Historisch Archief 1877-1940
Van volksman tot
Antwerpsch raadslid
Leo Frensscn , . , .
geschetst door ,, . n . .
Maunce Koclants
DE groote verrassing der gemeenteraadsver
kiezingen in Belgiëwerd geleverd te Ant
werpen door den technocraat'' Leo Frenssen,
den volksman met den Tolstoï-baard en de Isadora
?Duncan-sandalen. Hij vereenigde op zijn naam,
buiten al de gevestigde partijen om, de aandoenlijke
en ontroerde stem van 21.000 mannen en vrouwen.
Een stem is een stem, een rekenkundige eenheid,
althans voor wie moet uitcijferen hoeveel gekozenen
elke partij heeft, en het doet niets ter zake of de
hand, die een wit stippeltje zwart heeft gemaakt,
gevoelig heeft gebeefd. Maar voor den moralist is
het van buitengewoon belang te kunnen getuigen,
dat 21.000 Antwerpenaars Och arme !", Leve
het ideaal der zachtmoedigen !" of Laat ons allen
vroolijk zijn !" hebben gemurmeld, toen zij Leo
Frenssen's verkiezingsvakje bewerkten. Zoo zijn
met den zachtzinnigen technocraat" gekozen om
voortaan den oolijk en vaak vinnig spottenden bur
gemeester van Antwerpen, conférencier over den
duvel en zijn trawanten, dr. C. Huysmans, in den
gemeenteraad van antwoord te dienen: een violist,
een harmonikaspeler, een ontslagen politieagent,
een metselaar en een metaalarbeider, die den oproep
van den idealist hebben beantwoord, toen hij in
zijn lijnkrantje, De Voorlichter, met een advertentie
om kandidaten vroeg. Leo Frenssen is Limburger,
uit Maaseik. Zooals alle Limburgers heeft hij een
zangerige volle stem. Dr. C. Huysmans, eveneens
gulden bariton uit Limburg, heeft er steeds van
gehouden, behalve over den duvel, Tijl Uilenspiegel
en Reinaert de Vos, te conferenceeren over het
Vlaamsche volkslied, met uitvoering van exem
pelen door hem zelf. Welk een fraai kwartet zal
thans kunnen samengesteld worden uit den
zangerigen burgemeester, heelemaal glad geschoren
adamsappel, Leo Frenssen, heelemaal weelderig
met baard overgroeid, den vedelaar en den harmo
nikaspeler. Er staan te Antwerpen aantrekkelijke
raadsvergaderingen te wachten.
Leo Frenssen, gelukkig gekozene, stapt levend
in de legende. Er kan niet meer uitgemaakt worden
wat in zijn geschiedenis echt is en goedgunstig ver
zinsel. Maar aangezien de legende geïdealiseerde
waarheid is heeft zij minstens evenveel belang als
de magere en arme waarheid zonder meer. Onmor
gelijk deze beide soorten waarheden geheel uit
elkaar te houden. In een gezelschap van schilders
en beeldhouwers werd mij navolgende historie ver
teld. Er was een tijd dat Leo Frenssen in alle rangen
der maatschappij, bij vergaderingen van socialisten,
drankbestrijders, biljartspelers,
middenstandbetoogers, De Roode Vaan ventte, Leo Frenssen's
communistische tijd. En zoo ventte hij lijdzaam,
geduldig, overtuigd en door hooge idealen bewogen
De Roode Vaan voor de poorten van een katholiek
college. De wilde jeugd bestormde den
Tolstoiaanschen propagandist en rukte aan hem, dus aan zijn
baard. De goedige Leo verdedigde zich alleen met
een echte Ghandi-aansche passiviteit, benevens
met eenige zachtzinnige woorden: Dat heeft men
twintig eeuwen geleden reeds met uw Christus ge
daan " En hij ventte verder mild en zalvend:
De Roode Vaan !" Prachtig !" zeiden mijn
gevoelige artisten. Op acht Antwerpsche kiezers
heeft er telkens n als gevoelig artist voor Leo
Frenssen gestemd. De Antwerpsnaars hebben als
21.000 artisten gestemd. 21.000 artisten hebben
Leo Frenssen, een violist, een harmonikaspeler, een
ontslagen politieagent, in de gemeenteraadszetels
gezet, allemaal op grond der deugden van den man,
die niets dan zachtmoedig geduld is,
menschenvriend en baard.
LEO Frenssen is een eenvoudig man, die middel
bare school heeft geloopen, maar vooral als
hervormer in de school van het leven zijn politieke
wijsheid heeft opgedaan. Met de zachtaardige hard
nekkigheid, die Francis Jammes, de Heer hebbe
zijn angelus- en dageraadsziel als de beminne
lijkheid der ezels heeft geprezen, liet hij zich als
fabrieksarbeider as n menige deur zetten om zijn
vreedzamen strijd voor lotsverbetering, in het teeken
van sikkel en hamer. Onder den oorlog werd hij
voor de Corneilliaansche keuze gesteld: de wapens
dragen of munitie maken, een van die pijnlijke ge
vallen, waarin een apostelgemoed besluit: Geef
mij liever een whiskey-soda, maar zonder whiskey."
Toen er met dat laatste besluit geen uitkomst bleek
Muziek in den
Antwerpschen Raad
Teekeningen van
Frits v. d. Berghe
te zijn sprak hij zich uit voor de amunitie. Wat er
ook van zij, hij leerde aldus Engeland kennen.
Later toog hij naar Rusland, Mekka van het com
munisme, dat hij afzweren zou, als zijnde een utopie,
en wellicht ook als te zeer zijn teederen eerbied
voor het leven kwetsend door een te ver doorgedre
ven uitzuiveringsmethode. In Amerika liet hij zijn
hart veroveren door de technocratie. Molière leerde
reeds, dat het dansen den grondslag legt voor het
geluk der menschheid: als niemand meer een mis
stap begaat dan heerscht er orde in den gang van de
wereld. Als de techniek, als de technici alle moei
lijkheden hebben opgelost, dan kan de economische
wereldorde gevestigd worden. Vandaar dat de tech
nocratie den hoeksteen vormt van de politieke over
tuiging, die deze Leo, Leo zooals Tolstoi, ten be
hoeve van 21.000 Antwerpenaars heeft ontworpen.
Maar laten wij niet vooruitloopen op den ontwik
kelingsgang van den leider der technocratie. Na
zijn verwijdering uit de Antwerpsche fabrieken
begon Leo een zaak" voor eigen rekening in den
Seefhoek, de levendige volkswijk: koffie en cichorei
zouden naast zijn vlugschriften, en
propagandablaadjes zijn voornaamste waren zijn. Zoo klaagde
Tristan Derème eens dat van zijn verzenbundel de
kruidenier pakpapier maakte:
Et l'épicier que je connais
De ses pages fait des cornets.
Et parfois dans une elegie
Le garcon roule une bougie.
Leo Frenssen leverde Arabica-kof f ie in oude exem
plaren van De Voorlichter. Cichorei en manifesten
werden aan huis besteld. Door Leo Frenssen in hoogst
eigen persoon. In zijn populairen driewieler. De drie
wieler van Leo Frenssen is namelijk in alle stegen
en straten van het havenkwartier en de
fabriekbuurten bekend. Met zijn driewieler voerde hij zijn
verkiezingscampagne. Naast zijn baard moet zijn
driewieler hem ontzaglijk veel stemmen hebben
bezorgd. Zijn driewieler was een monument ge
worden: Stemt voor Frenssen. Stemt onder No. 8.
Kiezers...." Zonder andere attributen dan zijn
driewieler, zijn Voorlichter en zijn milde stem won
hij het hart, laten wij zeggen de stem van duizenden
vrouwen, en niet alleen uit de volksbuurten. Dames,
die hem bij 't verlaten van den bioscoop jarenlang
hebben gezien, gehuld in zijn baard, terwijl hij be
zield zijn propagandageschriften ventte, wenschten
dien braven duts" in den verkiezingswedloop goed
heil toe.
Leo Frenssen leverde niet alleen Arabica-koffie
en ideeën om 't geluk der menschheid door de tech
nocratie te verzekeren, maar ook een massa goede
voorbeelden. Hij is de goedheid zelf. Om zijn vrouw
het omwasschen van vaatwerk te besparen eet hij
zijn aardappelen uit de braadpan, daar hebt gij
reeds een eerste doelmatige toepassing van de tech
nocratie. Om de deugdelijkheid van een systemati
sche lichamelijke opvoeding te bewijzen gaat deze
58-jarige fluks als een athleet op de beide handen
staan of springt met aanloop over een 1,25 m hoog
touw, voor een gezelschap van straatzwervers en
kinders. De politieke hoogspringers krijgen het
weldra lastig om zich met hem te meten.
MEN zou ongelijk hebben te denken, dat deze
gemoedelijke zonderling de minst verstandige
zal zijn van den nieuwen Antwerpschen gemeente
raad" verzekerde mij een oude medewerker van een
Antwerpsch schepene of wethouder, die van zijn
twee voornaamste helpers placht te spreken als van
zijn twee rechterarmen". Leo Frenssen heeft veel
politieke ideeën doorgewerkt. Zou een politiek,
waarin het beste van alle politieke systemen is ver
werkt, soms geen goede politiek zijn? Leo Frenssen
wil Antwerpen en voorsteden tot n groote stad
samensmelten. Technocratisch wil hij de eenheid
en de samenwerking van alle productiekrachten
tot stand brengen. De politieke vrijheden wil hij
zoodanig uitgebreid zien, dat meetings op den open
baren weg niet langer verboden blijven, als ten
minste het verkeer niet gehinderd wordt. Van sub
sidies aan katholieke scholen wil hij niets hooren,
de eenheidsschool" is zijn ideaal, school voor
geloovigen en ongeloovigen, maar met een hooger
opgevoerd onderricht in de zedenleer, want als
iedereen weet hoe zich te gedragen, kan de rol van
de politie en het gerecht, en in internationaal op
zicht, van de legers, gereduceerd worden. Er wordt
nog vaak over het Vlaamsch-Waalsch probleem
gekletst. Met de toepassing van de bestaande wetten
kan verder volstaan worden, maar om de mogelijke
kloven te overbruggen kan van het esperanto ge
bruik gemaakt worden. Verder vindt men niets in
zijn politiek stelsel terug van de fantasieën van dien
anderen politieken Antwerpschen wonderdokter,
Armand Janssens, die alle trouwende paren 2000
francs uit de kas der gemeenschap beloofde en, om
de economische crisis op te lossen, alle loonen ver
dubbelde, alle belastingen afschafte en den Staat
in overvloed liet baden door den Belgischen franc
tot zijn vooroorlogsche waarde terug te brengen bij
officieel decreet.
De goede philosoof Leo Frenssen heeft, na zijn
verkiezingssuccessen, zijn medegekozenen aan het
publiek voorgesteld en hun een eed van houw aan
zijn persoon en zijn leer doen zweren. De technische
volmaaktheid zal door de technocratie in de wereld
worden gebracht. Moreel en intellectueel zal dan
de orde intreden, die het verloren paradijs zal doen
terugwinnen in zijn eersten, eenigszins
communistischen staat. Gelukkige Antwerpenaars. In afwach
ting kan men zich gedurende zes jaar in den Ant
werpschen gemeenteraad gaan amuseeren. Want
dat duo's of duels tusschen de twee Limburgers, die
scherpe zeis van een burgemeester en dat zacht
aambeeld van deemoedig technocraat, niet amusant
zouden zijn ware al te teleurstellend voor velen
onder de 21.000 kiezers, die een grapje hebben
gewild.
De nieuw
gekozen stads
bestuurder
Leo Frenssen
PAG. 9 DE GROENE No.3207