HET VRAAGSTUK _DER ECHTSCHEIDING HET in den titel genoemde probleem is wederom actueel geworden, nu de Minister van Justitie aankondigt, dat wettelijke maat regelen teneinde te voorkomen, dat huwelijken alleen door onderlinge toestemming der echtgenooten kunnen worden ontbonden, in voorberei ding zijn. Er zijn weinig rechtsinstituten te noemen, welke in den loop der eeuwen een zoo verschillenden inhoud vertoonen, als de echtscheiding. Begrijpelijk is het zeker, omdat de ontbindbaarheid van het huwelijk nauw samenhangt met moreele en godsdienstige opvattingen van zeer uiteenloopend karakter. En dat ethische en religieuze begrippen vaak van tijdelijken aard zijn op dit ondermaansche, is evident. Bij de Romeinen bestond de mogelijkheid van echtscheiding door onderlinge toestemming (divortium), en zelfs door verstooting (repudium). In latere tijden werden op het lichtzinnig verstooten straffen gesteld, zooals verlies van zekere burgerrechten en boeten, doch deze tastten de ontbinding van het huwelijk niet aan. Zelfs toen keizer Justinianus, de beroemde codificator van het Romeinsche recht (hij gaf opdracht tot de samenstelling van het Corpus Juris) de echtscheiding bij onderling goed vinden afschafte, stelde hij op het overtreden van dit verbod slechts straf. Ongeldigheid der echt scheiding was hiervan niet het gevolg. De minnelijke echtscheiding werd trouwens spoedig weer toege laten. HOE meer de Christelijke kerk aan invloed toenam, hoe meer de onontbindbaarheid veld won. Op grond van Markus X, vs. 11-12 en Lucas XVI, vs. 17 werd de huwelijksband beschouwd als te zijn gesloten voor het leven, en door geen omstandig heid uitgezonderd den dood te slaken. Althans in theorie. Want om met de bestaande rechtsopvat tingen der te bekeeren volken zoo de Germaansche niet in te hevige botsing te komen, werd praktisch en oogluikend in geval van overspel alsmede enkele andere gevallen echtscheiding toe gelaten. Toen de kerk echter de rechtsmacht met betrekking tot het huwelijk aan zich wist te trekken, was het met deze uitzonderingen gedaan. Het dogma beheerschte de praktijk. Maar tevens schiep men een uitlaatklep voor die gevallen, waarin de onmogelijkheid van samenleving toch al te duidelijk was: de scheiding van tafel en bed. Dat hiermede het dogma was doorbroken, ging schuil achter de formeele instandhouding van het huwelijk. De Hervorming bracht belangrijke veranderingen. De rechtsmacht inzake huwelijk ging weer over op den burgerlijken rechter, en de mogelijkheid van echtscheiding herleefde. Weliswaar erkende men slechts twee gronden, nl. overspel en kwaadwillige verlating. Zoo schrijft de beroemde jurist Hugo de Groot: Volgens Christus' vermaninge werdt in deze Landen geen scheydinge des Egt-bandts toege laten dan door den doodt van een der Egt-genooten ofte door Overspel", waarbij van Groenewegen aanteekent: Daerenboven als een van de Egt-genooten den anderen moedtwilliglyk ende geheel verlaet". TWEKA BLOUSES zijn 'n ideale winterdracht voor jongens en meisjes. Modetne kleuren en dessins. DE Fransche Revolutie maakte een einde aan de daar te lande nog heerschende canonieke leer, en verviel in het volkomen tegendeel van wat had gegolden. Bij wet van 1792 werd echtscheiding mo gelijk gemaakt niet alleen par consentement mutuel", maar ook wegens incompatibilitéd'humeur". In 1794 leverde een acte de notorité" dat de echtgenooten sinds zes maanden niet meer samenleefden genoeg reden op om het huwelijk te doen eindigen. Voorwaar een ruime mate van vrijheid, die te ver klaren is na de opheffing der al te knellende banden van voorheen. De Code Civil, schepping van de heerschappij van Napoleon, is reeds te beschouwen als een reactie op de groote ongebondenheid der onstuimige revolutie. Maar ook Napoleon liet de consentement mutuel" als grond tot echtscheiding bestaan. Hij bond haar aan allerlei vormen, en verplichtte de ouders zich geldelijke offers te laten welgevallen ten behoeve van de kinderen. De ruime blik van dezen genialen wetgever deed hem trachten te voorkomen, dat het kroost de dupe zou worden van ouderlijke oneenigheid, al was het maar in materieel opzicht. Om aan de ethische bezwaren van het religieuze volksdeel tegemoet te komen, werd de scheiding van tafel en bed weer ingevoerd. Het Wetboek Napoleon voor Holland (ingevoerd tijdens de Fransche overheersching) kent de echt scheiding bij onderling goedvinden niet. Evenmin als de verschillende ontwerpen, welke zijn opgesteld voordat ons huidige burgerlijke wetboek van 1838 tot stand kwam. Vele R. K. afgevaardigden ver zetten zich zelfs met kracht tegen elk ontbindings middel anders dan den dood, en stelden zich dus weer op het zuiver canonieke standpunt. THANS geldt, dat echtscheiding bij onderling goedvinden, is verboden, hetgeen onze wet met zooveel woorden zegt. Maar nergens blijkt duidelijker dan hier, dat wet en recht elkaar niet steeds dekken. Door middel van de groote leugen" zooals mr. C. Briët zich uitdrukt, worden wekelijks tientallen echtscheidingen uitgesproken in volle overeenstemming tusschen de echtgenooten. Een der partijen stelt, dat de ander zich aan overspel heeft schuldig gemaakt, en indien deze (het is meestal de man, die het odium op zich neemt) dit niet weerspreekt, wordt het overspel voor bewezen gehouden, waarop de echtscheiding kan worden uitgesproken. Mogelijk is de manipulatie sinds de Hooge Raad in 1883 daaraan zijn zegel hechtte. Dat naar een dergelijke wetsombuiging gegrepen moet worden om het gewenschte doel te bereiken, is reeds een merkwaardig feit. Er blijkt tevens uit, dat de rechterlijke macht de echtscheiding met onderlinge toestemming niet acht in strijd met eenigen norm van fatsoen en moraal, doch integen deel strookend met het rechtsgevoel van het Nederlandsche volk. Dat een belangrijke groep echt scheiding moreel verwerpelijk acht, kan hieraan niet afdoen. Het impliceert niet, dat nu ook aan alle anderen deze moraal moet worden opgelegd. Wanneer wij zien, dat Duitschland de echtschei ding op grond van ongeneeselijke krankzinnigheid toestaat en in Nederland een dergelijk volkomen mislukt huwelijk moet blijven bestaan; wanneer wij verder in Zwitserland als grond van scheiding tegenkomen eine so tiefe Zerrüttung des ehelichen Verhaltnisses, dass dem Ehegatten die Fortsetzung nicht zugemutet werden kann" wat in Nederland eveneens onbekend is, dan is de bestaande Nederlandsche wetgeving toch al verre van vooruit strevend te noemen. Een maatregel, die bovendien het in vrede uiteen gaan van echtelieden belet, is niet alleen kwellend voor de betrokkenen, doch ook een bron van allerlei onwettige verhoudingen. De instandhouding van een huwelijk, dat in wezen geen huwelijk meer is, dient geen enkel hooger principe. Historisch gezien beteekent het een stap terug naar de duistere Middeleeuwen. Mr. W. WEISSGLAS AAN INZENDERS VAN MANUSCRIPTEN wordt verzocht bij hun bijdragen een gefrankeerd briefomslag met adres van den afzender in te sluiten. Op het adres van stukken, voor de redactie be stemd, vermelde men geen namen van personen. Het offensief Waarom pogen, de Vereenigde JL cö(^5 en !Duitschland uit ZuidWaar het om gaat IN het gebied dat wij met Centraal- en ZuidAmerika" en dat de Amerikanen met den zoo veel practischer term Latijnsch-Amerika" aanduiden, speelt zich de laatste jaren een strijd af waarvan de berichten slechts met moeite tot Europa door dringen, een strijd waarvan men het verloop niet uit glorieuze veldslagen kan opmaken, maar slechts uit de dorre cijfers van in- en uitvoerstatistieken. De strijd wordt gevoerd door Japan, Italiëen Duitschland aan den nen-, de Vereenigde Staten van Amerika en in mindere mate ook Engeland, aan den anderen kant. Deze strijd heeft als machtigen inzet: de beheersching van een markt van honderd vijf-en-twintig millioen menschen een object dat stellig de moeite waard is. Men mag veilig beweren dat de stille oorlog" die op het oogenblik in La tijnsch-Amerika wordt gestreden, beslissend is voor de geheele buitenlandsche politiek der Vereenigde Staten. ledere redevoering van Roosevelt staat er mee in verband. Het spionnage-proces tegen Duitschland ontleent zijn binnenlandsche beteekenis aan het feit dat het stemming maakt tegen de totali taire staten, tegen Duitschland allereerst, maar niet minder tegen Japan en Italië. De Vereenigde Staten kunnen niet dulden dat deze mogendheden de helft van het Amerikaansche continent veroveren. De verbindingslijnen in den Stillen Oceaan en de Cara bische Zee worden bedreigd door de Duitsche en Italiaansche luchtvloten die de Zuid-Amerikaansche republieken er op na houden. Het is onduldbaar voor de Vereenigde Staten, dat de groote tegen speler in het Verre Oosten, Japan, langzaam en methodisch doordringt in landen als Braziliëen Peru. En dus heeft Washington besloten tot een grootsch-opgezet contra-offensief. Op economisch terrein is de strijd reeds in alle hevigheid ontbrand. Op politiek terrein hebben de Vereenigde Staten reeds menig winstpunt geboekt. Braziliëis weer grootendeels losgeweekt van Duitsch land. De thans ontstane situatie zal nu geconsoli deerd worden op de Achtste Pan-Amerikaansche Conferentie, die op 9 December a.s. te Lima, hoofd stad van Peru, bijeenkomt. Deze keuze was niet toe vallig, want juist in Peru hadden de totalitaire mogendheden hun schoonste triomfen gevierd: geheele steden werden er slechts door Japanners bewoond. De Duitsche firma Gildermeister bezat er bijna de helft van alle suikerplantages en de directeur van de machtige Banco Italiana de Lima", een intiem vriend van 's-lands dictator, heette de onderkoning van Peru". De vijfhonderd Italiaansche vliegtuigen door Italianen bemand, die Peru's luchtvloot vormden, waren een voort durende bedreiging voor het Panamakanaal. Het was dan ook hoog tijd, dat de Vereenigde Staten de handen uit de mouw staken ! Japan verovert een nieuwe: markt DRIEHONDERD-VIJFTIGDUIZEND ijverige Japannertjes wonen in Latijnsch-Amerika. Zij visschen er aan de Westkust en ze brengen de Westkust tegelijkertijd in kaart. In Brazili beheerschen zij reeds een derde van den landbouw-export. Hun Compania Nipona de Navigacion" heeft er rubberplantages ter grootte van Noordholland en hun katoenplantages zullen binnenkort meer ka toen voortbrengen dan die van de Vereenigde Staten. In 1931 heeft Japan een tienjarenplan opgesteld ter verovering van de Latijnsch-Amerikaansche markt. Teneinde met de United States ook uiterlijk te kunnen concurreeren, werd fluks een Japansche stad herdoopt tot USA Made in USA" prijkte derhalve op de ontelbare kisten die in ZuidAmerika uit de Japansche vrachtschepen geladen werden. Deze kisten waren voorzien van de wijd-enzijd bekende Hollywood-emblemen Mickey Mouse" en laatstelijk Snow White". In drie jaar tijd steeg door deze en dergelijke methoden de Japansche export naar het bedoelde gebied tot op het vijfvoudige. Sindsdien is zij door den oorlog in China wel eenigszins gedaald, maar minder dan men in Washington had gehoopt. Japan heeft Latijnsch-Amerika met tact aange pakt. De Amerikaansche koopman doet er uit de hoogte de Vereenigde Staten hebben nu eenmaal, zooals Carleton Beals, een der beste kenners van het gebied, het in zijn jongste publicatie uitdrukt, tegenover Latijnsch-Amerika een Jehovah-comPAG. 4 DE GROENE No. 3208