YÜE&UJitME XWHTHL'IS TAS TOftKÏJ», K JJStS'XK Afbeelding van een bekend nachthuis te Amsterdam injiet begin der vorige^eeuw Grepen uit de geschiedenis Slechts weinig tipjes zijn opgelicht van den sluier die de Muze der Geschiedenis bedeesd over de historie van het Amsterdamsche nachtleven heeft gespreid. De Groene" publiceert hiernaast enkele merkwaardige documenten uit het einde der vorige eeuw die op dit onderwerp betrekking hebben. Belang stellenden verwijzen wij naar de studie van den Amsterdomschen hoofdinspecteur \. f. van Slofabe, chef van de zedenpolitie : Bijdrage tot de geschiedenis en de bestrijding der prostitutie te Amsterdam", waaraan de bovenstaande afbeelding is ontleend. OF het oudste beroep" ook te Amster dam inderdaad het oudste is geweest, is onzeker. Maar het staat wel vast, dat reeds in de Middeleeuwen maatregelen genomen moesten worden tegen een kwaad dat nimmer geheel beteugeld kon worden. Een wijf van lichten levene" dat zich in de kerk op of op het kerkhof ophield met een man, werd gestraft met het verlies van een oor. Merkwaardig is overigens dat de dienaren van den schout de eenigen waren die een nachthuis mochten houden. Daarom behoefde hun stedelijk maandgeld ook maar klein te zijn. Met het opkomen van het protestantisme ging de stedelijke magistraat tot scherpere maatregelen over, die overigens weinig succes hadden. Tegelijk met den rijkdom bloeide in de internationale havenstad Am sterdam het avond- en nachtleven op. Boven dien had zich met het oog op de razzia's, die er nu dan gehouden werden, een bedenke lijke berichtendienst tusschen de lagere politie-ambtenaren en de houdsters van nacht huizen ontwikkeld. In de l8e eeuw liet de overheid het kwaad dan ook maar volledig ongemoeid. Dat veranderde met den Franschen tijd. Een gestreng controle-stelsel werd inge voerd, dat in de eerste decenniën van het nieuwe koninkrijk gehandhaafd bleef. De vergunningen brachten de politie ? 6000. per jaar op, terwijl de uitgaven voor den chirurgijn" niet meer dan ? 1000.?beliepen. Het verschil gaf aanleiding tot kwade praat jes. In 1840 stelde de Directeur van Policie" dan ook voor tot een doelmatiger reglemen teering over te gaan. In afwachting daarvan nam hij een wel zeer opmerkelijke proefne ming. De politie meende, dat de mannen van In Holland staat een huis... Op pag. 19 staat een bon het bezoek aan de nachthuizen wel waren af te houden, indien de toegangen beter verlicht werden. Er werden zes lantaarns geplaatst, maar de geschiedenis vermeldt niet of de proef succes had. OMSTREEKS het midden van de vorige eeuw gingen de bestrijding en de reclassceeringspogingen van particulieren de aan dacht vragen. Het was ds. Otto Heidring, de stichter van het asyl Steenbeek voor gevallen vrouwen, die het sein gaf. In 1889 werd te Amsterdam een driedaagsch nationaal con gres gehouden. Een jaar tevoren was in die zelfde plaats de Nederlandsche Middernacht zending Vereeniging opgericht door de heeren G. Velthuyzen Jr. en Joh. van der Steur. Zij posteerden zich voor de nachthuizen en we zen de bezoekers op het immoreele hunner handelwijze. Dat zij zich hiermede een weinig benijdenswaardige taak hadden opgelegd, blijkt wel uit de hiernaast afgedrukte stukken. Aanvankelijk werden zij voor zonderlingen aangezien. De bespotting maakte echter vaak plaats voor mishandeling. Zoo vreemd stond men tegenover dat werk, dat door de politie meer dan eens opgemerkt werd, dat het toch even onjuist zou zijn, kerkgangers van bezoek aan de kerk af te houden ! In 1897 besloot de Gemeenteraad tot het formeel verbieden van de nachthuizen e.d. En wat was nu het resul taat? Dat de nachthuishouders hun inrich tingen metamorphoseerden tot hotels, mode ateliers e.d. Daarnaast had een sterke uit breiding plaats van het aantal café's met kellnerinnen-bediening. Aan verschillende inrichtingen werd zelfs het uiterlijk van siga renwinkel gegeven. De ervaring heeft daar mee aangetoond dat het officieel tegengaan van dit droevige maatschappelijke verschijn sel uitermate moeilijk is. Eenvoudiger dan de bestrijding van het kwaad zélf is echter de bestrijding van zijn gevolgen. Op dit gebied heeft de Nederlandsche Vereeniging voor Zedelijke Volksgezondheid" voortreffelijk werk gedaan, evenals te Amsterdam de Ge meentelijke Geneeskundige en Gezondheids dienst. Dat hier ter stede het aantal polikli nieken belangrijk verminderd kon worden en dat Nederland op dit punt, internationaal be zien, een gunstig figuur slaat, zijn hoewel het kwaad zelve nog lang niet beteugeld is op zichzelf verheugende verschijnselen. De heroïsche strijd van de middernachtzending" Protest van drie nachthuis houders Amsterdam, 14 December 1888 Aan Zijne Excellentie den Heer Burgemeester-Wethouders van Amsterdam. De ondergeteekenden, belasting en patentrecht betalende uitoefenaren van den wijnverkoop in hun huizen Pijpenmarkt 227, Rokin 65-67 en Spuistraat 281, hebben de eer het volgende verzoek onder Uw aandacht te brengen. Sedert begin December zijn onze winkels de prooi van een geheim genootschap, naar wij meenen Evangelisch Genoot schap" geheeten. Dit lichaam heeft zich tot doel gesteld de vrije toegang tot onze huizen te belemmeren. Wij kunnen moeilijk veronderstellen, mijnheer de Burgemeester, dat de politie geen middelen bezit om tegen de fanatieke hande lingen van deze heeren op te treden. Zij deelen tractaatjes en gebeden uit aan de personen die onze tablissementen willen bezoeken, verzoeken hen niet binnen te gaan en doen mededeelingen over onze huizen die wij te oneerbaar achten om hier weer te geven. Aan de politie antwoorden zij, dat de straat vrij is. De personen die onze tablisse menten verlaten, teekenen hiertegen protest aan, daar zij om redenen die wij hier niet nader behoeven te vermelden, niet verlangen te worden gezien. Wij hopen dat U, Mijnheer de Burgemeester, aan deze onze gerechtvaardigde klachten, recht zullen laten wedervaren. Hoogachtend, enz. Advies van den Hoofdcommissaris Bij apostille d.d. 14 dezer werd mij in handen gesteld een adres van drie zich noemende belastingbetalende en gepatenteerde uitoefenaars van handel in wijnen, eigentlijk niets anders dan bordeelhouders, en wel van Met terugzending van dat request, heb ik de eer daarop het navolgende te berichten. Het is der politie niet onbekend dat in den laatsten tijd hier ter stede handelend is opgetreden, eene vereeniging zich ten doel stellende het op alle mogelijke wijzen bestrijden der prostitutie, waartoe ook worden uitgezonden personen, zich noemende Evan gelische zendelingen. Gemeenlijk plaatsen zich twee of meer der personen in de late avonduren voor de ingangen van verdachte huizen, en trachten de personen die zich naar binnen willen begeven, daarvan te weerhouden, daarbij beleedigingen en somtijds zelfs mishandelingen trotseerende. Er bestaan voor de politie geene termen, tegen deze hande lingen anders dan tot nu toe is geschied op te treden. Ik geef in overweging aan adressanten te berichten, dat door de politie tegen ongeregeldheden van die personen wordt gewaakt. De Hoofd-Commissaris van Politie Protest van een kamerverhuurster Aan Burgemeester en Wethouders der gemeente Amsterdam. Geeft met verschuldigden eerbied te kennen kamerverhuurster in het huis op de Nieuwe Zij ds Voor burgwal no. 85 alhier; Dat zij sedert geruimen tijd wordt lastig gevallen en daardoor zeer in de uitoefening harer affaire benadeeld wordt, door de zich noemende halfnacht-wakers; Dat zij vermeent als betalende zware lasten aan de Stad harer inwoning ook van Uw Edelachtbare bescherming te vragen heeft tegen dergelijke aanrandingen harer vrijheid en burgerrechten, temeer wijl de politie tegen deze indringerij machteloos schijnt te zijn. Vertrouwende door Uw Edelachtbare's tusschenkomst maatregelen zullen worden ge nomen tot beteugeling en bevrijding van deze aan bal dadigheid grenzende handelingen; Hetwelk doende enz. IVul op het reqnest Bij apostille d.d. 12 Maart j.l. werd mij in handen gesteld een request van , rendez-vous-huis-houdster, wonende Nieuwe Zijds Voorburgwal no. 85, daarbij klachte doende over de zoogenaamde middernachtzendelingen. Met terugzending van dat request, heb ik de eer daarop het navolgende te berichten. Bij onderzoek is gebleken, dat bedoelde middernachtzendelingen in de avonduren tot n ure na middernacht zich af en toe ophouden vóór gemeld rendez-vous-huis en aldaar op en neer loopen, den voorbij gangers tractaatjes afgevende. Bij een dier gelegenheden, in den nacht van 13 op 14 dezer, zijn die personen, door huisgenooten van adressante met water gegooid, waarover zij zich hebben beklaagd aan het afdeelings-bureau der iste Sectie 36 Afdeeling van Politie, hetwelk ten gevolge heeft gehad, dat adressante aldaar is ontboden en een ernstige vermaning heeft ondergaan. Naar aanleiding daarvan heeft zij dit request ingediend. Overigens komt deze klachte geheel overeen met die, waarop in het voorgaande rapport door mij werd geadviseerd, zoodat ik mij aan dat rapport refereer. De Hoofd-Commissaris van Politie PAG. 7 DE GROENE No. 3202