Vijftig jaar geleden Wat er anno 1888 in Europa is gebeurd ER zijn in de vorige eeuw slechts weinig jaren geweest, die zich in belangrijkheid met het jaar 1888 kunnen meten. Vier, vijf gebeurte nissen hadden een constellatie ten gevolge die niemand voorzien had. Wie had voorzien, dat in dat ne jaar Duitschland geregeerd zou worden door drie verschillende keizers? Keizer Wilhelm I stierf zijn zoon, keizer Frederik III, wiens democra tische sympathieën en Engelsche gezindheid bekend waren> volgde hem op, maar stierf helaas na een regeering van slechts negen en negentig dagen. Opvolger werd toen Keizer Wilhelm II, die met zijn sabelgerinkel onmiddellijk geheel Europa de stuipen op het lijf joeg. Ik en het Leger zijn n", klonk het trots in de proclamatie des Keizers aan leger en vloot. Wij zijn voor elkaar geboren, en zullen altijd bij elkaar blijven, hetzij het naar Gods wil vrede blijft dan wel dat er oorlog komt". Het buitenland schrok op van deze martiale taal. Twee maanden tevoren had zijn grootmoeder, koningin Victoria, hem bezocht, de" belichaming van een eeuw van rust" en burgerlijk fatsoen". Was zij uit zichzelf gekomen of was zij door haar ministers gezonden om een lichte waarschuwing te geven aan haar kleinzoon die binnen enkele weken zijn doodzieken vader zou opvolgen? Waarschuwen om de vriendschap met Engeland niet op te geven en af te zien van een geweldpolitiek die tenslotte tot Een beroemde foto: Vier geslachten van de HohenzoUerns, waarvan er drie in het jaar 1888 aan de regeering waren een oorlog moest leiden ? Men weet er weinig van af wat grootmoeder en kleinzoon in die belangrijke da gen besproken hebben, maar dat het niet uitsluitend over het weer ging, stond wel vast. Veel succes had koningin Victoria overigens niet. Duitschland ging de roem", de grootheid" en den nederlaag in den wereldoorlog tegemoet. De roem van Frankrijk was in het jaar 1888 aardig aan het tanen. Ook aan generaal Boulanger die zich aan het hoofd had gesteld van alle onte vreden, revanchistische" elementen, gelukte het niet, de gloire" en het leger nieuwen glans te verleenen. Hij wist het niet eens tot een serieuzen staatsgreep te brengen. De republiek wordt slecht bestuurd, maar goed verdedigd", zooals men in die dagen zei. Toen de regeering Boulanger wilde arresteeren, vluchtte hij naar Brussel en pleegde, gelijk een galant Franschman past, zelfmoord op het graf van zijn minnares. Een Napoleon wist hij niet te worden. Desondanks was Frankrijk door zijn actie een tijd lang aan de grootste opgewonden heid-ten prooi geweest. Ternauwernood was deze affaire" van de baan, of een tweede doemde op. Graaf de Lesseps, de held van Frankrijk, de man die het Suezkanaal had aan gelegd, leed een jammerlijk fiasco met zijn pogingen een kanaal te bouwen tusschen den Atlantischen en den Stillen Oceaan.Het werk was met den Franschen slag" begonnen. De arbeiders stierven bij duizenden aan de gele koorts en het deficit liep in de honderden millioenen. In December 1888 moest de kanaal maatschappij de uitbetaling der dividenden stop zetten. Ze was eenvoudig failliet gegaan. Een schare van politici had zich gecompromitteerd bij de vervalschte prospectussen die de maatschappij had verspreid. De republiek wankelde op haar grond vesten maar bleef overeind staan. Slechts in n land van Europa was het in die dagen volkomen rustig. Vreemd genoeg: in Spanje. Het land werd door een kind geregeerd. Ternauwer nood twee jaar oud zat het reeds op den troon met de yoedster naast zich, en opende het de internatio nale tentoonstelling te Barcelona. Spanje was het voorbeeld voor Europa. Het is vreemd", schreven de van afgunst vervulde kranten uit Europa, dat Spanje dat tientallen, ja honderden jaren lang door burgeroorlog verscheurd is, nu opeens door een kind geregeerd kan worden". Spanje heeft inmiddels zijn achterstand aan burgeroorlog weer ingehaald. VIJFTIG jaar geleden < een andere wereld, een wereld zonder fietsen, zonder auto's, zonder vliegtuigen, zonder radio, zonder televisie, zonder superdreadnoughts" en luchtafweergeschut, zonder gasmaskers en onderzeeërs, zonder electrische ijs kasten en stofzuigers. Wat is er sindsdien al ver anderd ! De HohenzoUerns verdwenen, de Habsburgers verdwenen, de Romanows verdwenen. De Vereenigde Staten de sterkste mogendheid ter wereld, Rusland geïndustrialiseerd, Japan geïndus trialiseerd, de Engelsche koloniale heerschappij ondergraven, liberalisme en socialisme verouderd" en in een reeks van landen de rassenwaan als het summum van wijsheid geproclameerd ! Hoe zal Europa er in 1988 uitzien? Wait and see. . . . Links boven : Het graven van het Ponamakanaa/, kort voor de onderbreking van het werk Rechts boven: Koningin Victoria neemt de parade van de lijfgarde van den Du/tschen keizer af De verkiezingspropoganda voor generaal Boulanger te Parijs Onder: De plechtige opening van de internationale ten toonstelling te Barcelona door den 2-jarigen koning Alfonso XIII