De voorganger van het Niekisch'proces Het geval Sosnowski een hoofdstuk uit de geschiedenis van de Duitsche spionnage en contra^spionnage OP 19 Februari 1938 waren op de muren in Berlijn bloedroode affiches aangeplakt. Zij deden de bevolking kond, dat de beide landverraadsters Benita von Berg Falkenhayn en Renate von Natzmer met den bijl onthoofd zouden worden. Voor het eerst in de geschiedenis van den nieuweren tijd geschiedde het, dat vrouwen tijdens den vrede wegens landverraad terechtgesteld werden. De ceremonie der terechtstelling werd uitgevoerd met alle sadistische details. Het hoofd der vrouwen werd geschoren. Men kleedde ze in het middeleeuwsche grijze, grof-neteldoeksche kleed. Zij werden geboeid op de binnenplaats der gevangenis Plötzensee gebracht. Voor het schavot stond de scherprechter van Maagdenburg, in het zwart ge kleed met een hoogen hoed en witte glac -handschoenen. Met die witgeschoeide handen dwong hij de hoofden der vrouwen op het blok en hief hij den bijl. En weer rolden er hoofden. . . . Aanvankelijk werden de twee terechtgestelde vrouwen op de binnenplaats in Plötzensee begraven. Eerst na langdurige, vertwijfelde requesten om genade werden de lijken aan de verwanten vrijge geven om begraven te worden. Maar geen bloemen mochten de graven dekken, geen woord bij de begrafenis klinken. De kisten werden gevolgd door de ouders van juffrouw von Natzmer en door den luitenant von Falkenhayn, den eersten echtgenoot van mevrouw Berg. DE geheele tragedie begon met een liefelijke rooskleurige idylle. Een goed uitziende, elegante buitenlander, naar het scheen een rijk man zonder bezigheden, die in de nabijheid van het ministerie van oorlog woonde, maakte, als bij toeval, kennis met een jonge dame, die in het ministerie van oorlog werkte. Zij was van het deftige Potsdammer soort, weinig verwend door het leven, en zij was er zelf een beetje verbaasd over, dat zij zijn belang stelling in zoo groote mate wekte. Maar waarom zou ook tot haar de liefde niet eens komen? Voor het meisje begon een sprookjesachtige tijd. Zij werd overladen met geschenken, met bloemen, bonbons, parfum. En met liefde. Dat was het aller schoonste. En wat prettig, dat haar vriend, Jurek Sosnowski, toevallig dicht bij haar werk woonde. Zoo konden zij elkaar dikwijls en onbespied ontmoeten. Hoe kwam het, dat Renate von Natzmer tegenover een buitenlander niet meer achterdocht koesterde? Ach, zij beschouwde hem nauwelijks als een vreem deling. Was hij vroeger niet, tot aan de stichting van den Poolschen staat, Oostenrijker geweest? Had hij niet als ie luitenant gediend in het geallieerde Oostenrijksch-Hongaarsche leger ? Een jaar geleden nog zou juffrouw von Natzmer veel voorzichtiger geweest zijn. Toen werd er over de Polen nog geschreven als over vijanden. Daarin was echter een grondige verandering gekomen. Nu maakten de Polen deel uit van de ridderlijkste natie. Gelukkig maar, dat Jurek Pool was. Toch toonde hij zich dikwijls zeer droevig en gekweld door sombere voorgevoelens. Wat zou er gebeuren, als zij, de twee gelieven, vijanden zouden worden? Als Duitschland tegen Polen oorlog zou voeren ? Renate stelde Jurek gerust: was er dan niet het vriendschapsverdrag van 26 Januari 1934 tusschen Polen en Duitschland? En was er dan niet Polen's taak om tezamen met Duitschland tegen het bolsjewisme te strijden? Jurek bewonderde Renate. Wat was zij goed op de hoogte ! Natuurlijk, zij werkte toch in de Afdeeling voor het Oosten. Maar dan zou ze ook wel het een en ander over den Poolschen corridor en over Oost-Opper-Silezi weten. Zou Duitschland bereid zijn, die gebieden voor altijd af te staan? Was men niet veeleer bezig, maatregelen te treffen om ze te heroveren? En zou Duitschland in geval van oorlog Polen niet als opmarschgebied gebruiken ? Langzaam verschafte Renate von Natzmer alle gewenschte inlichtingen. Trillend van angst maakte zij copieën. Maar was zij daarom zich bewust van de strafbaarheid van haar handelingen ? Wellicht later, toen zij zag, dat er ook andere vrouwen in Jureks leven waren? Vooreerst echter werden zijn geschenken echter veel kostbaarder. HET jonge meisje, Benita von Richthofen, droomde van een schitterend leven. Zij wilde gevierd zijn, in de society een rol spelen. Doch toen trouwde zij een kleinen officier met een goeden naam, hij was de neef van generaal von Falkenhayn, en leidde verder hetzelfde glanslooze bestaan als in haar meisjestijd. Totdat zij den heer Von Berg ontmoette. Men fluisterde van hem, dat hij aan den aanvang van een schitterende carrière stond. Hij was vliegtuig ingenieur en deed uitvindingen, die zeer wel pasten bij den geest des tijds. Hij perfectionneerde bommen werpers. Zijn positie was al zeer belangrijk. Hij was in de directie der Siemenswerken. De heer Von Berg werd verliefd op de schoone, eerzuchtige Benita, die zich al spoedig liet scheiden van den neef van generaal von Falkenhayn, om den uitvinder te trouwen. Nu had zij zoo ongeveer alles, wat zij maar droom de. Zij was rijk, en speelde een rol in de society. En de liefde ? De heer Von Berg denkt meer aan zijn bommenwerpers dan aan liefkoozingen. Daar ontmoet zij in een gezelschap den vurigen Pool Jurek Sosnowski, en spoedig en met graagte zwicht zij voor zijn stormachtige liefdesverklaringen. Als hij haar van zijn belangstelling voor de uitvindingen van den heer Von Berg en voor het bedrijf in Siemensstadt vertelt, voelt zij plotseling een prikkelende zenuwkittelling. Is dat niet het romantische avon tuur? Iets gevaarlijks te doen voor den man, van wien zij houdt? Tot nu toe heeft zij zich er niet in het minst om bekommerd, op welke wijze bommen werpers ontstaan, en waaruit de revolutionneerende vernieuwingen in de uitvindingen van den heer Von Berg bestaan. De heer Von Berg voelt zich door de plotseling ontwaakte belangstelling van zijn vrouw niet weinig gevleid. Is het niet een teeken van liefde, dat zij elk woord, dat hij over een zoo abstracte materie spreekt, met gespannen aandacht toehoort, en dat zij zich zoo lang over zijn teekeningen buigt, dat zij hem haar hulp aanbiedt, als hij laat in den nacht werkt? Ja, al gauw weet zij in zijn materiaal nog beter de weg dan hij zelf. En wat wordt zij den laatsten tijd mooi. De heer Von Berg merkt natuurlijk niet, dat zijn vrouw sinds eenigen tijd de duurste Parijsche modellen, prachtige bontmantels en kostbare juweelen draagt. Siemensstad hoort tot de oorlogssteden, die Berlijn omgorden. De arbeiders, die in de vliegtuig fabriek werken, weten, dat hun schreden, hun woorden door den geheimen dienst van de fabriek gevolgd en gehoord worden. Voor hen is het al gevaarlijk met een onbekende te spreken. Maar de vrouw van een hoogeren bedrijfsleider is natuurlijk boven elke verdenking verheven. Mevrouw Von Berg lacht, als Jurek haar de grootste voorzichtig heid op het hart drukt. Heeft Göring haar niet eenige dagen geleden, toen zij met haar man bij hem op bezoek was, met buitengewone opmerk zaamheid behandeld? Zij vertelt haar minnaar elk woord, dat bij den minister van luchtvaart ge sproken is. Er ligt een prikkel van genot in, met vuur te spelen. Sosnowski voelt echter sinds eenigen tijd, dat hij achtervolgd wordt. DE knappe Jurek werd voorzichtig. De vrouwen mochten hem geen documenten meer in zijn huis brengen. Hun trefpunt, voor zakelijke dingen, was een antiquiteitenwinkel bij de Lützowplatz. Soms stuurde Sosnowki zijn vrienden mooie oude meubelen. Eind Mei geeft de knappe Pool een groot feest. Onder andere hooge Nazi's verschijnt ook Ernst, die eenige v/eken later op 30 Juni dood geschoten wordt. Als de gasten Sosnowski's woning verlaten wordt hij door ambtenaren der Gestapo gearresteerd. Nicolai, de chef van den geheimen Duitschen spionnage en contra-spionnage dienst, de kleine, machtige man, heeft de bewijzen in handen, die elk ontkennen onmogelijk maken. Sosnowski werd te laat voorzichtig. Ook de vrouwen in zijn nabijheid werden ge arresteerd. Behalve mevrouw Von Berg en juffrouw Von Natzmer, een juffrouw Von Jena, die met de Hohenzollern verwant is. O NDER de regeering van Hitler hebben de methoden der Duitsche spionnage geweldige vorderingen gemaakt. De spionnen worden met de grootste zorg opgeleid. Het zoogenaamde Psychologische Laboratorium" is een onderafdeeling van het Ministerie van Oorlog. Een afdeeling daarvan heet Internationale Psycholo gie"; aan haar hoofd staat Hauptmann Blau. Hier worden de candidaten voor de spionnage ten nauwste onderzocht op hun geschiktheid. Hier worden ook proeven genomen met buitenlandsche spionnen, die in Duitsche gevangenschap raken. Ook met Sosnowski werden verschillende proeven genomen. Die doorstond hij. Terwijl zijn geliefden onthoofd werden, werd ook tegen hem het dood vonnis uitgesproken. Maar hij wist, dat maar schalk Rydz-Smigly verscheidene gijzelaars voor hem vasthield. Hij werd dan ook, na eenigen tijd, tegen vijf Duitsche spionnen geruild. Daarmede is zijn geval echter nog niet tot een eind gekomen en ook niet de Duitsch-Poolsche spionnagekwestie. Sosnowski zit op het oogenblik in Polen ge vangen. Is hij een Duitsche spion geworden? Hij, die zooveel geheimen van het Poolsohe leger kent? Verschillende geruchten zeggen het, andere weer beweren, dat zijn arrestatie alleen een formaliteit is, om Duitschland te doen gelooven, dat hij wer kelijk een verrader is. Sosnowski's rol schijnt immer raadselachtiger. MARIA LEITNER D i p I o m ci t e n reizen... NEEN, lezer en lezeres, het gaat ons niet om de reis die Chamberlain en Halifax naar Rome hebben gemaakt en die de gebruikelijke hoeveelheid nieuws en koppen voor de vóórpagina's heeft opgeleverd. Het gaat ons om de veel minder opvallende berichtjes, waar men zoo snel in de overvolle moderne dagbladen overheen leest. Neemt u bijvoorbeeld den heer Funk, minister van economische zaken van Duitschland. De heer Funk heeft in de maanden October en November een inspannende reis gemaakt op den Balkan. De heer Funk is nu weer te Rome opge doken, vóórdat de Engelschen er verschenen, en is alweer, verrijkt met het grootkruis van de Mauritsorde, naar Berlijn teruggereisd. Nu is de beurt aan Hermann Göring. Het wild op het landgoed Belye is reeds bijeengedreven, de minis ter-president van Zuidslaviëhoudt zich al gereed: het wachten is slechts op den Duitschen maar schalk om de herten, de everzwijnen en de bezwaren van Stojadinowitsj neer te leggen. Intusschen hebben koning Karel van Roemeniëen prins-regent Paul van Zuidslaviëeen nieuwe mode geinaugureerd. Waar maarschal ken op jacht gaan, zijn koningen wel gedwongen het eenvoudiger te doen: Zij zijn tezamen gekomen in een primitieve boerenhut aan de grens van hun beider landen. Beminnelijke eenvoud ! VOEGEN wij dan hier nog aan toe, dat ook Von Ribbentrop wederom te lang te Berlijn heeft vertoefd. Hem lokt Warschau: hij moet Polen geruststellen inzake de Duitsche bedoelingen met de Oekraïne. Tenslotte dient nog vermeld te worden, dat de heer Montague Norman, governor" van de Bank of England" te Berlijn heeft geconfereerd, en via Bazel weer naar Londen is vertrok ken. En zoo, waar men ook ziet: rei zende diplomaten. Zij hebben het druk. Zij doen zaken". En zij handelen ze af, over de gewillige hoofden der volkeren heen.... -i. :acrc. L' U c n u i c iet nep l l i wordt slechts geretourneerd indien voorzien van gefrankeerde envelop met naam en adres van den afzender. De red. PAG. 7 DE GROENE No. 3215