De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1938 22 oktober pagina 6

22 oktober 1938 – pagina 6

Dit is een ingescande tekst.

KANTTEEKENINGEN Duitschland's Balkan-offensief REICHSMINISTER Funk is na een welgeslaag de reis op den Balkan te Berlijn terugge keerd en aldaar begroet met jubelende hoofd artikelen. Terecht: zijn reis, ondernomen op een tijdstip dat Centraal- en Zuidoost-Europa nog ver trouwen koesterden in de democratische mogend heden, is onder den indruk van de Tsjechoslowaaksche capitulatie een zeer groot succes geworden. Zuidslaviëheeft reeds toegestemd in een versterking van de economische banden met Duitschland. Door de annexatie van Oostenrijk en Sudetenland is Duitsch land trouwens in een half jaar tijd van de zestiende plaats op het lijstje der buitenlandsche beleggers in Zuidslaviëomhooggeschoven naar de derde. Stojadinowitsj, wiens positie juist door zijn pro-Duitsche politiek vrij zwak was, staat nu weer sterk en ziet de verkiezingen met vertrouwen tegemoet. Bulgarije is langzamerhand ingepalmd, en in Turkije ten slotte, kan Duitschland profiteeren van de ernstige ziekte van Kemal Ataturk, die nimmer een groot vriend van het Derde Rijk is geweest. Had Turkije, wanneer hij niet reeds zwaar ziek was, wel het ver leidelijk aanbod tot een leening van honderdvijftig millioen mark geaccepteerd? 't Is zeer de vraag. Inmiddels heeft ook de Grieksche regeering, die bekend, ja menigmaal berucht was om haar Engelsche sympathieën, te Berlijn laten weten dat zij het verstrekken van een groote leening op prijs zal stel len: het Balkan-offensief heeft dus wel succes. Er zijn mededingers die dit met scheele oogen aanzien. In de eerste plaats Frankrijk en Engeland: maar hun kans is verkeken. Zij hebben geen gezag meer. In de tweede plaats de Vereenigde Staten, die Berlijn duidelijk hebben gemaakt dat zij niet zullen toestaan dat aan de Amerikaansche handelsbelangen op den Balkan wordt geraakt. In de derde plaats Italië. De as Rome-Berlijn is niet voor de eeuwigheid gecon strueerd?integendeel. De Italiaansche regeering ziet den aanlokkelijken droom van de,,mare nostrum" de Adriatische Zee een binnenzee van het Italiaansch Imperium in rook opgaan. Vandaar dat van Rome uit wanhopige pogingen worden gedaan om tegen de Duitsche penetratie een dam op te werpen. De Italiaansche diplomaten zijn in de afgeloopen weken druk in de weer geweest om de Kleine Entente, ver sterkt met Hongarije, te interesseeren bij een ge meenschappelijk verzet tegen Duitschland. De con ferentie tusschen Overste Beek en Koning Carol van Roemenië, Dinsdag j.l., staat hier stellig mee in verband. Het lijkt ons weinig waarschijnlijk dat een dergelijke wrakke en haastig opgeworpen barrière blijvend van waarde is. Intusschen is de constructie poging belangrijk als symptoom van den groeienden angst dien men in Italiëkoestert voor den aspartner. Tsjechoslowakije en Hongarije HET heeft maar niet willen vlotten te Komarom, bij de onderhandelingen tusschen de Slowaken en de Hongaren, en men mag het een merkwaardig teeken achten voor den groei van het Duitsch pres tige in Centraal-Europa, dat de regeeringen van Tsjechoslowakije en Hongarije beurt om beurt de deuren van de Berlijnsche kanselarij en het land huis op den Obersalzberg hebben platgeloopen, de een om het verlies zoo klein, de ander om de winst zoo groot mogelijk maken. Komarom werd verlaten en de Hongaarsche regeering meende er goed aan te doen door met een gedeeltelijke mobili satie kracht bij te zetten aan haar eischen. Van de conferentie van vier, die men bij een conflict als het onderhavige, gevolg van het minderheden probleem, had mogen verwachten, schijnt niets te komen. Waarom trouwens zou Duitschland de be moeienis van Engeland, Frankrijk en Italiëtoe staan in een gebied dat het als zijn invloedssfeer be schouwt? Het probleem der Tsjechoslowaaksche grenzen is een Duitsch probleem geworden dat is het standpunt dat men in Berlijn, dat is ook het standpunt dat men meer en meer in Praag inneemt. De omschakeling van Tsjechoslowakije is een feit geworden. Het land heeft zijn lot in Duitsche handen gelegd. De grens is in overleg vastgesteld; volks stemmingen worden niet gehouden en het Britsen legioen behoeft niet naar Tsjechoslowakije te gaan. Geleidelijk worden nu ook de democratische grond rechten opgeheven. In Slowakije zijn, na het verbod der communistische partij, ook reeds de vrijmetselaarsloges ontbonden; in Tsjechiëis de censuur ver scherpt en schijnt een ontbinding der communisti sche partij aanstaande te zijn. De sociaaldemocraten hebben den naam van hun partij veranderd tot Partij van het arbeidende volk" en haastig alle banden met de Tweede Internationale verbroken hetgeen de Duitsche sociaaldemocratie in begin 1933 ook heeft gedaan. Tienduizend vluchtelingen uit het Sudetenland bevinden zich te Praag. De regeering bereidt hun repatrieering voor, een berichtje van zes simpele woorden. Hoeveel ellende sluit het niet in.... De Belgische Gemeenteraadsverkiezingen TOT belangrijke verschuivingen in de politieke verhoudingen hebben de gemeenteraadsver kiezingen die gedurende het afgeloopen weekend in Belgiëgehouden werden, niet geleid. Het trekken van een algemeene conclusie is trouwens bij verkie zingen als deze, waarbij plaatselijke belangen me nigmaal veel gewicht in de schaal werpen, moeilijk. Men kan echter veilig constateeren dat de verschil lende fascistische stroomingen een geringer succes hebben behaald, dan zij zelf hadden verwacht. De Rexisten zijn in het Waalsche deel sterk teruggeloopen, waaraan de afkeer niet vreemd is die men daar tegen een partij koestert die bedekt met Duitsch land samenwerkt. Het oorlogsgevaar tijdens de Sudeten-crisis heeft in het algemeen de anti-Duitsche stemming in Belgiëversterkt. In het Vlaamsche deel van Belgiëheeft een semi-fascistische concen tratie, bestaande uit het openlijk fascistische Vlaam sche Verbond en een groep rechtsche katholieken, plaatselijk belangrijke successen behaald, hoewel deze beneden de verwachting bleven. De Belgische Werklieden Partij heeft zich over het algemeen kun nen handhaven en slechts hier en daar eenige zetels aan de communisten moeten afstaan. In Eupen en Malmédy verloren de Duitschgezinden terrein. Als geheel dus een democratische overwinning? Dat lijkt ons iets te positief uitgedrukt. Laat ons zeggen: geen democratische nederlaag. Het merkwaardig succes dat een Antwerpsche Had-j e-me-maar, Leo Frensse, heeft behaald twintigduizend stemmen een man die Tolstoiaan is, niet rookt en niet drinkt, en volgens een der fatsoenlijkste Nederlandsche dag bladen over een onverzorgden baard en woeste gelaatstrekken" beschikt, maar niet over een poli tiek program, toont aan dat er ook in Belgiëgroote groepen zijn die het met de verkiezingen niet al te ernstig nemen. Hierin schuilt een gevaar. Japan valt aan WAT men ook van hen zeggen mag: aan voortvarendheid ontbreekt het den Japanschen militairen stellig niet. In Noord-China moeten zij plaatselijk nog hevigen strijd voeren met guerillabenden en zijn geheele provincies slechts in naam veroverd. In Midden-China vergt het offensief tegen Hankou het uiterste van hun troepen. Desondanks hebben zij nu ook met kracht den aanval op ZuidChina ingezet, die reeds een half jaar lang in de lucht hing en die voorbereid is door de bezetting van Amoy en Swatou in de lente van dit jaar. De Japansche legerleiding weet dat Tsjang-kai-Tsjek zijn oorlogsmiddelen in hoofdzaak via Kanton krijgt. Zij heeft menigmaal gepoogd de spoorwegvei bin ding Kanton-Hankou te verbreken, maar de luchtbombardementen bleken niet in staat te zijn, het verkeer blijvend op te houden. De eenige oplossing was dus: de verovering van Kanton. Daartoe is nu een betrekkelijk klein leger in totaal niet veel meer dan vijftigduizend man geland in de Biasbaai in de onmiddellijke nabijheid van de Britsche kroonkolonie Hongkong en is dien ongeveer twee honderd kilometer langen tocht naar Kanton be gonnen. In een week tijd zijn de Japansche troepen honderd kilometer opgerukt, zonder op ernstigen tegenstand te stuiten. De Chineesche troepen die zij thans ontmoeten, zijn talrijk maar matig gewapend. De spoorweg-verbinding Kanton-Hongkong is reeds verbroken. Binnen tien dagen hoopt de Japansche legerleiding Kanton in handen te hebben. Het kan langer duren: Sjanghai is haar ook niet zonder slag of stoot in handen gevallen. In elk geval vergroot deze nieuwe aanval de problemen waarvoor de Chineesche regeering staat, wel in sterke mate. Het verlies van Kanton beteekent het verlies van Han& THIJS N.V. Diners en ville DIKKER Restaurant Zoo juist ontvangen : Langoustes - Coquilles St. Jacques Escargots de Bourgogne Kippered herrings - Smoked haddccks kou. In die omstandigheden moet die fractie onder de aanhangers van Tsjang-kai-Tsjek die slechts op een goede gelegenheid wacht om zich met de Ja panners te verstaan, wel in kracht toenemen. De verdediging van Hankou wordt trouwens ook steeds moeilijker, vooral nu de Chineesche regeering in allerijl troepen van het Centrale front naar het nieuwe Zuid-front moet dirigeeren. De Japansche legers zijn op sommige plaatsen nog slechts vijftig kilometer van Tsjang-kai-Tsjek's hoofdstad verwij derd. Inmiddels schept de aanval in Zuid-China voor de Britsche regeering weer geheel nieuwe pro blemen. Haar machtspositie in Sjanghai is, die in Hongkong wórdt vernietigd. Een Japansch Kanton zal blijvend geen Britsche handelaren dulden. Azi voor de Aziaten !" d.w.z.: voor de Japanners ! De Britsche regeering poogt te redden, wat er te redden valt. Haar gezant te Tokio confereert nog geregeld met de Japansche regeering, maar zijn vertoogen schijnen weinig succes te hebben. Japan is vast besloten om met China te doen wat het wil. Slechts een collectieve actie van de Vereenigde Staten, Engeland, Frankrijk en Rusland zou nog in staat zijn om het een beslissend halt toe te roepen. Washington heeft reeds verklaard tot een dergelijke actie bereid te zijn. Tot dusver zwijgt Londen in alle talen. Dr. Jan Romein gepasseerd DE gemeenteraad van Amsterdam heeft Woens dag j.l. dr. N. B. Tenhaeff benoemd tot opvol ger van prof. dr. H. Brugmans als hoogleeraar in de algemeene geschiedenis aan de stedelijke Universi teit. Een enkele kantteekening bij dit besluit lijkt ons niet overbodig. Gelijk bekend heeft de faculteit van letteren en wijsbegeerte, het lichaam dat in het algemeen nog de meeste deskundigheid bezit voor de beoordeeling van de wetenschappelijke capa citeiten der candidaten, dr. Jan Romein als eerste op de voordracht geplaatst. Curatoren der Universi teit hebben den heer Romein om politieke redenen geschrapt en den thans benoemden dr. N. B. Ten haeff voorgedragen als hoogleeraar op een gebied dat door geen van zijn publicaties bestreken wordt: de werken van den heer Tenhaeff die, het zij aanstonds gezegd, uitmunten door degelijkheid, liggen op het gebied der vaderlandsche geschiedenis. Waren er dus al wetenschappelijke overwegingen die het gewenscht maakten, van de voordracht van Curatoren af te wijken, er waren ook andere. Bij de benoeming van professoren spele de geschiktheid en uitsluitend de geschiktheid een rol. Studenten zijn over het algemeen niet zulke redeloos denkende wezens dat zij zich door de politieke overtuiging van een hoogleeraar laten beïnvloeden, afgezien nog van het feit dat christelijke en katholieke oud leerlingen van den heer Romein in een adres aan den Raad verklaard hebben dat zijn onderwijs voor beeldig was van objectiviteit. Het heeft niet mogen baten. Curatoren hebben hun zin gekregen. De par tijen van het centrum en van rechts waren verheugd zich aan de gewijzigde voordracht te kunnen hou den. De communisten het is de moeite waard, te vermelden dat tegen den heer Romein jarenlang een campagne is gevoerd dat hij communist" was deelden mee, dat zij niet konden stemmen op iemand die als hoogleeraar den studenten wapenen in handen zou geven tegen de Sowjet-Unie." De heer Romein, die, als geen tweede, begrip voor de SowjetUnie heeft pogen te wekken, heeft zich namelijk het laatste jaar eenige critische opmerkingen over dat onderwerp gepermitteerd. Wij zullen bij deze slaafschheid geen verder commentaar geven. Zij spreekt, helaas, voor zichzelf. Hopen wij intusschen dat de heer Romein, niet ontmoedigd, voort zal gaan op den ingeslagen weg en de Nederlandsche historio grafie zal blijven verrijken met de producten van zijn groot talent. Golvend en reinigend gaat het actieve Ivorol-schuim over en tusschen Uw tanden en geeft een werkelijk wonder van reiniging Ivorol-tandpasta (Nieuw recept) tube 6O-4O en 25 et. PAG. 6 DE GROENE No. 3203

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl