest neerleggen en/ de telegraaf meldde aan de geheele wereld, dat de president der Vereenigde Staten stervende was. Den volgenden morgen om bij half acht ontsliep hij, zonder bij kennis te zijn gekomen. In het geheele land heerschte de grootste opwinding. Gewapende troepen konden de menigte er slechts met moeite van terughouden, de schouw burg waarin de moord had plaats gehad, plat te branden. De moordenaar heette John Wilkes Booth en was tooneelspeler van professie. ZEKERHEID omtrent de bewuste en onbewuste motieven die John Wilkes Booth tot zijn daad gebracht hebben, kan men niet verkrijgen, al was het slechts daarom dat men van zijn uiterlijk leven weinig en van zijn innerlijk leven vrijwel niets afweet. En het geringe materiaal dat bekend is, komt uit een allerminst objectieve bron. Toen Booth Lincoln vermoord had, werd zijn naam geschrapt uit de familieregisters en werden al zijn brieven en portretten verbrand. Een van zijn zusters echter, Asia Booth geheeten, die hem afgodisch lief had gehad, schreef herinneringen aan haar ongelukkigen broer, die niet gepubliceerd mochten worden voor alle er in genoemde personen gestorven waren. Een verre kennis die het manu script van Asia Booth in handen heeft gekregen, heeft het nu, bijna drie-kwart eeuw nadat het geschreven werd, gepubliceerd*). JOHN Wilkes Booth kwam uit een bekende tooneelspelersfamilie. Zijn vader was een zeer onevenwichtig man, die afwisselend alle godsdiensten *) The Uniocked Book. A memoir of John Wilkes Booth by his sister Asia Booth Clarke". Faber £~ Faber, Londen, 8/6. aanhing, Christendom, Jodendom, de Islam en de leer van Pythagoras. Verschillende dagen had hij aan kleuren, ertsen en metalen gewijd. Eens dwong hij een priester een koppel patrijzen een kerkelijke begrafenis te geven, een andere keer noodigde hij zijn vrienden uit de ter-aarde-bestelling van zijn geliefden vriend" bij te wonen zij kwamen en bevonden dat dat zijn paard was. Dierlijk voedsel mocht op de boerderij die hij voor zijn gezin gekocht had, niet gegeten worden; dierlijk leven mocht niet worden vernietigd, ook niet wanneer het in giftige slangen was belichaamd. Toen Junius Brutus Booth twee maanden in de V. S. op tournee was geweest hij kwam uit Engeland vatte hij opeens het plan op vuurtorenwachter te worden. De theaterdirecteuren konden hem slechts met moeite er toe bewegen, hiervan af te zien. Deze man nu was met een vrouw gehuwd, die door haar dochter als zeer nerveus" wordt beschreven. John Wilkes, die in 1838 werd geboren, was de negende van tien kinderen. Zijn uiterlijke levensloop is in weinig woorden verhaald. Hij bezocht verschillende scholen, werd op twintigjarigen leeftijd acteur, verdiende zeer veel geld, specu leerde in landerijen en oliebronnen en besteedde zijn vermogen tenslotte voor het koopen van chemi caliën die hij tijdens den Amerikaanschen burger oorlog (1861?5) naar de Zuidelijke, opstandige staten zond. Hij was zélf namelijk een Zuiderling, hoewel hij tijdens den oorlog uitsluitend in de Noordelijke Staten vertoefde. Daar trad hij tenslotte toe tot geheime terreur-genootschappen, een vorm van activiteit die in den moord op Lincoln culmi neerde. Van zijn karakter en temperament kennen wij zeer weinig gegevens. Hij had een groot gevoel van eigenwaarde. Met gewone arbeiders wilde hij zich niet aan n tafel zetten. Dagenlang kon hij in het bosch declameeren, luisterende naar de intonaties van zijn eigen, inderdaad fraaie stem. De Spartaansche koning Agesilaüs was een van zijn helden. Evenals deze placht hij op den grond te slapen met een kussen van stroo onder het hoofd. Zijn stemming varieerde van uitgelaten tot diep-zwaarmoedig. Vaak zei hij in opgetogenheid: Het leven is heerlijk alleen al te ademen is een genot". Evenals zijn vader had hij een grooten eerbied voor dierlijk leven. Na uren moeite slaagde hij er eens in een krekeitje te vangen. Zijn zuster wilde het voor haar insectarium hebben. Geen sprake van, bloeddorstig meisje," zei hij, krekeitje blijft vrij en mag de heele nacht zingen". Hij kuste het, zei Jij kleine duvel, jij schurk, hoe veel nachten heb je me al niet uit mijn slaap gehouden!" en zette het weer voorzichtig in het gras. Belangrijker is in dit ver band misschien, dat John Wilkes Booth blijkens daden en uitingen uit zijn jeugd een sterke neiging had om tegenover zich zelf de groote held" te spelen. Op de boerderij in Maryland stormde hij dagenlang rond op een paard onder het afsteken van heroïsche redevoeringen. Een zigeunervrouw had hem gezegd, dat hij slechts kort zou leven. Dat vond hij niet erg, want zijn leven zou grootsch" zijn. Hij wilde, volgens zijn eigen woorden, een plaats in de geschiedenisboekjes krijgen". Volgende generaties moesten zijn naam kennen, al was het duizend jaar na zijn dood. Tegen schoolvrienden zei hij eens in dat verband: Jongens, ik zal je zeggen wat ik bedoel. Hebben jullie wel eens gehoord van de Zeven Wereldwonderen ? Nou neem nou eens de Colossus van Rhodus. Verbeeld je, dat ik dat standbeeld zou omgooien ! Dan zou mijn naam nooit vergeten worden." En een andere keer wenschte hij dat er een groote boog gebouwd zou zijn over de Straat van Gibraltar. Ik zou niet rus ten", zei hij, voor ik die had omgegooid. Dan zou mijn naam in de Engelsche geschiedenis zijn, en in de Fransche en in de Spaansche in die van de heele wereld !" HET motief dat hij zelf opgaf voor zijn haat tegen Lincoln, was, dat deze koning zou worden van de Vereenigde Staten. Dat iemand republikeinsche neigingen heeft, komt meer voor; maar dat verklaart niet de ongewone heftigheid waarmee Booth placht te reageeren op de gedachte dat de Vereenigde Staten een monarchie zouden worden. Nooit mag het gebeuren !" zei hij, die ellendeling Lincoln had al geen president mogen worden ! Zijn heele uiterlijk, zijn platte moppen, zijn vulgair lachen ? het is een schande voor het land ! Hij is een Napoleon ! Hij wil in n zet de republiek die met blindheid geslagen is, vernietigen en zichzelf tot koning maken !" De oorlog tusschen Hoe de moord geschiedde Foto links boven : de moordenaar John Wilkes Booth Noord en Zuid bracht nieuwe conflicten voor hem mee. Dat hij niet in de rijen der Zuiderlingen mee streed, scheen hij zichzelf hevig te verwijten, zonder er nochtans toe te komen, Washington in den steek te laten. Op een avond stond hij met zijn broer daar in een straat en zag deze tot zijn verbazing, dat de tranen over zijn wangen rolden, terwijl hij zijn gelaat naar het Zuiden had gekeerd en stamelde: Virginia. . . . Virginia. . . ." Vier maanden later vermoordde hij Lincoln. TOEN hij ontsnapt was, zaten de soldaten hem spoedig op de hielen. Na twaalf dagen achter haalden zij hem in een boschhut. Hij werd ter plaatse neergeschoten. Vier jaar later werd zijn lijk op gegraven en door het ministerie van oorlog vrij gegeven, waarna de familie hem in Maryland begroef. Amerika zou echter Amerika niet zijn, wanneer de geschiedenis hiermee afgeloopen was. Er waren namelijk van meet af aan menschen die beweerden, dat de ware John Wilkes Booth uit de omsingelde boschhut had weten te ontsnappen. Een advocaat uit Memphis beweerde in 1900 dat iemand die zoo juist zelfmoord had gepleegd, hem bekend had Lincoln's moordenaar te zijn. Het lijk van den zelfmoordenaar werd gebalsemd, maar noch de familie Booth, noch de regeering stelde er prijs op. Tenslotte kocht de advocaat de mummie en ver huurde hem aan een circuseigenaar tegen vijftig dollar per week. Een keer werd hij gestolen, maar de politie bezorgde hem aan den circusman terug. Toen deze failliet ging, nam hij hem mee naar een boerderij en zette een bord voor de deur: Bezich tigt de man, die Lincoln vermoord heeft." In 1933 wist een advocaat uit Kansas City die zich voor de geschiedenis interesseerde, gedaan te krijgen dat een röntgenfoto van de mummie werd gemaakt. Inderdaad ontdekte men een enkelfractuur. Daar tegenover staat dat de tandarts die John Wilkes Booth behandeld heeft, de persoon die onder dien naam begraven werd, indertijd herkend heeft als zijn vroegere patiënt. De tegenwoordige eigenaar van de mummie heeft hem voor vijfduizend dollar gekocht en vorig jaar werd hij verhuurd aan de groote show" van Jay Gould. Men zegt dat deze er twintig duizend dollar mee heeft verdiend. Dat is precies evenveel als John Wilkes Booth de levende ! als tooneelspeler verdiend heeft in het jaar voor den moord op Lincoln.... Requiescat in pace. L. FROMONT KUNSTZAAL VAN LIER ROK1N 126 - AMSTERDAM Doorloopend Tentoonstellingen PAG. 7 DE GROENE No. 3189