'rouwen en vrouwenleven A» X HAREMS EN SLUIERS Huwelijksgébruiken en levensgewoonten in het nabije Oosten ?M *' De internationaal bekende publicist over gebeur tenissen en toestanden in het nabije Oosten, Mohammed Essad-Bey, behandelt in het hier volgende artikel enkele huwelijks- en levensgebruiken in de Mohammedaansche wereld. Wij maken onze lezeressen en lezers speciaal attent op de origineele voorstelling die hij van den harem geeft een instituut waarover men in Europa meest te romantische gedachten koestert DE Westerling houdt er over het Oosten vaak zonderlinge opvat tingen op na. * Een van die zonderlinge opvattingen is, dat een harem een soort verzameling van kakelende wezens van het vrouwe lijk geslacht is, bewaakt door sexe-looze slaven. Deze opvatting is onhoudbaar. In werkelijkheid is de harem een der belangrijkste sociale instellingen van hét Oosten. Hoe vreemd het een Euro peaan in de ooren moge klinken: de harem-lijk" (het verboden deel" des huizes, in tegenstelling tot het salem"lijk", het vrije deel") heeft zich eeu wenlang kunnen handhaven, niet om dat hij zoo'n belangrijke rol vervulde in het particuliere leven van den mo narch, maar omdat hij een onmisbaar instrument was, waarmee deze zijn macht handhaafde. De bekendste ha rems waren die van den sjah van Perzi en van den sultan van Turkije. Beide waren politieke instellingen; de eunuch die aan het hoofd stond, had den rang van minister. Harems van politiek belang worden op den huidigen dag nog gehouden door Ibn Saoed, door den sultan van Marokko, van Hadramaut en van Yemen, door den Emir van Transjordaniëen door verschillende leiders der Syrische Drusen. De laatste groote sjah van Perzi was eigenaar van een harem van meer den driehonderd vrouwen. Het behoeft geen betoog dat deze harem niet uit sluitend diende voor het genoegen van den heerscher. In wezen wist de sjah en wisten alle Oostersche vorsten, die er een harem op na hielden door middel van dat instituut de eenheid van zijn rijk te handhaven. Doordat hij de echtgenoot was van zoovele vrouwen was de sjah namelijk verbonden met bijna iederen clan uit zijn volk, bezat hij relaties in bijna iedere stad in iedere provincie van zijn rijk. De familieleden van zijn echtgenooten waren trotsch op den hoogen post dien n hunner ver worven had; en streefden er deswege naar, de eenheid des rijks te handhaven. Bovendien werden de, eventueel zeer talrijke kinderen van den sjah naar de verschillende provincies gezonden,waar vandaan hun moeders kwamen, tenein de er als gouverneur of hoog ambtenaar te fungeeren. De sjah kon practisch onder alle omstandigheden op de fami lieleden van zijn haremdames rekenen. De keuze der vrquwen was dan ook even belangrijk als moeilijk. In feite was de eenheid des rijks toevertrouwd aan de blanke, vrouwelijke handen van den hoofd-eunuch die in deze en dergelijke gewichtige vraagstukken het laatste woord had. De hadith" het met den Koran verbonden gewoonte recht wilde dat de souverein wel meer dan vier, maar nooit meer dan zeven wettige echtgenooten mocht heb ben. Mohammed, de profeet zelf, had er nooit meer dan zeven bezeten. De andere vrouwen waren slechts odalisken". En ook waneer de souverein meer dan vier echtgenooten aan zich wilde ver binden, moest hij eerst de toestem ming van de hooge geestelijkheid ver werven. Geen wonder dat de keuze van die vier resp. zeven voornaamste echtge nooten den hoofd-eunuch menigmaal slapelooze nachten bezorgde. Niet alleen in politiek, ook in sociaal opzicht was de harem van belang. Wanneer iedere man er verschillende echtgenooten op na houdt, is de kans dat meis<es ongehuwd blijven, zeer ge ring. Dat bevordert de nakomelingschap. ledere man moest bovendien zijn toekomstigen schoonouders een bepaald bedrag in geld geven. Door het bedrag te verlagen, konden ouders altijd hun dochters wel kwijt raken. NIET alleen over de sociale functie, ook over het leven der harem bewoonsters is het Westen doorgaans slecht ingelicht.Men steltzich deharemdames gaarne voor als een bende vrouwelijke gevangenen, die scherp be waakt worden en wier eenige ontspan ning gevormd wordt door de schaarsche oogenblikken dat de echtgenoot zijn liefdevolle aandacht aan haar wijdt. De feiten zijn anders. De Oostersche vrouw is vrij, zij het ook dat zij deze vrijheid anders gebruikt dan de Westersche vrouw. Hoewel er moderne harems voorkomen, die voor zien zijn van electrisch licht, koelkasten en stofzuigers, zou het verkeerd zijn te veronderstellen dat zij op een van alle gemakken voorzien hotel gelijken. Oostersche steden zijn veelal gebouwd op het bijenkorf-principe, d.w.z. dat alle harems en huizen door een labyrinth van steegjes verbonden zijn. Aldus kan een vrouw, vrijwel zonder opgemerkt te worden, van den eenen harem naar den anderen wandelen. De vreemdeling die af-en-toe een gesluierde vrouw voorbij ziet glippen, heeft meestal geen idee van het actieve en bezige leven op de binnenplaatsen, waar de vrouwen in volkomen vrijheid en ongesluierd met elkaar spreken. Ja die sluier ! Men beschouwt hem als het symlool der teruggetrokkenheid. Eigenaardig genoeg, is hij geen Mo hammedaansche uitvinding. Hij is een nabootsing van een Byzantijnsch-Christelijk gebruik. Trouwens in lagere kringen is de sluier nooit waarlijk in geburgerd. Deze sluier dan, is geen kwelling voor de Mohammedaansche vrouw, maar eigenlijk een schoonheidsmiddel, dat een uitermate practisch doel heeft: de bescherming van het ge laat der draagster tegen het stof en de modder der Oostersche steden. Boven dien: waar een sluier is, is mysterie. Wat wil een vrouw meer? In het algemeen behandelt de Mo hammedaansche echtgenoot zijn vrou wen behoorlijk. Het is een uitzondering wanneer hij ze lichamelijk tuchtigt en dan nog loopt hij de kans dat zijn buren het niet kunnen aanzien (en hooren) en zich gezamelijk tegen hem keeren. Maar, gelijk gezegd, het slaan van vrouwen kom*' weinig voor, in de eerste jaren van het huwelijk zeker niet. Hier speek ook weer de sluier een eigenaardige rol. Doordat de echt genoot de eerste man is, dien de vrouw met naakte oogen" (d.w.z. zonder sluier) ziet, valt het haar meestal niet moeilijk, terstond op hem verliefd te worden met allen hartstocht waarover Oostersche vrouwen beschikken. Dat er toch in het Oosten betrekke lijk veel scheidingen voorkomen, is een gevolg van het feit dat men er gemak kelijk echtscheiding kan verkrijgen. Teveel suiker in de koffie, een te luid gesproken woord het zijn voldoende redenen om echtscheiding aan te vra gen en te verkrijgen. Gelukkig zijn er maar weinig wettige moeilijkheden, die een verzoening in den weg staan. De vrouw mag echter alleen hertrouwen met haar vroegeren man, wanneer zij inmiddels met een anderen man ge huwd was. Door deze in de wet neer gelegde gewoonte is in het Oosten een geheel leger van voorloopige" echt genooten ontstaan, die met gescheiden vrouwen een schijnhuwelijk sluiten. Men kent in Perziëook nog een an deren vorm van tijdelijk huwelijk, hoe wel ik niet weet of men hier van hu welijk" mag spreken. De reiziger bij voorbeeld, die een maand in Shiraz vertoeft, kan daar een vrouw trouwen voor een maand ! Hij betaalt slechts een zeker bedrag aan haar vader, en zij zorgt verder voor hem. De reputatie van een Oostersche vrouw wordt daar door niet in het minst geschaad ! Ik schrijf dit niet ter navolging. Ieder land heeft zijn eigen gebruiken, en wat hier wijs is en op zijn plaats, zou, overgeplant, ginds de grootste dwaasheid kunnen zijn ! MOHAMMED ESSAD-BEY Een nieuwe avondjurk is een probleem. O, honderdmaal prettiger dan een wiskundevraagstuk; maar toch, een som. Gegevens zijn: Uw figuur, de mode, het geld dat u eraan moogt uitgeven, Uw smaak; gevraagd wordt: een en ander tot een alleszins en iedereen bevredigend resultaat te combi neeren. Het probleem bestaat ongeveer 14 dagen vóór het moment der voltooiing (deze termijn is zeer willekeurig, kan zich uit breiden tot een jaar, of inkrimpen tot een halven dag; dat hangt van de omstandig heden, maar bovenal van den aard der bezitster in spe af) ; in dien tijd neemt het geleidelijk toe in spanning, tot deze haar hoogste intensiteit bereikt op het oogenblik waarop de jurk af is en aangetrokken wordt. Dit is namelijk het moment waarop blijkt of U de som voldoende, goed of uit muntend hebt opgelost. Vele zijn de exami natoren; de strengstenzijn uw sexegenooten; uw man is ook niet te onderschatten; hij", n.l. een eventueele aanstaande man, is aan merkelijk minder streng, maar dat komt alleen doordat hij niet zoozeer op de jurk, maar des te meer op Uzelf let. Een voldoend cijfer krijgt U, als de jurk goed zit, maar toch niet heelemaal het" i»-: men zou zich iets frappanters kunnen denken. Goed wordt de uitslag, als coupe en kleur perfect zijn, maar het persoonlijk détail, dat de zaak interessant maakt, ontbreekt. En na den avond van het examen is er 'geen probleem meer, alleen maar een avondjurk. Bij voorbeeld zooeen als die van de foto: parelgrijs satijn met handgeschilderde bloe men in rose, rood en groen. Óók een imprimétje", maar wat voor een f