?f« en Jie teckntek HET overgroote succes van Sneeuwwitje en De Zeven Dwergen", die nu deze week in Amsterdam hun Hollandsche première beleven, en die daar verder vijf maal per dag zeer waarschijnlijk een groot publiek zullen trekken, doet de vraag opkomen naar de methode, naar het procédé,' waarmede de Disney-studio's gewerkt hebben om deze sprookjesfilm tot stand te brengen. Eigenlijk is het principe van de teekenfilm niet veranderd, sinds de journaalcameraman en teeke. naar Walt Disney (die toen al een avontuurlijk en hard leven achter den rug had) omstreeks 1920 zijn eerste teekenfilm, Roodkapje", vervaardigde. Verschillende teekeningen, die de opeenvolgende fases van een bepaalde beweging vormen, worden achtereenvolgens door een filmcamera gefotogra feerd waaruit dan een bewegende figuur ontstaat. Met deze methode ging Disney te werk; en hij vervaardigde verschillende series, waarvan Oswald bekend, Mickey Mouse beroemd werd. Poëzie, hu mor, liefde voor dieren en een uiterst begaafde teekenstift schiepen deze figuren. Een vurig enthousiasme en vertrouwen in het eigen werk, gepaard aan vasthoudendheid om de eigen methodes en opvattingen te doen zegevieren, brachten Disney reeds met de in smart geboren Mickey Mouse het gewenschte succes. De Silly Simphonies, ontstaan bij de opkomst van geluidsfilm en kleurenfilm, waarin dus muziek en kleur tot essentieele bestanddeelen werden, bracht de toen reeds machtig uit gegroeide Disney-organisatie roem en geld. Dit geld werd echter niet uitgekeerd als dividend (de studio's en het materiaal behooren den Disneys zelf) en ook niet weggeborgen als winst, maar het werd gebruikt voor de aanschaffing van moderne apparaten en voor grootscheepsche onderzoekingen. Disney, de jeugdige, eischt technische vervolmaking en steeds voortgaande verbeteringen. En uit uit vindingen in het eigen bedrijf en de toepassing daarvan groeide Sneeuwwitje. WANNEER een idee in dit geval het sprookje van Sneeuwwitje verfilmd zal worden, verzamelen zich de voornaamste van Disney's ruim acht honderd medewerkers, tot een conferentie, waarin de idee besproken en uitgewerkt en de voor naamste figuren geschetst worden. Dan gaan de belangrijkste teekenaars aan het werk; de compo nisten en tekstdichters vangen hun werkzaamheden aan, en er ontstaan verschillende figuren, begelei dingen, dialogen. Dit alles wordt geschift, opnieuw gemaakt, verbeterd. Er wordt geëxperimenteerd' onverbiddelijk afgewezen. De figuren worden definitief vastgesteld en geteekend in de belangrijkste scènes. Achtergronden ontworpen, songs geschreven en ook reeds uitgevoerd. Ook dialogen en begeleiding zijn in veel gevallen reeds klaar, vóór de bijhoorende scène geteekend is. Zoo waren voor Sneeuwwitje bepaalde songs en dialogen reeds drie jaar klaar vóór de scènes geteekend werden. De teekenaar moet dan aan de geluidsstrook zien, uit hoeveel beelden een bepaalde scène moet bestaan, op welk punt een bepaalde mondstand voor een bepaald woord moet komen. Hij gaat dan aan het werk en schetst zijn figuur, gewoon met potlood op papier, in een formaat, dat voor hem het makkelijkste is. Nu heeft men bij Sneeuwwitje voor het eerst een procédétoegepast, waaraan de film in hoofdzaak zijn merkwaardig schilderachtige en ook natuur getrouwe atmosfeer ontleent: zeer veel scènes zijn eerst gespeeld door gecostumeerde en geschminkte actrices en acteurs; van deze scènes zijn filmstrooken vervaardigd. En deze filmstrooken kan de teekenaar laten afrollen in een miniatuur projectieapparaat, dat bij elke teekentafel staat. Dan kan hij elke scène afdraaien als geheel, of ontleed in beelden. Zoo is ruim 60% van deze film eerst ,,in werkelijkheid" opgenomen geweest. Jxunstnanael DE BRUG" PRINSENGRACHT 969 bij de Vij zei s t raa t TELEFOON 31663 AMSTERDAM * Anliquileden : meubelen - koper - tin - ceramiek - sieraden * Jloclerne gebruiksvoorwerpen: pottenbakkerswerk - sieraden in zilver en halfedelsteen - wandversiering Komt U ceiu kyken, kijken kojlg BIJ DE FOTO'S Hiernaast: Walt Disney maakt kennis met de zeven dwergen. Onder: Een teekenaar bestudeert zijn eigen ge/oatsuitdrukkmg om den dwerg Dopey te teekenen. De teekenaar maakt nu zijn schetsen; en als hij er een aantal klaar heeft, zendt hij ze naar een camera-afdeeling, waar ze na elkaar op een filmstrook worden opge nomen. Binnen weinige minuten krijgt de teekenaar het ontwikkelde strookje terug, zoodat hij in zijn projectietoestel onmid dellijk zijn geteekende schetsen kan controleeren op expressie, beweging, na tuurlijkheid, en welke eischen hij ver der stelt. Op die wijze kan men ook de aan sluiting verifieeren van het werk van verschillende teekenaars. Zijn de schetsen goedgekeurd, dan worden ze beeld voor beeld op gelijke grootte op celluloid gereproduceerd; zoo verkrijgt men dus duizenden beelden. Deze platen worden nu met speciale verfstoffen gekleurd en keurig genummerd opgeborgen. Het opnemen geschiedt op twee manieren: de oude en een nieuwe, door Disney uitgevonden. Bij de oude wijze wordt de op celluloid geteekende en gekleurde figuur op den achtergrond gelegd, en de twee platen samen worden gefotografeerd, en wel drie maal: n maal met een blauwen, n maal met een rooden en tenslotte met een gelen filter. De verbetering der techniek in Sneeuwwitje was de multiplane-camera": drie tot vijf horizontale vlakken, waarin men boven elkaar achtergrond, decors", de tot leven te wekken personen of dierenbeelden, geteekende voorwerpen op den voorgrond, kon leggen, om al die dingen boven elkaar en tegelijk te fotografeeren, waardoor men, als bij een echt tooneel, of bij een echte filmopname, relief kreeg van drie tot vijf plans. Dit is de tweede afwijking van Sneeuwwitje's procédémet dat van oudere teekenfilms. Het spreekt van zelf, dat deze wijze van werken oneindig gecompliceerd is. De afzonder lijke instelling der vijf vlakken (die alle weer in alle richtingen beweegbaar zijn), de mogelijkheid, de camera om haar as te laten draaien of ook de scène in te laten dalen", al deze mogelijkheden, welke die van een normale filmopname nabij komen, eischen voor elke opname van n beeldje (terwijl er 24 in de seconde moeten verschijnen en de heele film 80 minuten duurt) 64 manipulaties. Ook hier weer wordt elke opname drie maal gedaan, apart voor de drie kleuren. Het ingewikkelde technicolorsysteem, dat een samenvoeging van verfijnde kleuren-fotografische en verfijnde kleurendruk methoden is, verwerkt dan de 3 losse filmstrooken mét den geluidsstrook tot het driekleurige Technicolor-geluidsproduct, dat in de duizenden bioscopen der wereld thans gedraaid wordt. IN het Theater aan de Amsterdamsche Reguliersbreestraat praten de sneeuwwitte heldin en haar vriendjes, de booze koningin, annex heks, Nederlandsch. In Parijs waren zij verfranscht, elders spreken zij Duitsch, Poolsch en elke taal die maar kapitaalkrachtig is. De taal van het land kan een zeer groote attractie zijn. En daar bij deze teeken film geluid toch steeds na-of ' vóór-synchronisatie is, is het technisch zeer goed doorvoerbaar. Het boek met den Amerikaanschen tekst, werd daartoe in het Hollandsch vertaald. Voor den acteur, die dezen Hollandschen tekst moest naspreken, werd dan op een gramofoon de Amerikaansche tekst, die precies gevolgd moest worden, met het oog op het beeld, gedraaid, net zoolang, tot de acteur, die met de koptelefoon dien tekst volgde, precies rhythme en intonatie (in verband met gestes) in het hoofd had. Op de Amerikaansche woorden werden dan de Nederlandsche nagesproken. De Nederlandsche tekst moest dus in het aantal lettergrepen en soms ook wat betreft accent en bepaalde klanken identiek met den oertekst" zijn. Zoo draait dan ook hier het sprookje. Het werd gemaakt in de kameraadschappelijke organisatie van de Disney-studio's, waar iedereen spreekt van Walt" en niet van Mr. Disney", waar in demo cratische vrijheid door allen hard gewerkt wordt met veel idealisme, en en daar is Disney trotsch op met zeer goede betaling. Die arbeid draagt vrucht. En zoo bracht de film, die ondanks de geraamde twee honderd vijftig duizend dollar er anderhalf millioen kostte nu reeds een kleine tien millioen dollar in. Dat is het moderne sprookje op een oud gegeven. H. B. FORTUIN Schilderkunst J an van H tl e I\i',nslzaal erwijnen ir ? n l.,ier HET artikel, dat nu volgt, is nog niet het arti kel, dat ik, ten slotte, had willen schrijven. Het is korter en meer voorloopig. Ik had gaarne eens een soort eindartikel gegeven, en de aanleiding daar toe was de hoop: op een zoo volledig mogelijke tentoonstelling, op zijn vijftigste jaar want zóó jeugdig worden wij allen langzamer hand en zoo jeugdig wordt het volgende jaar Van Herwijnen. En er zijn vele dingen die tot zulk artikel opwekken. Van Herwijnen is een Hollandsch schilder. Hij heeft niets van dat Duitsche in zich, waartoe een bepaalde cöterie zich tegenwoordig getrokken gevoelt en waarover te sterker mijn opinie zich openbaart, naarmate ik me herinner hoe weinig de Hollandsche kunst van nature in de laatste jaren baat gevonden heeft bij dat Duitsche, ondanks vele wederzijdsche lust tot nauwkeurigheid. De nauw keurigheid van de Hollanders is blijvender, naar mate zij materieeier is en plastisch determineerender (ge vindt dat ook in nieuwere litteratuur), de Duit sche nauwkeurigheid was meer een reactie, de Hol landsche is meer onmiddellijke natuur, de Duitsche nauwkeurigheid veronderstelt meer een anderen grond in het diepste wezen. Ge moet hieruit begrij pen, dat de geestelijke verhouding tusschen Van Herwijnen en die anderen een onwillige is en zeker nooit een blijvende zal zijn. Van Herwijnen en die anderen verdragen malkaar niet en zullen malkaar nooit verdragen. Ik wil dit theoretisch artikel niet eindigen, ik ging daarvoor naar Amsterdam, zonder van de tentoon stelling daar werken te noemen die dat Hollandschblijvende in zich hadden: de vetplant, het kan netje met kastanjes, de Zinnia's, de blanke vruch ten enz. ALB. PLASSCHAERT PAG. 13 DE GROENE No. 3206