?ouwen en vrouwenleven (V, 'rouwen in de oudheid Annie Hol IN het woonvertrek van Cornelia, de vrouw van den consul Tiberius Sempronius Gracchus, zitten eenige dames van de uitgaande wereld op een middag bij elkaar: een middag-visite. Weelderig is de kamer niet gemeubeld, eerder sober, maar met smaak. Het gesprek vlot niet, de nieuwtjes worden besproken, maar dit onderwerp is gauw uitgeput, er is niet veel nieuws. Daar valt het oog van de dames op het parelsnoer dat een harer draagt: Van mijn man gekregen ! mooi, vindt u niet?" Ik zal mijn echtgenoot ook eens lief aankijken tegen de Saturnalia; misschien schiet er voor mij ook wat over." Je hebt anders niet te klagen, zoo een fonkelende ring en zulke oorhangers l Maar jij, Cornelia, draag jij je juweelen nooit?" Bescheiden maar met trots antwoordt de gast vrouw, wijzend naar haar beide zoons, die juist binnenkwamen: ziehier mijn juweelen J" 't Is een verhaal, een anecdote, misschien maar verzonnen door den schrijver, die het ons medegedeeld heeft, niet eens echt gebeurd, zulke toevallig op een dames bezoekmiddag binnenkomende jongens wekken arg waan omtrent de echtheid, maar in een wereld, waar zoo een verhaal ont staat en waard geacht wordt, opgeteekend te worden kan men niet twijfelen aan het gevoel van waardeering en eerbied voor de Vrouw. Wil men beweren op grond van een of ander artikel van het wetboek der Romeinen, dat de vrouw onmondig geacht werd, geen rechtshandelingen mocht verrichten of andere beperkende bepalingen, die haar bij den man achterstelden, aanhalen, volkomen juist; dit bewijst alleen dat er een diepe kloof bestond tusschen Recht en Werkelijkheid. In het dagelijksche leven genoot de vrouw in het oude Rome aanzien, ,,matrona" was een woord, dat de associatie werkte van eerzaam, deftig, eerbiedwaardig. Genoot een vrouw dit aanzien niet, dan had zij zelf het ver beurd, eigen schuld. Niet alleen in Rome, ook eeuwen vroeger in Griekenland. Hoe wij dit weten? Uit de letterkundige bronnen. De vrouwenfiguren bij een schrijver als Herodotus, in de vijfde eeuw voor Chr. zijn met zooveel liefde en eerbied geteekend, dat niemand kan vol houden, dat de vrouw, omdat ze maar een vrouw is, volgens Grieksche waar deering, de mindere van den man moet zijn. AL direct in het begin van zijn geschiedverhaal maken wij ken nis met een koningin, die in alle op zichten een heel eind boven haar man uitsteekt. Kandaules, koning van Sardes, had tegenover een hoveling hoog opgegeven van de schoonheid van zijn vrouw, en hem gedwongen zich daarvan te over tuigen vanuit een overdekte schuil plaats, des avonds. Gyges verzet zich tegen zulke onbehoorlijkheden, maar hij zwicht voor den Ahasverus van Sardes. De koningin merkt 's avonds dat zij bespied was, maar zwijgt en verbergt haar ergernis. Den volgenden morgen ontbiedt zij Gyges; deze komt zonder argwaan, hij werd wel vaker geroepen: Twee wegen staan nu voor u open, Gyges; ik geef u de keus, welke van beiden gij in wilt slaan: óf dood Kandaules en heb mij en de heer schappij over de Lydiërs, óf zelf moet gij hier terstond sterven opdat gij niet, in alles Kandaules gehoorzaam, voort aan ziet, wat ge niet zien moogt. Hij, die dat beraamd heeft moet omkomen, of gij, die mij zag en deedt wat niet betaamde !" Gyges, verbluft, tracht zijn koningin te overreden hem van deze keus te ontslaan. Vastberaden houdt zij voet bij stuk, zij laat hem niet weggaan uit het paleis; hij kiest zelf in het leven te blijven; en vraagt hoe zij zijn heer te lijf zullen gaan. Zij antwoordde: Uit dezelfde plaats zal de aanval gebeuren, vanwaar hij mij liet zien en in den slaap zal de aanval hem treffen". Gyges volgt zijn koningin des avonds, zij geeft hem een dolk in de hand en verbergt hem achter de deur. Toen Kandaules sliep, sloop Gyges naar voren, en hem gedood hebbend kreeg hij de vrouw en de heerschappij over Lydië. EEN verhaal als dit, het moge dan spelen in Klein-Azië, over zee, voor de Atheners van Herodotus' tijd een barbarenrijk, geplaatst aan het begin van de geschiedenis van den Griekschen Vrijheidsoorlog kan het niet juist daar zijn plaats verdienen als het bij des schrijvers tijdgenooten in Athene geen weerklank vond. Deze moesten wel behagen scheppen in de kordaatheid van deze koningin, en daarmee de vrouw eeren, die haar gekrenkte trots zoo doortastend weet te wreken. Een Griek, Herodotus zeker, houdt van werkelijkheid; hij dicht zijn figuren geen eigenschappen toe, waaraan zijn lezers zouden twijfelen. Trouwens ook een ander, een dichter, had deze heldin bezongen. Het Grieksche publiek uit de vijfde eeuw wist ook zijn heldinnen te eeren. En dit valt te meer op, omdat even te voren Herodotus opmerkt, dat al het wel en wee van de vele standjes tusschen Aziëen Europa, de Grieksche vrijheidsoorlog is daarvan de laatste schakel, ? gevolg waren van vrouwenroof, Medea door Jason, Helena door Paris; een vrij dwaze oorzaak, want als deze vrouwen niet gewild hadden, waren ze niet geroofd ! 't Is den objectieven Herodotus om het even, vrouwen hebben een rol gespeeld in de geschiedenis, de licht zinnige en de ernstige, wat ook in de wetten te lezen staat over hun rechten of hun gemis aan bevoegdheden. Zoo wel bij den Griek Herodotus als bij zijn Latijnschen vakgenoot Livius treden vrouwenfiguren op als aan leiding tot groote wereldschokkende gebeurtenissen, zij het dan niet in het openbaar, niet openlijk, maar niettemin zij treden op en zetten hun mannen aan tot daden, die dezen roem bezorgden of weerhielden van onherstelbaar onheil. MENNCm AMSTERDAM JAPANSCHE HOUTSNEDEN Verzameling F. L l E F T l N C K, e. a. KIJKDAGEN 19?21 NOVEMBER VERKOOP!NG 22?23 NOVEMBER TELEFOON 34107 INTERNATIONAAL ANTIQUARIAAT (Menno Hertzberger) KEIZERSGRACHT 610, AMSTERDAM PAG. IS DE GROENE No. 3207 LUX TOILET ZEEP C/eerGjctt-e zahbeehj Voor ieder, die U een prettige verras sing wilt bereidenl Een uiterst fijn crêpe georgette zakdoekje, uitgevoerd in de fraaiste, tere pasteltinten, teza men met 4 flinke tabletten Lux Toilet Zeep en dan nog een smaak vol uitgevoerde kalender voor het jaar 19391 Wie van zulk een niet waarderen l Een drievou dige verrassing, die U Uw kennissen zou prettige verrassing LTZ-F1- OW/40 voor liet goed ver zorgde interieur tapijten N.V. KON. VER. TAPIJTFABRIËKEN H-DAM. A-OAM. DEVENTER, MOORDRECHT TOONZALEN TE AMSTERDAM: SINGEL 464 OUD GOUD JUWEELEN enz. tegen boogsten prijs FA LANQEDIJK Frcdcrikspleln 11, A'dam Inkoop Gouden Tientjes fl. 12.80?U. 12.50 FA F. SINEMUS 20 Leidschestraat 22 AMSTERDAM C. GEKL OVERHEMDEN NAAR MAAT VAN Fl. 8. AF PRIMA COUPE EN AFWERKING EIGEN ATELIER (gB§A)=SAVESTIME KALVERH206 WEKKERS VANAF FL.5deze week in de uitkijk": voor de 2e maai geprolongeerd: nederlandsche première van ,,liet geiit'im van st. agil" (les disparus de st. agil) met erich von stroheim, michel simon, serge grave regie: cflristian jaque 14 jaar