EO EN E A M S T E R D A M M E R ?OPGERICHT ,1877 Redactie en Administratie: Keizersgracht 355, Amsterdam - C. Tel. 37964. Abonnement f. 10.?per jaar. Postrekening: 72880. Gem. Giro G 1000. Abonnementen kunnen met elk nummer ingaan, doch alleen tegen het einde van een jaargang, na opzegging vóór l December, worden beëindigd. 10 DEC. 1938 DE VOORTREKKERS IN ZUID-AFRIKA ? GEEN Nederlander, die in deze maanden een bezoek bracht aan de Unie van Zuid-Afrika, zal naar zijn vaderland terugkeeren zonder e«n diepen indruk mee te brengen van de ginds alom gehouden herdenkingsplechtigheden, die aan stonds zullen culmineeren in de viering van den Dingaansdag op 16 December. Vanzelfsprekend be staat ook in Nederland, waar de fiere geschiedenis van onze stamverwanten zich steeds in groote sympathie heeft mogen verheugen, veel belangstel ling voor deze herdenking. Aan den vóóravond van het groote Voortrekkersfeest bracht ik, als deelnemer aan een studiereis, die 16 Nederlandsche biologen naar Zuid-Afrika maakten, twee maanden door onder het ZuidAfrikaansche volk, dat mij sympathiek is geworden. Alom ontvangen met onbegrensde, spontane gast vrijheid, zoodat men zich dadelijk thuis moest voeleh bij tewwen-onbekende famiiies, met vertrouwen bejegend, zoodat gesprekken al heel gauw dieper gin gen dan anders na langen tijd het geval pleegt te zijn, kan ik warm voor dit volk voelen, met het mee voelen en in menig opzicht het bewonderen. Wij waren in Middelburg (Kaapprovincie), toen daar een der vele Voortrekker-Ossewagens, op zijn langen weg naar het Noorden, aankwam en met de gebruikelijke gastvrijheid werden wij uitgenoodigd de feestelijke ontvangst bij te wonen. Ik ben voor de aldus geboden gelegenheid om dit alles juist in een klein dorp te beleven, buitengewoon dankbaar. Want, in deze landelijke omgeving was het werke lijk echt", indrukwekkend als vertooning en als getuigenis tegelijk. Een vertooning, die, met als overwegende kleuren die van onze vlag, in een onherbergzame streek, de enorme prestatie der voor vaderen deed aanvoelen en bij mij het gevoel op wekte, dat het jammer is dat wij, Nederlanders, dit niet een stuk van onze geschiedenis kunnen noe men. Een getuigenis, dat later ettelijke malen in kleineren kring herhaald aanleiding wordt tot dit geschrijf, nu ik bij thuiskomst West-Europa aantref in dezen toestand. Ik heb mij in Nederland nooit met politiek inge laten en hoop mij er ook nimmer mee te bemoeien. Maar in Zuid-Afrika overheerschen in de werke lijkheid wortelende, politieke tegenstellingen zoo danig, dat men zich, zonder eenig begrip van poli tieke stroomingen, onmogelijk over welk vraagstuk ook een oordeel kan vormen. DAAR is allereerst de antithese tusschen wat zich Britsch voelt en vóór alles Engelsch denkt, en de Zuid-Afrikaners, waaronder begrepen Britten, die sedert generaties in Zuid-Afrika leven en de Zuid-Afrikaansche nationaliteit bezitten. Onder de Zuid-Afrikaners overwegen echter zij, wier taal hef 'Zuid-Afrikaansch is en die wij beschouwen als oiijze stamverwanten, al werden in den loop der tijden tal van vreemde elementen Fransche Hugenoten en Duitschers vooral door den Nederlandschen stam geassimileerd. Voor hen is de Voortrekkers herdenking het groote nationale feest en het is be grijpelijk dat tal van gebeurtenissen uit de laatste eeuw mede worden herdacht. Vooral de Boeren oorlog en alles wat daarmee samenhangt, leef t weer fel op in de herinnering der ouderen en vervult de geesten der jongeren, zoodat menige, nauwelijks geheelde wond weer open schrijnt. Voor hem, die het Vrouwenmonument te Bloemfontein heeft ge zien, de omkranste gedenksteenen op plekken, waar vaders en zoons in het gedwongen bijzijn van hua verwanten werden terechtgesteld, is dat vanzejfsfujekend; het'kan .niét anders, maar met be klemming vraagt men zich af: waar moet dit alles op uitloopen? Met zekerheid in de eerste plaats op een verscher ping van een andere antithese: de wig, die het ZuidAfrikaansche volk in tweeën dreigt te splitsen, zal dieper worden gedreven. Eenerzijds de Nationalisten VOOR ELKE BEURS 'N Prof. Dr. V. J. Koningsberger die ijveren voor een geheel zelfstandige, onafhanke lijke Unie; zij worden thans gesterkt in hun antiBritsche gevoelens door motieven, ontleend aan vroeger door de Britten bedreven feiten, die nu ook door geen enkelen Brit meer worden goedgepraat. Daartegenover: De Vereentgde Partij, dezg. smel ters", die hun land gelukkig prijzen, dat het ondanks deze vóórgeschiedenis in latere jaren, in samen werking met het Britsche Imperium, tot zulk een trap van geestelijke en materieelewefvaart is gekomen. Voor den Nederlander, die belang stelt in ZuidAfrika, is het evenzeer gewenscht, dat hij zich ervan onthoudt voor een der beide groepen partij te kiezen, als dat hij op de hoogte is van het standpunt, dat beide partijen, ten aanzien van Nederland innemen. ? Het ligt votir de hand, dat men hier te lande meent, dat het de Nationalisten zijn, die het sterkst voor Nederland voelen. In zijn algemeenheid is dit echter niet juist. De stamverwantschap met Nederland wordt wel gevoeld en daarom neemt een Neder lander ook wel een bijzondere plaats bij deze ZuidAfrikaners in, maar meestal uitsluitend om het historisch motief. Een nauwer aanhalen van den band met Nederland wordt misschien niet ongewenscht geacht, maar het is geen doel en het zal er nimmer toe leiden dat deze Zuid-Afrikaners in Nederland opnieuw een geestelijk substraat voor hun cultuur zullen zoeken. Dit zou in strijd zijn met hun streven naar onafhankelijkheid; zij zouden zich daarin belemmerd voelen door geestelijke banden met het oude land, dat voor hen heeft afgedaan. En, moet bovendien aan de Britten niet duidelijk worden gemaakt, dat zij door hen ten onrechte Dutch" worden genoemd, terwijl zij South-African" zijn? Zij zijn dus niet pro-Nederlandsch, alleen anti-Britsch. WELLICHT daarom alleen al voelen vooral hun leidende figuren in breeden kring sympathie voor het hedendaagsche Duitschland, dat bovendien niet naliet ginds op groote schaal propa ganda te maken. Maar, daar komt nog een andere factor bij. De aangeboren vrijheidszin heeft zich steeds gehandhaafd bij dit nageslacht der oude Voortrekkers en kwam tot uiting in een sterk individualisme, in een wars zijn van organisatie vormen, zooals een geordende gemeenschap die eischt. Hierin lag de reden, dat de Boerenoorlog, ondanks de voortreffelijke eigenschappen der Boeren te velde, door hen werd verloren; hieraan is het thans toe te schrijven dat de democratische regeeringsvorm soms leidt tot desorganiseerend werkende verdeeldheid. De eenig mogelijke, succes rijke poging om zich van het Engelsche juk" te ontdoen, is volgens deze groep?slechts te ver wachten van een aan dictatoriaal gezag onder worpen, blindelings gehoorzamende massa. Het lijkt waarschijnlijk, dat men hierbij uit het oog verliest, dat een Boer geen Boer zou zijn, indien hij inderdaad zulk een soort gezag aanvaardde. Geheel anders is het met de zg. smelters", wier ideaal een geestelijk en economisch krachtige en welvarende Unie is en die, onder de gegeven om standigheden, slechts de mogelijkheid zien dit ideaal in coöperatie met het Britsche Imperium te benaderen. De tegenstelling is zoo sterk, dat zij herhaaldelijk leidt tot botsingen, ook wat het standpunt ten opzichte van Nederland betreft. Want voor de smelters" blijft Nederland, naast het Britsche Imperium, in geestelijk opzicht de meest begun stigde: het land, waarin de cultuur wortelt, die naast de Britsche een gelijkwaardige plaats moet innemen in de tot'wérkelijke eenheid wordende Unie. Deze richting, waarin de generaals Hertzog en Smuts en anderen hun v.olk trachten te leiden, stelt, onder de heerschehae omstandigheden, zware eischen aan het verstand van de massa. Meeje floor de hier bedoelde herdenking krijgt het gevoel' zoo licht de overhand en zoo groeit nog steeds de Natio nale ten koste van de Vereenigde Partij. Zoo sterk dat de herdenking zelf een oogenblik drsigtie een zoodanig karakter aan te nemen, dat Smuts ervoor bedankte den eersten steen te leggen vari het Voortrekkersmonument te Pretoria. Tegenover dit alles neemt Engeland een uitermate lankmoedige en liberale houding aan. Misschien is het zich bewust van ?ijn krachtige positie op econo misch gebied, daar verreweg het grootste deel van Zuid-Afrika's export* 't>p de Britsche markten is aangewezen. Misschien^ pok vertrouwt het, meer dan hun eigen leiders,''op het gezond verstand van het volk, dat, als heteróf>aan komt, zich toch niet aan een dictatoriaai.,gezag zou onderwerpen. Maar toch zal het zich thans ernstig bezinnen over den ophef, die gemaakt werd van de reis, die Pirow, de nationalistische minister van Defensie, tijdens zijn verlof heeft gemaakt naar Duitschland en Italië, en over de weerzinwekkende tooneelen, die zich dezer dagen te Johannesbwrg hebben afgespeeld. En dat in een land, waar een groote, kerkelijkorthodoxe meerderheid tot voor kort het Joodsche volk beschouwde als het uitverkoren volk Israëls uit het Woord, het .epnige. gezag, dat in de dagen van Paul Kruger werd erkend. Wanneer Nederland straks, trotsch op zijn stam verwantschap, meeleeft met de gebeurtenissen, die ginds worden herdacht, ihoge het daarnaast en daarna al zijn geesteskracht aanwenden om zijn zonen terug te doew fKeeren" van een weg, die de overgroote meerderheid van ons volk verafschuwt en die onder ff^pn iiPTMiti?iUdi£t1pf*en ter wereld vereenigbaar is met de tradities, waaraan Zuid-Afrika en wij ons volksbestaan uitsluitend te danken hebben. Het bruidspaar van den; BROCHES 2O STUKS AI ziet, hoe lieflijk! Ai ziet: Joachim von Ribbentrop, minister van buitenlandsche zaken van het Duitsche rijk; getrouw en eerbie dig dienaar van den man die Frankrijk als den Erbfeind" heeft betiteld; inspireerende geest van het Anti-Komintern-Pact dat met prijzenswaardige openhartig heid tegen een van Frankrijk's bondgenooten is gericht; verbrijzelaar van het Fransche alliantie systeem in Centraal- en ZuidoostEuropa; gids en volgeling van generaals die de Westgrens van hun rijk in een ingegraven fort tegen Frankrijk veranderen.... Ai ziet: Georges Bonnet, mi nister van buitenlandsche zaken van Frankrijk; dienaar van een staat die zich sinds den wereld oorlog tegen iedere uitbreiding van Duitschland heeft verzet en zich met het oog op een nieuwen aanval van het Oosten uit tot de tanden heeft gewapend, wapent en zal wapenen. . . . Ziet hen thans te Parijs samen komen en een gemeenschappelijke verklaring onderteekenen. Hoort hen verklaren dat de huidige grens tusschen Frankrijk en Duitsch land voor de eeuwigheid is ge schapen. Merkt hun vriendelijkheden op, hun attenties, hun vleiende woorden over-en-weer.. . Zu schön um wahr zu sein".. Ein Fetzchen Papier"... ZELDEN zal de Europeesche politiek een onoprechteren indruk hebben gemaakt dan de laatste maanden het geval is. De atmosfeer wordt, goedwillende be wegingen ten spijt, giftiger en giftiger. Duitschland en Japan sparinen samen tegen de SowjetUjjjië, De Sowjet-Unie voert een meC'ISHafan.Jtaliëparallel loopende actie tegen den Duitschen invloed in Midden-Europa. Italiësteunt, wat|dékoloniale eischen betreft, ?Ditféschiand tegen Engeland. Enge land- poogt Italiëtegen DuitschlaaSUiÊte. spelen en verbindt zich tegen Duitschland met Frankrijk. Italiëprobeert Engelsche onder steuning1'te krijgen voor tegen Frankrijk geuite eischen.... 'Verwarrend, waarde lezer ? Niet minder verwarrend dan de ^pdtitieke^ werkelijkheid van dit o'ögenmik. ? En niet minder oninteressant, - ware het niet dat in dit diploma tiek steekspel, in deze afwisseling van aanval, tegenaanval, hinder laag en overval beslist werd over het leven van millioenen menschen. PAG. 3 DE GROENE No.3210