UITHUIZIGHEDEN Seizoenopening bij Laseur «olden Boy van Clifford Odets l.i.j het Centraal Tooneel. CEES LASEUR heeft het seizoen ingezet met een voorstelling die klinkt als een klok. Golden Boy" geeft in enkele rake karakterteekeningen een door snede van het moderne leven der jeugd, haar hardheid, haar vastbera denheid, haar idealisme of gebrek daaraan, haar gevoelsleven. Een be paald probleem of een bepaalde levens beschouwing wil het stuk verder, naar ons inzicht, niet naar voren brengen. Of het moest zooiets als een waar schuwing aan het jongere geslacht zijn: ziet eens, waartoe uw hedendaagsch tempo, en uw onverzettelijke wil, tot eiken prijs te slagen en to make money", u brengt.... nen geven. Wij willen in deze korte aankondiging niet bij den inhoud van het stuk stilstaan, welke intusschen reeds genoegzaam bekend is geworden. Maar dit gegeven had toch alle stof tot een romantisch sentimenteelen draak kunnen opleveren. Het is echter een sterke, onpathetische, geheel aan vaardbare tranche de vie" geworden, welker hevig dramatische momenten als het ware zijn opgenomen in een episch verbalenden stijl. In de vertooning is het stuk zoo uit nemend tot zijn recht gekomen als een tooneelschrijver zich maar kan wenschen. Men weet, hoe bizonder goed de spelers van dezen troep op elkander zijn ingesteld. Maar ook afgezien daar van heeft de regie van Laseur hier iets zeer gaafs bereikt en van bizonder gehalte. Hier wordt niets verbloemd van den roes, de jacht, de illusielooze bitterheid en [de snelberaden trefkracht der jeugd van nu. Hier kwamen de verschillende levens sferen en de zeer ver scheiden typen, onder een ervaren spelregie prachtig tot leven. Remme/ts als joe met zijn viool en als bokser Maar probleem of niet, het Cen traal Tooneel heeft het seizoen met een ernstig stuk geopend. De jonge, en stellig begaafde en oprechte auteur heeft het, over drie bedrijven, in niet minder dan twaalf tafereelen verdeeld: twaalf, gedeeltelijk zeer korte, brok ken snelle, felle dialoog; twaalf change menten, waarvoor eigenlijk het draaitooneel van het Centraal Theater iets te langzaam was. Men zou zich, bij deze techniek, in het expressionisme terug geplaatst kunnen wanen. Maar deze overeenkomst betreft alleen de struc tuur van het stuk en blijft oppervlakkig. Want de opgedreven en zwoele, kwasisuggestieve woordpralerij en het gro tesk opgewondene en kunstmatige van zooveel expressionistisch tooneel mist men bij Clifford Odets. Zijn werk is hedendaagsch door de straffe, strenge zakelijkheid der karakterteekening, een zakelijkheid welke bij de genoemde compositietechniek van den tafereelCees Laseur als de vader bouw wel eens al te schetsmatig dreigde te worden. Doch de goede kant daarvan was, dat nergens een zweem van sen timentaliteit te bespeuren viel, van valsche gevoeligheid, drakerige roman tiek of zoetelijke lyriek. HET pleit voor de knapheid van den auteur, dat hij deze klip heeft weten te omzeilen, want het onderwerp had er aanleiding toe kunVOOR Joan Remmelts was de titel rol met zijn tweestrijd, zijn nerveuzen, ver beten hartstocht, de in tense doelbewustheid met telkens het even doorbrekend gevoel eener een zame, miskende, onzekere en vooral verbijsterde jeugd, op het lijf ge schreven. Hij bracht daarin een ge laden spanning, welke de gansene, zeer overwogen uitbeelding tot een boeiend schouwspel maakte. Onmid dellijk naast hem moet Rie Gilhuys genoemd worden, die wij nog zelden zoo uitstekend gezien hebben. Fel, en toch beheerscht en genuanceerd, gaf zij haar moeilijke, want eenigszins tweeslachtige geteekende, rol eenerzijds ietwat vamp-achtig naar een ambitieuze carrière toe drijvend, dan toch weer aarzelmoedig en mee lijdend. Een hardvochtig geworden vrouw, van straatmadelief tot een trouwhartig kameraad van Moody ge groeid, eindelijk zooiets als het levend geweten van den steeds zielloozer ver blinden Joe men ziet hoeveel sub tiele tegenspraken en tegenstrijdig heden de rol bergt. Rie Gilhuys heeft haar met groot talent tot een waarlijk mensch gemaakt. Wij moeten ons beperken, en kun nen slechts wat namen noemen van de overige bezetting, waarin stuk voor stuk ieder goed werk deed. Cees Laseur heeft zeer fijn, ingehouden en treffend den ouden vader van Joe voor onze oogen doen leven als iemand, dien men niet meer vergeet. Cor Hermus was de uiterlijk verzakelijkte, innerlijk zwakke en wanhopige Moody; Peronne Hosang was alleraardigst als schoonzuster van Joe; andere bij figuren rondom het gezin Bonaparte werden door Chris Baay, Gerard Schild, Jan Teulings verdienstelijk gespeeld. Wij noemen nog den gangster Fuseli, door Jan van Ees droog en duister dreigend ten tooneele gebracht, Arend Hauer en Sam de Vries als neven figuren uit de bokswereld. Ook de kleinste rollen waren zeer goed bezet. Het talent en de zorg, aan deze ver tooning besteed, blijken door een nog altijd naar zuiver tooneelgenot zoekend publiek hoogelijk gewaardeerd te worden. V. E. v. V. diilhert on zijn moeders VAN het begin tot het einde is er een sfeer van prettig tooneel in het Rika Hopper Theater, waar het ge zelschap De Schakel" een Fransch blijspel van AndréBirabeau opvoert. U kent het wel, die sfeer van tooneel; dat je blij bent in je stoel te zitten in een schouwburgzaal en dankbaar bent, als het doek opgaat en het betreurt als het zakt. Dat heeft op zichzelf niet eens zooveel te maken met de voortreffelijk heid of seriositeit van het op het too neel gebodene. Het begint als Sara Heyblom als attractielooze verpleegster converseert met haar patiënt Ben Aerden, jongmensch van negentien jaren, dat in het ziekenhuis binnengebracht is met een kogelwond, ontstaan door een zelf moordpoging. En de sfeer verdwijnt niet voordat de ietwat lichtzinnige vader den eenzamen en verloren zoon aan het vaderhart drukt. Daartusschen komen, op het krantenbericht van de tot ongeluk omgedoopte zelfmoordpoging, de drie moeders van Gilbert, de drie vrouwen, die zijn vader achtereenvolgens ge trouwd heeft om hem bij de opvoeding van zijn zoon te helpen, in Gilbert's vaderlijk huis trekken om hem in zijn vaders afwezigheid te verplegen en te vertroetelen. En dat geheel heet Gil bert en zijn moeders". De eenzame jongeman met zijn zelf moordpoging, z'n motieven: een dief stal, een slecht begonnen loopbaan, een jonge vrouw, de drie verontruste moe ders, moeders uit drie perioden in het leven van den jongen Gilbert, zijn dank bare motieven voor den sprankelenden tooneelschrijver Birabeau. En onder regie van Constant van Kerckhoven werden die moeders Tilly Lus, Mien van Kerckhoven en Aline Markus tot drie kostelijke, goed uitgewerkte typen. Goed tooneel, tempo en meeslepende actie, fijne geest. Geen pretentie maar kundigheid en begrip. En wanneer Van Kerckhoven den vader met meer rust en charme zou spelen, en die figuur daardoor verklaarbaarder en duidelijker zou worden, zou het stuk en de opvoe ring de laatste toets verkrijgen, waar door het tot eerste hoogte kan stijgen. Afrika op het dak WAAR de zon haar gulden stralen heel den dag naar beneden zendt op het dak" bij Metz in de Leidschestraat, heeft men de door den directeur, den heer de Leeuw uit Afrika mee gebrachte weefsels, plastieken en ge bruiksvoorwerpen in een door zonnewarmte aldus passend gemaakt milieu geëtaleerd. De vriendelijke negers uit Nigeria en uit de Sierra Leone hebben voor ons tot redelijke prijzen kleedjes geweven in vroolijk rood, hel-geel, met kinderlijke vriendelijke figuurtjes en patroontjes. De weefsels uit de Sahara zijn soepel, helder crème en roomkleurig althans nadat zij driemaal gestoomd waren. Aangespoelde blikjes, die op den Oceaan koekjes versch hielden, waarna zij overboord geworpen werden, dien den den vlijtigen inboorlingen tot vorm, die met groen en wit geblokt leerwerk werden overtrokken, om zoo van foeileelijke cultuurvoortbrengselen tot be zielde uitingen eener primitieve be schaving te worden. Overigens leek het wel wat op het Italiaansche leerwerk. Negerplastieken, somber maar voor een sierlijk meisjeskamertje als ge knipt of voor een woonkamer a la mo dern interieur, maskers, oude voor- of achterladers ingelegd met ivoor en onnoemlijk onbruikbaar, kussens met leer en stof liggen op het dak in de zon, terugdroomend naar hun warm en on beschaafd vaderland, en vol angst voor de verschrikkingen die hen nog wach ten in een modern interieur. Wijn proeven TOT de genoegens, die verborgen zijn, en moeten zijn, behoort het zingenot, dat men kan smaken, als men de juiste deur weet te vinden, die leidt naar een perceel aan de Heeren gracht, omtrent de Huidenstraat, waar, als ge de keldertreedjes afgedaald zijt, een volle geur van wijn en donkerte u vriendelijk tegemoet komt. Zij aan zij liggen daar de dikbuikige houten vaten, hun ingewand vol wijsheid, vol zon en vol geluk. Zij liggen en wachten. De wijsheid van geslachten wijnboeren, de ervaring van eeuwen, de volheid van den grond der wijngaarden en de stra lende warmte van Hongaarsche zomer maanden, alles tezamen met de geheim zinnige krachten van den wijndruif ligt daar opgetast in vaten onder A.P. aan de Heerengracht en wacht slechts om zijn volheid over den hoofdstedeling uit te mogen gieten. Gun den wijn dat genoegen. Treedt de drie stapjes naar beneden. Gij be vindt u in de stadskelders van Hungaria" Wijnimportonderneming. Laat daar de geur van Badacsonyi Rizling wit (halfdroog) u den neus streelen, en laat de volle, warme donkerte van den Tokayer langs den tong u vizioenen van den laten herfst en scheeve zonne stralen tegen de berghelling, en van oogstfeesten voor den geest tooveren. En betreurt het , met den vriendelijken gastheer, Alexander Vadas, dat Neder land in zijn wijnverbruik zoo verre achteraan komt, de Franschman negen tig maal zoo veel, de Hongaar nog altijd twintig maal zooveel wijn drinkt als de bewoner van deze op zich zelf reeds zeer vochtige landen. PAG. 14 DE GROENE No. 3199