A. Benzon p. 21.5-16 c.m. N. V. KUNSTHANDEL P. DE BOER Heerengracht Amsterdam J. "Wtlewïiel 1566^-1638 Joseph en zijn broers in Egypte tentoongesteld bij de firma D. A. HOOGENDIJK & Co. Keizersgracht 64 O .?bij de Vijzelstraat AMSTERDAM OUDE SCHILDERIJEN Kunstnijverheid GLASWERK DE schoone uitingen van het glas blazen van onzen tijd, alles werk stukken van de fabriek Leerdam, zijn te zien op een beknopte tentoonstelling van de Firma N. F. van Gelder in het oude huis aan de Prins Hendrikkade te Amsterdam. Glaswerk, vroeger en nu, ontleent zijn vorm aan het blazen. Leerdam verstopt dat procédéniet achter uit voerige bewerkingen van snijden of slijpen. Het toont den bel glas vaak, in den schoonen natuurlijken vorm, zonder bewerking. De glans en vloeien de lijn van dergelijke werkstukken verrukken het oog. Copier is voor dit alles verantwoor delijk. Hij vond echter tevens nieuwe technisch-zuivere versieringsmotieven voor vazen en siervoorwerpen: mo tieven ontstaan door het brengen van luchtblaasjes tusschen lagen glas, door het doorprikken van een laag, door het inbrengen van een kleur. Moderne gebruiksvoorwerpen, aange past aan den huidigen smaak en toch niet vallend uit de edele traditie van een hoogstaand ambacht staan in dit zaaltje hier samen met de kostbaarder siervoorwerpen. Kostbaar? Neen: deze schoonheid is ook voor weinig geld te koopen. Van Greco tot Dr. N. S. Trivas EEN der belangrijkste gebeurtenissen van de Londensche Art-Season" is de tentoonstelling Spaansche kunst Van Greco tot Goya" in de zalen van de Spanish Art Gallery ten bate van het Britsche Roode Kruis werk in Spanje. Het aantal der tentoongestelde werken is vrij be perkt, maar de meeste stukken zijn nog nimmer in het openbaar getoond, zooals de unieke serie van Goya's Desastres de la Guerra" uit de ver zameling van William Stirling of Keir in Schotland of de uit Schotsche collecties komende Greco's. Het is wel een merkwaardig feit, dat juist Schotsche verzamelingen zoo rijk aan Spaansche kunst zijn. Ten deele mag dit aan de belangstelling voor de Spaansche cultuur te wijten zijn, die een der voorouders van den heer William Stirling van zijn ambassadeurspost in Madrid meegebracht en tezamen met de beroemde collectie aan zijn erfgenamen nagelaten heeft. DE tegenstelling Greco-Goya" of mysticisme-naturalisme" is teekenend voor de geheele Spaansche kunst. Een scherpe scheidings lijn tusschen het mysticisme en het naturalisme is echter niet altijd te trekken. Zoo ademen Goya's Desastres de la Guerra", deze reeks repor tages" over de gruwelen van den Spaanschen oorlog, een zoo fanatiek naturalisme, dat dit op een lijn met Greco's mystiek brengt. Domenicos Theotocopoulos genoemd Greco (1541?1614), op Kreta geboren en in Italiëopgeleid, kwam pas tot volle ontwikkeling in Toledo, dat toen een belangrijk geestelijk centrum was. In den eersten tijd van zijn verblijf aldaar zal hij wel Santa Teresa en Juan de la Cruz ontmoet hebben. Zijn werken uit deze en de volgende periode zijn geschilderde wenschdroomen" van een waren mysticus. In het i6e eeuwsche Spanje, dat door de katholieke kerk volgens totalitaire" beginselen geregeerd werd, was de mystiek een der machtsmiddelen tot de beheersching der massa. Ze richtte zich echter vooral tot de intellectueele elite, terwijl de groote massa toegankelijker bleek voor het suggestieve naturalisme. De kerk aanvaardde het naturalisme naast het mysticisme, dat op den duur een scherp maar gevaarlijk wapen bleek Terwijl de mystieke schilder aan het bovennatuurlijke een realiteit zocht te verleenen, wilde de naturalistische school hetzelfde doel langs een anderen weg bereiken. Dit doel was het opnieuw beleven emotioneel, lichamelijk en geestelijk navoelen van de mirakels. Door zijn personnages in moderen kleedij te schilderen en hen in een alledaagsche omgeving te plaatsen, verwekte de naturalistische schilder bij den beschouwer een onwillekeurige associatie. Spanje's groote naturalisten uit dezen tijd zijn Francisco de Zurbaran (1586?1664), Jusepe de Ribera (1591?1652) en Juan Bautista de Maino (1586?1649). De laatste was Italiaan van geboorte, terwijl Ribera wel in Spanje geboren was, maar grootendeels in Napels werkte. Deze drie meesters zijn op de tentoonstelling gelijkelijk door uitstekende werken vertegenwoordigd. Van Zurbaran is, bij andere schilderijen, een, door zijn soberheid buitengewoon sterk aansprekend, stilleven te zien, dat uit uiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiniiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiitiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiimiii IK weet het met u, mijn geachte lezers en lezeressen, tevreden heid maakt vele menschen dik en goedhartig en snel gelukkig en kritiekloos. Ge kunt ook tegen zulke tevredenheid zijn, zoo ge uw land bemint, ik ben er tegen, ik ben in dit opzicht voor de malcontenten, voor de steeds aan alle kanten le venden, voor de wezenlijke idea, listen. Holland ! Alfoert ! jf een zeer tevre5 _, , : den land maar j PlaSSChaert j wanneer ge na'"""" """" ""'"' dert over dat aesthetische, een gedachte die u toch bekruipen kan (elk fort is tenslotte inneembaar, de stra tegie en de kennis der vestingen heeft ons dat geleerd,) kunt ge tegen vele forten zijn, die in den geeste lijken Baedecker staan, die ze uit geestelijke luiheid met het kruisje der onneembaarheid heeft gemerkt. Laten wij, voor onze gezondheid, malcontenten zijn, we verdienen zoo iets voor ons land, als is de wijze ook onaangenaam. Wij vinden in allerlei dingen in Holland iets niet in den haak in het aesthetische. Begin niet dadelijk te zeggen, dat gij de nazaten zijt van Rembrandt en Vermeer. Ge zijt dat tenauwernood, ge zijt dat meestal op hinder lijke wijze niet. Ge kunt c'at op zijn zuiverst constateeren op de tentoonstellingen, die onze, en uwe, plasti sche kunsten in het buitenland moeten verdringen, onze plastische kunsten van thans en van niet zeer lang geleden. Ik weet: tevredenheid maakt u dat wijs, maar zij maakt u onwijs. Wanneer ge eens een keer, vrij-uit converseert met de lieden, die van zoo iets wel een opinie mogen en kunnen hebben, dan merkt ge, dat de gewaande hoog achting, waarin ge u koestert meer kou en koelte verraadt, dan u en uwe tevredenheid lief kan wezen, en dat wij leelijk in de kou zitten van een geringachting, in den kwet- . senden glimlach van een onver schilligheid, niettegenstaande alle speeches van de internationale di plomatie en wellevendheid, die niet eens den geest bezit om tusschen twee phrases iets anders te doen vermoeden. De tegenwoordige, Hollandsche, buitenlandsche tentoon stellingen zijn weinig waard. Hoe komt dat? Hoe moet dat verande ren? Dat komt door de keuze der jury ! De juryleden, die nooit mogen vergeten, dat zij voor het land kiezen. Niet ten bate van hun vrienden, niet ten laste van hun genootschappen om wederdiensten: help ik jou, dan help je mij ! Alleen de vraag is: is het schilderij, is het beeld goed? Verdedigt het de eer van ons land? Wij hebben te lang "ffimiiiiiitmiiifiiii HfHIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllftHIIIHHIIIlnlflIfll'llllllllllllflIlllllllllllllllllMIlllllllllllllllflIIIIIIIIIIMIIIIIIIUII PAG. \1 EN 13