UITHUIZIGHEDEN St. Nicolaas TOEN eenmaal St. Nicolaas bij zijn kerk tegenover het Cen traal Station [geland was, leefde de stad verder onder zijn scepter. Alle etalages vertoonen zijn grijnzende facie, met alle permissie gezegd. Winkelzaken zijn gedurende eenige dagen vol koopers, en het zou niet dom zijn, te beweren, dat Nicolaas de schuts patroon der nijvere winkeliers is. Het kost iedereen geld, maar iedereen krijgt ook weer vele geschenken, zoodat een zuivere balans van egoisme en al truïsme nergens een passief oplevert. De vele Klazen in de magazijnen verspreiden met ruim gemoed hun paedagogische waarheden en minimale geschenken. Ik ken er een die lispelt en elk jaar is het een exquis genot uren achter hem te staan en zijn activiteit gade te slaan. Tooneel Het Jubikum van den Stadsschouwburg De Stadsschouwburg, waarvan de traditiïzoo nauw aan den Gijsbreght verbonden is, viert zijn driehonderdjarig bestaan. Derhalve heeft Vondel alle reden om den vasten bespeler, Cor van der Lugt Melsert, te feliciteeren. De onbekende vrouw" in het Centraal Theater l ATEN wij er geen doekjes om *~ winden: dit stuk is een draak, een echt ouderwetsch melodrama van het zuiverste water. La Femme X" van Alexandre Bisson is vol afge zaagde cliché's in den dialoog, die een aaneenschakeling van rhetoriek is. Het is voorts vol banale situaties en conventioneelen onzin in de karakterteekening. Het doet, kortom, denken aan de ergste draken, waarin men destijds soms onzen grooten Bouw meester moest aanschouwen den een of andren Van Riemsdijk bijvoor beeld, of Jean Darlot, De Matroos En deed dat er toen iets toe ? Integen deel: de heftige gevoelsuitbarstingen, de fel dramatische scènes, heel dit arsenaal van onwaarschijnlijkheid en onwaarachtigheid (van den auteur, wel te verstaan), het werd onder de magie van Bouwmeester's machtig suggestieve persoonlijkheid die niets hoefde te doen" om kracht uit te stralen een diepe en onontkoombare ontroering, waaraan men zich kritiek loos overgaf. Evenzoo is het ons in dit verouderde stuk gegaan tegenover die andere begenadigde, Else Mauhs. Hoofdzaak was, dat de schrijver, hoe en met welke middelen dan ook, gelegenheid tot sterk spel had gegeven (meer dan van menig voor het overige uitnemend modern stuk gezegd kan worden). Hier zwijgt alle kritiek. Hier past slechts de diepste eerbied. Hier staat men tegenover het onverwoestbare en onvergankelijke wonder der ware tooneelspeelkunst, gelijk slechts bij de aller-, allergrootsten ervaren kan wor den, onvergelijkbaar met elk ander plan. Dit stuk, dat waarschijnlijk in elke andere bezetting der hoofdrol voor het publiek onzer dagen alleen maar lachwekkend gewerkt zou hebben, het werd een der grootste en onvergetelijkste tooneelgebeurtenissen van dit seizoen. De ongenuanceerde en grove tegenstellingen en overgangen van den tekst wierden in deze geheim zinnige alchemie omgesmeed tot ver fijnde en zielkundig geheel aanvaard bare menschelijkheid. Beheerscht en verantwoord tot in de kleinste onderdeelen omvatte Else Mauhs heel het scala van het gemoedsleven en zieleleven met een teerheid, welke schier niet meer uit is te spreken, en een on verwoestbare vitaliteit, die als een natuurgeweld door haar frêle en physiek zwakke figuurtje heenraast. Eigenlijk zouden we hiermee moeten volstaan. De inhoud van dit drama . . doet er niet toe. Deze vooze en abjecte romantiek werd immers geheel doorzield van een adeldom, gelijk men zoo goed als nooit op het tooneel ontmoet. De goedkoope stuiverstragiek werd in Mauhs' creatie onvergetelijk noodlot. Hier ziet men met stijgende verbazing, hoe volledige overgave met algeheele zelfbeheersching kan samengaan. Al leen reeds de geschakeerdheid van haar gelaatsuitdrukkingen is zeldzaam boeiend; het allerkleinste handgebaar, tot de zenuwtrekking van een enkelen vinger, is zorgvuldig bestudeerd, over wogen en doordacht; en niettemin: hoe natuurlijk neen, meer dan natuur lijk, want overtuigend als noodzakelijk, als het alleen mogelijke. Heel dit spel is aangrijpende waarheid, chter (om het zoo eens uit te drukken) dan de toevallige werkelijkheid die er aanlei ding toe werd. Een doorleefde intensi teit breekt zich baan naar de diepste roerselen van het zieleleven. Aan dit spel is niets toe te voegen, aan de sobere economie van zijn middelen niets af te doen. Van de vertooning moet met nadruk dit goede gezegd worden, dat het streven er in openbaar werd, aan dit groote, dat Else Mauhs bracht, geen oneer aan te doen. Jan Retel, Ko Arnoldi, John Gobau en de meeste kleinere rollen hebben hun moeilijke taak naast Mauhs vervuld op een wijze, die stellig op waardeering aan spraak heeft, en Mari van Warmelo had weer een van die kostelijke typetjes gemaakt, zooals hij dat kan. De zaal was geheel uitverkocht en de geestdrift van het publiek kende geen grenzen. Men voelde: het tooneel, het chte, is niet dood, het is van alle tijden. Film Circusreizigers EEN Duitsche Tobisfilm, die, na langen tijd, weer een hervatting is van een soort films die vroeger de vreugde van den bioscoopbezoeker waren, is Circusreizigers". Vroeger... toen de Amerikaansche film glaszuivere Kitsch was en de Duitschers artistiek" waren en trachtten een werkelijkheid kunstzinnig uit te beel den. Deze Duitsche film, gemaakt door een Franschen regisseur (Jacques Feyder) en een Fransche actrice in de hoofdrol (Francoise Rosay), kon dank zij deze vreemde hulp Duitsch worden. Paradoxaal maar niet onbegrijpelijk. Want veel Duitsche tradities werden te Epinay bewaard en verder ontwikkeld en een herimplantatie in een Duitsch milieu gaf aan dat milieu weer haar eigenaardigheden terug. Zoo vindt Albers, die de mannelijke rol speelt, zich zelf weer in een goede uitbeelding van een ontsnapten bagnoboef, die bij zijn vrouw bescherming zoekt voor de politie. Franchise Rosay, Duitsch spre kend, is die vrouw, een tijgertemster, een echte artiste" een circusvrouw, betrouwbaar tot in de kleinste bijzon derheden, zooals juist het circusvak betrouwbaarheid eischt, liefdevol en krachtig. Iemand naast mij zei: het is of zij familie van je is" en dat is een goede uitdrukking voor die natuurlijk heid en ongekunstelde directheid die het geheim en het bewijs is van groot kunstenaarschap. Eenige min of meer goede Duitsche acteurs en een afschuwelijk dilet tantische opgroeiende tooneelgeneratie spelen mee. Feyder schiep de jachtende en toch evenwichtige sfeer van circus en circusklanten. Het verhaal is vol komen onwaarschijnlijk maar wel boeiend. En de film als geheel zeker de moeite waard. Ha venk w a rtie c (Alhambra Theater) DE zwaarmoedige sfeer ven een mistige haven is het schoone patina van de film: Havenkwartier", waarin camerman Schufftan alles hult in een somber diffuus licht. De heftige handeling speelt zich, als vertraagd, af in die somber-roman tische sfeer. Jalouzie veroorzaakt moord en doodslag. Er tusschen groeit jong geluk. Met welk een trage span ning is het verteld. Welk een meester schap in de uitbeelding van karakters en verhoudingen. Een Fransche film, waar'n het verhaal nu eens stokt, dan weer snel over feiten heen gaat, onge woon en onburgerlijk. Pradhtig spe] van Jean Gabin, Michel Simon. Een goede rol van Michèle Morgan. Volkstooneel Actualiteit in ,,tip-top"-formaat DEZE tijd, waarin de begrippen goed" en kwaad" weer met nieuwe moreele actualiteit geladen zijn, eischt van hen, die het goed met het heil der menschheid nemen, een hernieuwd en scherp partijkiezen. Zoo is het dan ook te verklaren, dat het tooneel als tijdspiegel met n slag zijn aesthetische normen van zich af kan schudden, en de toeschouwer met duizend en n theorieën over wat too neel moet en kan zijn, zich plotseling gewonnen moet geven aan een stuk als Opgejaagd" tijdsbeeld over de Jodenvervolgingen, dat dag aan dag in het centrum van Amsterdams jodenbuurt, in het Tip-Top-Theater" met stijgend succes werd opgevoerd. Het stuk is geen stuk maar een allersenti menteelst verhaal, doorspekt met brochure-idiologieën, maar er worden dingen gezegd, die in dezen tijd van censuur en verbod gezegd moeten wor den; het is waar. De acteurs, die dezen naam eigenlijk nauwelijks verdienen, kunnen ons niet overtuigen van de noodzakelijkheid, dat juist zij de woordvoerders der gemeenschap moe ten zijn. Maar ook zij zijn waar; er worden op het tooneel niet minder op rechte tranen gestort dan in de zaal, die zich geenszins onbetuigd laat in de uitingen van zijn sympathie en de boos doeners in het stuk met kreten van af schuw en gefluit weet te qualificeeren. En ging het over Amalia en de Graaf, dan zouden we lachen, luidkeels en hartelijk zonder moreele scrupules om de rhapsodie van onaanvaardbare sen timenten, die ons hier wordt voorge speeld; nu leven we mee, klappen en roepen en beleven tooneel, als kinde ren een^ poppenkast, FA F. SINEMUS 20 Leidschestraat 22 AMSTERDAM C. GEKL. OVERHEMDEN NAAR MAAT VAN Fl. 8. AF PRIMA COUPE EN AFWERKING EIGEN ATELIER EXTRA BERICHT DE MOOISTE FILM van dit JAAR DE mmm wordt van heden af weer vertoond TUSCHINSKI DUIZENDEN willen deze PRACHTFILM nog zien. * Toegang boven 14 jaar. Muziek MAANDAGAVOND concerteerde voor de Amsterdamsche Kunstkring Voor allen" het trio Pasquier. De zeer gave speeltrant van het trio behoeft geen commentaar. Het pro gramma was uitzonderlijk, het was gespeend van de geijkte beroemde klassieke nummers. Voor de pauze hoorden we vier adagio's van Mozart en een trio van Roussel. De serenade van Tansman, het laatste nummer van het programma, werd ons gegeven met een volkomen overtuiging, we werden het niet alleen gewaar als een muziek van dezen tijd, maar ook als een muziek van deze minuut. De fascineerende jazz-achtige polyrhythmiek en de uiterst subtiele en navrante klanken van de nocturne deden ons vergeten dat we drie strijkinstrumenten hoor den. Het publiek, (van het concertpubliek bevat het Kunstkringpubliek percentsgewijs de meeste echte muziek liefhebbers) noopte met zijn enthou siasme het drietal tot een toegiftje, een menuet en fuga van Haydn. PAG. is PE^GROENE NO. 3209