DE GROENEAMSTERDAMMER OPGERICHT 1877 Redactie en Administratie: Keizersgracht 355, Amsterdam - C. Tel. 37964. Abonnement f. 10.?per jaar. Postrekening: 72880. Gem. Giro G 1000. Abonnementen kunnen met elk nummer Ingaan, doch alleen tegen het einde van een jaargang, na opzegging vóór l December, worden beëindigd. 17 SEPT. 1938 TSJECHOSLOWAKIJE: ,DIE VERKAUFTE BRAUT DE eenige Tsjechische opera die zich een inter nationale faam verworven heeft, is Smetana's Die verkaufte Braut". De geschie denis heeft met deze keuze bewezen, over een profetischen blik te beschikken. Al maanden lang immers zijn wij getuige van een proces dat men objectief zou kunnen beschrijven als een onbewusten ruilhan del tusschen de Fransche en de Engelsche regeering aan den eenen, de Duitsche aan den anderen kant als een transactie, waarbij loven en bieden met groote spanningen gepaard ging, maar die dan tenslotte een voor allen, behalve voor het slachtoffer-in-quaestie gelukkige oplos sing dreigt te vinden: Tsjechoslowakije verkocht in ruil voor den vrede. De Duitsche tactiek schijnt succes te krijgen. De regeering van het Derde Rijk heeft de spanning in de jongste weken opgejaagd, her en der den oorlogsangst gestimuleerd en zich na de redevoering van den Führer, Maan dagavond j.l., gehuld in een zwijgen, zoo duister, zoo broeiend, zoo zwaar van onheil, dat het dank baar Europa, verheugd over het uitblijven van het gewapend conflict, gaarne en met erkentelijkheid eischen inwilligt, die tot voor kort onaannemelijk heetten te zijn. De opneming der Sudetenduitschers binnen het Derde Rijk is een quaestie van tijd, en laat ons dit er aanstonds aan toevoegen men zou verkeerd doen met dit te beschouwen als de gelukkige oplossing van een conflict over een wer kelijke volks-minderheid, als den terugkeer van den verloren zoon tot het huis zijns vaders. Dat volgens gedetailleerde onderzoekingen niet meer dan n op de vijfduizend Sudetenbewoners van zuiverDuitsche afkomst is; dat hun leider Henlein zelf een Slavische grootmoeder heeft het zijn evenveel bewijzen vóór de opvatting dat het hier van meet af aan niet ging om een ,,rassen"-quaestie, maar om een politieke zaak. Duitschland heeft .Tsjechoslowa kije, deze hinderlijke flankbedreiging bij de expansie naar het Zuidoosten, schaakmat willen zetten, en het schijnt daarin te slagen. Een afscheiding der Sudetenduitschers zal Tsjechoslowakije economisch en strategisch belangrijk verzwakken: het land verliest een groot gedeelte van zijn natuurlijke grens-barrière's. Waarschijnlijk zal een officiëele verklaring van Duitsche zijde de integriteit van het resteerende gebied waarborgen maar wat zijn verklaringen waard? Ein Fetzchen Papier..." De vrede schijnt te winnen de democratie heeft ver loren. Het eerste is op zichzelf een reden tot vreugde, maar ieder die weet dat in de huidige verhoudingen de zaak der democratie de zaak van den vrede is, heeft reden tot bezorgdheid door deze jongste neder laag. Parijs en Londen waren bang voor den oorlog. Geen sterker bewijs hiervoor dan de onverwachte tocht van Chamberlain naar Berchtesgaden. De vraag dringt zich op, hoe men dit jongste terugwij ken der Fransche en Engelsche regeering moet ver klaren. Een enkel aspect van dit uitermate inge wikkeld complex van problemen moge hier naar voren worden gehaald. DE moeilijkheden waarop Frankrijk zou stuiten bij het verleenen van effectieven bijstand aan de Tsjechen zijn in de eerste plaats van strategischen aard. Wanneer Frankrijk de Tsjechen wil helpen, moet het Duitschland aanvallen. De groote moeilijk heid hierbij is deze, dat Frankrijk militair niet op den aanval is ingesteld, maar op de verdediging. De Maginot-linie beschermt Parijs, niet Praag. In de beide laatste met Duitschland gevoerde oorlogen is het offensief van het Fransche leger een droevige mislukking geworden. Tijdens de oorlog van 1870 71 had de Fransche generale staf een opmarsen door het Maindal ontworpen. Nog voordat de troepenL de Jong Als U geregeld losse nummers koopt hebt U kans dat juist het nummer dat U speciaal interesseert U door een of andere oorzaak ontgaat Neem liever een abonnement concentraties voltooid waren, hadden de Pruisen de Fransche legers op Parijs teruggeworpen. In 1914 gelukte het Franschen al evenmin om tot ZuidDuitschland door te dringen. De reservisten waren volkomen ongeschikt voor een offensief en het kwam zoover dat divisiecommandanten uit wanhoop zelf moord pleegden. Het heeft dan ook de laatste maanden niet ontbroken aan bezorgde stemmen uit de kringen der hoogere Fransche officieren. De superioriteit van het Fransche boven het Duitsche leger is niet zoo groot en aan de twintig divisies die bij de Maginot-linie behooren, is aldus waar schuwde enkele weken geleden generaal Duval in de Revue de Paris" een zuiver defensieve rol toegedacht. De oorlog in Spanje heeft bovendien aangetoond, dat een offensief tegen een volwaardigen tegenstander slechts kans van slagen heeft wanneer de aanvallen over drie a vier maal zooveel manschappen beschikt als de verdediger. Zoo groot is het verschil tusschen het aanvallende Fransche leger en het Duitsche leger dat in Zuidduitschland staat, zeker niet. Het verdedigende leger heeft bovendien het voordeel dat het uitnemend versterkte posities inneemt. Den Franschen troepen, die de Rijn over zouden trekken, wacht een Siegfried-linie die weliswaar niet zoo sterk is als de Maginot-linie, maar wier verovering den strategische aanvaller toch op honderdduizenden dooden zou komen te staan. In conservatieve Fransche kringen valt dan ook een duidelijke toenadering tot Duitschland te bespeuren. Het is de rechtsche pers, die er de laatste dagen op aandringt, dat Praag de Sudetenduitsche minderheid afstaat. Ongetwijfeld zal de Fransche regeering pogen voor haar bondgenoot te redden wat er nog te redden valt: de principieele verzwak king zal zij, naar wij vreezen, niet ongedaan kunnen maken. DE Engelsche conservatieve partij verkeert in een nog moeilijker parket dan de Fransche regee ring. Op zichzelf is Engeland met Tsjechoslowakije slechts los verbonden. De financieele banden zijn niet bijster sterk. Engelsche kapitaalbezitters hebben in Tsjechoslowaaksche staats- en gemeenteleeningen slechts ruim vijf millioen pond belegd en verder zijn zij slechts via de Londensche Carters Ltd. geïnteres seerd bij de Skoda-werken voor drie-en-een-derde millioen pond, tenslotte via de Anglo-Tsjechische Bank te Praag bij zes-en-twintig Tsjechoslowaak sche suikerfabrieken en een aantal andere levens middelen-ondernemingen. Belgiëin Duitsche han den dat was heel wat gevaarlijker voor het Britsche Rijk dan op het oogenblik een Sudetenland dat tot Grootduitschland behoort. Antwerpen heette het pistool op de borst van Engeland. Wat is Praag ? Voor den doorsnee-Engelscnman een woord, meer niet. Waar het anderen betreft, hebben de Engelschen een sterk gevoel voor recht en onrecht. Dat de Duitsche legers in 1914 België's neutraliteit schonden, was volgens den man in the streef' onrecht. Maar deze man in de streef' denkt op het oogenblik over de Sudetenduitschers anders dan hij in 1914 over de Belgen dacht. Een verklaring van Duitsche zijde dat het grondgebied der Tsjechen volkomen gerespecteerd zal blijven, zou bij den doorsnee-Engelschman de basis ontnemen aan de moreele verontwaardiging zonder welke hij niet warm loopt voor een oorlog. Afgezien nog daarvan, dat er onder de invloedrijke Tories velen zijn, die ook op het oogenblik nog van geen oorlog met het Derde Rijk willen weten. Het was geen toeval dat het geruchtmakende artikel waarin afstand van het Sudetenland werd bepleit in de Times" verscheen. De Times" is immers het blad van de Astor's en deze zijn het centrum van den Cliveden"-kring, de Duitschgezinde groep waartoe de Londonderry's en Lothian's behooren. Er is meer. Wanneer de conser vatieve partij op het oogenblik een oorlog tegen Duitschland begint, heeft zij reden om op een over winning te rekenen. Wat zal, aldus redeneeren deze grootgrondbezitters en ondernemers, het gevolg zijn van deze nederlaag? Dat in Duitschland een commu nistische revolutie uitbreekt, waarvan het niet uitge sloten is dat zij door de Fransche arbeiders wordt overgenomen. De conservatieven voelen weinig voor het nationaalsocialisme, maar het communis me is voor hen het inbegrip van alle aardsche verschrikkingen. Brak de oorlog dus uit en zou het Derde Rijk deze verliezen, dan hadden de Engelsche conservatieven door hun kleinsten vijand te verslaan, het pad gebaand hebben voor hun grootsten. Para doxale situatie: men wil den oorlog niet begin nen, omdat men weet dat men hem wint. Deze oorlog zou in geen geval de innerlijke kracht van het Britsch Gemeenebest der Naties versterken. Wat zegt ons, Nederlanders, een oorlog in ZuidAmerika? En wat beteekent voor den Canadees, den Zuid-Afrikaan en den Australiër een oorlog om Tsjechoslowakije, een staat ergens in de binnen landen van Europa"? Weinig. Er is dan ook geen Britsch dominion of er gaan talrijke stemmen op ten gunste van absolute neutraliteit. In ZuidAfrika verkregen de met Duitschland sympathiseerende nationalisten van Dr. Malan bij de jongste verkiezingen n derde van alle stemmen. De belangrijke Fransche meerderheid in Zuid-OostCanada is sterk fascistisch gezind. Tenslotte is er Britsch-Indië. De Congres-partij die de groote meerderheid van de bevolking achter zich heeft, is fel tegen Duitschland gekant. Zij zou waarschijn lijk bereid zijn, Engeland bij te springen. Haar wan trouwen in de conversatieve regeering is echter zoo groot dat zij stellig vergaande concessies zou eischen, op zijn minst de verheffing van BritschIndiëtot een volwaardig Dominion, eerste stap op den weg naar verdere onafhankelijkheid. QEPTEMBER 1938 is tot dusver geen Juli 1914 O geworden. Er was eenige reden om dit van den beginne af voor waarschijnlijk te houden. In het algemeen immers breken groote conflicten slechts uit op het hoogtepunt van of vlak na een periode van economischen voorspoed. Zoo was het met den Wereldoorlog zoo was het met den FranschDuitschen oorlog van 1870?'71. De Wereldoorlog is eerst losgebarsten na een reeks van spanningen, stuk voor stuk weinig minder dreigend dan die wij thans beleven. Men mag veilig beweren dat verantwoordelijke kringen in Europa van het begin dezer eeuw af elk jaar met groote bezorgdheid tegemoet zagen. De oorlog heeft toch nog een vijftiental jaren op zich laten wachten. De eerste Marokkocrisis in 1905, die in intensiteit met de Sudetencrisis te vergelijken is, bracht Europa op den rand van den afgrond. In 1908, toen OostenrijkHongarijëBosniëen Herzogowina annexeerden, stonden de Oostenrijksche en Russische legers weken lang gemobiliseerd tegenover elkaar. Ook bij de tweede Marokkocrisis, drie jaar later, werd de oorlog slechts met groote moeite vermeden. Wat bewijst dit alles ?" zal men tegenwerpen. Tenslotte is de Wereldoorlog toch uitgebroken." Ongetwijfeld. Wij willen allerminst beweren dat crises als de huidige altijd veilig gepasseerd zullen worden. Maar wanneer er inderdaad een zeker verband bestaat tusschen oorlog en conjunctuur, in dier voege dat een werkelijk groot en algemeen conflict meestal aan het einde van een lange periode van hoogconjunctuur ontstaat, dan is hei waarschijn lijker dat de tweede Wereldoorlog nog een geruim aantal jaren op zich zal laten wachten, dan dat hij thans uitbreekt. Het is niet uitgesloten, dat voor het zoover is, de huidige diploma tieke constellatie links de demoiratieën, rechts de dictaturen die door velen voor onwrikbaar wordt aangezien, fundamenteel veranderd is. VOOR ELKE BEUCS 'N BROCHES 20 STUKS PAG. 3 DE GROENE No. 3I98