KANTTEEKENINGEN r l L te Franco triumphans Republikeinsch Spanje zet den strijd voort, den ongelijken strijd tegen den oppermachtigen vijand. Franco is straks heer-en-meester op het Iberisch schiereiland. Als heer-en-meester wordt hij thans reeds beschouwd en behandeld. De Fransche en Engelsche regeering hebben langdurig beraadslaagd of zij hem de facto of de jure zullen erkennen. Wij geven weinig om deze juridische onderscheidingen. De werkelijkheid is belangrijker, en deze werkelijk heid komt hierop neer, dat Parijs en Londen nu ook naar buiten republikeinsch Spanje volledig in den steek laten. Bérard is reeds als officieel vertegen woordiger der Fransche regeering naar Burgos vertrokken, en Chamberlain heeft Maandag j.l. op de vraag of Engeland spoedig tot de erkenning van Franco zou overgaan, een ontwijkend maar daarom niet 'minder veelzeggend antwoord gegeven. De erkenning-de-jure is een quaestie van dagen ge worden, wellicht van uren. Het spel dat deze beide democratische regeeringen spelen, is zoo doorzichtig, dat het helderste water bij vergelijking troebel genoemd moet worden. Zij schijnen er op te vertrouwen dat Franco voldoende vrijheid van handelen heeft om zich zoo niet geheel, dan toch in hoofdzaak te ontdoen van zijn buitenlandsche vrienden zonder wier directe hulp hij den nrlpg niet had gewonnen. De Engelsche jegeering i reêas in'staat" gesteia, net etiantflmnorca te bezetten, dat hem anders zeker niet zonder slag of stoot in handen ware gevallen. En straks moet het land, dat onder den burger oorlog ontzettend geleden heeft, opnieuw worden opgebouwd. Ontzaglijke kapitalen zijn daarvoor noodig. Het is duidelijk dat de Engelsche regeering althans in principe niet ongeneigd is, deze kapitalen te fourneeren. Met zilveren koorden hoopt zij Franco te binden. Het is mogelijk, dat haar dit gelukt, maar het absolute optimisme dat op dat punt door zeer velen wordt gehuldigd wij durven zelfs zeggen: door de openbare meening in de demo cratische staten durven wij voorshands niet te deelen. Wordt het optimisme bewaarheid, dan heeft Franco een rol gespeeld die men op het wer kelijk tooneel eerder aan den marqué" dan aan den père noble" zou toevertrouwen. Echter, waarom zou hij Frankrijk en Engeland te gilegener tijd dan niet op precies dezelfde wijze behandelen als hij met Duitschland en Italiëgedaan heeft? Nogmaals: hierbij gaan wij uit van de veronder stelling dat de omkoopings-pogingen laten wij het kind bij den naam noemen ! van Chamberlain en Bonnet met succes bekroond zullen worden. Het is echter de vraag of zij meer zullen opleveren dan een vriendelijk dank!" voor de aangeboden kapitalen. Men zegt, dat de Duitschers en Italianen als vreemdelingen in Spanje met weinig hartelijkheid behandeld worden. Dat mag waar zijn. Maar sinds wanneer zijn de Franschen en Engelschen er geen vreemdelingen ? Neen, hoe vurig wij ook het tegendeel wenschen: wij zijn niet geheel gerust op den afloop van dit onwaardig spel waarbij het Spaansche volk den inzet vormt. Paus Pius XI overleden Het sterven van Paus Pius XI is niet geheel onver wacht gekomen. De ontroering in breede kringen is er echter niet minder diep om geweest. Ook tot hen die geheel of grootendeels buiten de katholieke levens- en gedachtesfeer staan, dringt bij gebeurte nissen als deze iets door van de diepe gevoelens die dan de geheele katholieke wereld bezielen. Zij voelen op zulk een moment de op een traditie van eeuwen berustende internationale kracht van het Christelijk geloof, zooals dat in de katholieke leer en kerk geconcretiseerd is. Zij beseffen iets van de verbondenheid der aanhangers van dat geloof in alle landen ter aarde, een verbondenheid die na het sterven van den Paus gesymboliseerd is in de uit zending van het overlijdens-bericht in de voor naamste talen merkwaardige verbinding van eeuwenouden ritus en hypermoderne techniek. Paus Pius XI is gestorven. Hij heeft voorgangers gehad, die hun zwaar ambt in minder moeilijke omstandigheden mochten vervullen dan hem be schoren waren. Tijdens de eerste jaren dat hem de tiara sierde, leed de wereld nog onder de naweeën van den bloedigsten oorlog aller tijden. Eerst na ItltKCIIIt MHflIIMIIili* IHMMMMnitir,IflIltttllttullIIIMIIIIKf 11111,1.tlllllllUIII Ia Memoriam F. G. Scheltema Nederland verliest in prof. mr. F. G. Scheltema, die Woensdag j.l. op den helaas te jongen teef tijd van zeven-en-veertig jaar over leed, een zijner handigste juristen, de Univer siteit van Amsterdam, de juridische faculteit in het bijzonder, een harer knapste en geliefdste hoogleeraren. De Groene Amsterdammer" treurt over het verscheiden van hem die meer dan vier jaar lang (van l Januari jpjo tot i Mei 1934) deel uitmaakte van den redactie raad. Zijn bijdragen behoorden tot de deskun digste en belangrijkste artikelen die in die jaren in ons blad zijn verschenen. Maar naast de blijvende bewondering voor zijn hoogstaanden journalistieken arbeid leeft bij de redactie de heugenis aan een rechtschapen mensch, helder van hoofd, warm van hart. Hij ruste in vrede. eindelooze onderhandelingen werd, enkele jaren later, de politieke vrede tusschen het Lateraan en het Palazzo Venezia geteekend. En over de aller laatste jaren van 's Pausen leven viel de schaduw eener verengde, chauvinistische, met rassen-waan en -hoogmoed verbonden ideologie, die onvereenigbaar was met de katholieke leer en tevens de Kerk als machts-organisatie geheel dreigde te vernietigen. Het besef van de eeuwigheidswaarde van het katholicisme mag wellicht een rechtstreeksche steun tegen de verschrikkingen van dezen tijd zijn, hoevelen zal dat besef niet tevens het gevoel geven eener ontzaglijk-zware verantwoordelijkheid? De verantwoordelijkheid, het hun of hem toever trouwde pand onverminderd en onbeknot aan den opvolger over te geven ? En zeker zal dat gelden van hem die thans gestorven is. Aan strijdbaarheid heeft het hem niet ontbroken. Menige encycliek uit den laatsten tijd getuigt daarvan. Er zijn verschillende keeren in de afgeloopen jaren democraten geweest, die gaarne hadden ge zien, dat de Paus nog sterker partij had gekozen. Wij denken met name aan den tijd van den Italiaanschen inval in Abessynië, toen het protest uit Rome uitbleef. Of was het toen den Paus onmogelijk, opnieuw den strijd met de Italiaansche regeering aan te binden? Het is mogelijk. Maar laat men daarin dan niet aanstonds, gelijk wel geschiedt, een symptoom zien van een geleidelijken volledigen ondergang der Roomsche Kerk. Deze Kerk heeft zwaardere stormen doorstaan dan die thans woeden. Politieke crisis in Belgi De politieke verhoudingen in Belgiëworden de laatste jaren gekarakteriseerd door een zeldzame verwardheid de eerste socialistische premier des lands moest een op vele punten liberale politiek volgen, en men kan kwalijk beweren dat in deze verwardheid door de jongste crisis verbetering is gebracht. Het Kabinet-Spaak is gevallen op het struikelblok van menig Belgisch ministerie: de Vlaamsche quaestie: De liberale partij die de ver tegenwoordigster is vooral van de Waalsche, op Frankrijk georiënteerde burgerij, kon niet goed keuren dat de regeering een activist, ja een oudlid van den Raad van Vlaanderen, tot lid van de Vlaamsche Academie benoemde. De liberale mi nisters dienden, toen de Kamer de gestie van mi nister Spaak had goedgekeurd, hun ontslag in, en daarmee was de reeds drie, vier keer uitgestelde crisis een feit geworden. Spaak slaagde er niet in, een nieuw Kabinet te vormen. Evenmin mocht dat d3n inmiddels vrij pbtsaling overleden, kundigen oud-minister Jaspar gelukken, die een ministerie wilde samenstellen waarin niet-parlementaire deskundigen naast par lementaire plaats zouden hebben. Dat deze poging geen succes heeft gehad, lag wellicht eerder aan den persoon van den formateur, die als Waalsch liberaal moeilijk aanvaardbaar was voor de socia listen en de katholieke Vlamingen, dan aan het door hem gekozen uitgangspunt. Welk kabinet er nu ook gevormd wordt, aan de verwarrende werking der Vlaamsche quaestie moet een einde komen, al ware het slechts dat de regee ring een wat steviger economische politiek zou kunnen voeren. Men heeft de laatste jaren echter wel eens den indruk, dat in de tot voor kort hoofdPAG. « DïGROENE No. 3120 zakelijk cultureele tegenstelling tusschen Vlamingen en Walen een sociaal element is binnengeslopen: dat er onder de Vlamingen velen zijn die een plan matig optreden van de regeering eischen, alsmede een actiever ingrijpen in het bedrijfsleven. In het Waalsche gebied vinden de Fransch-liberale mee ningen meer weerklank. Het zal voor ieder volgend kabinet uiterst moei lijk zijn deze uiteenloopende stroomingen binnen een rustiger bedding te leiden. Mogelijk is daartoe de autoriteit noodig van den koning, die zich achter de schermen vrij intensief met de binnenlandsche politiek schijnt bez -j te houden. Het heet dat de actie tegen Martens' benoeming bij hem veel steun heeft gevonden. Japan bezet Hainan In den nacht van Donderdag op Vrijdag in de vorige week zijn Japansche troepen geland op het eiland Hainan, dat ten Zuidoosten van Kanton gelegen is voor de kusten van China en het Fransche Indo-China. Met weinig moeite zijn zij er in geslaagd alle strategisch-belangrijke punten te bezetten. Daarmee heeft Japan een daad verricht die in dubbel opzicht niet onverwacht kwam. Een bezetting van Hainan is reeds in April en Mei van het vorig jaar overwogen, toen Tsjang-kai-Tsjek nog vrij veel wapenen toegezonden kreeg via Kanton. Op den langen duur kon deze bezetting dan ook verwacht worden. Ten slotte ontbrak het de laatste weken niet aan berichten dat tal van Japansche oorlogs bodems bij de kusten van Hainan geconcentreerd werden. De bezetting van Hainan is een. nadeel voor de Chineesche regeering, die nog altijd via de resteerende havens in Zuid-China wapenen ontving. Deze toevoer zal, nu de Japanners het genoemde eiland beheerschen, moeilijker zijn dan ooit. De bezetting brengt echter ook een klap toe aan het prestige en den invloed van Frankrijk. Aan het prestige, voor zoover Japan de met Frankrijk in 1907 gesloten overeenkomst, die een dergelijke be zetting uitsloot, kalmweg heeft geschonden; aan den invloed, voor zoover Japan straks beschikt over een steunpunt voor eventueele verdere actie in de Zuid-Chineesche wateren, waar marine- en vlieg tuig-bases kunnen worden gesticht. De Fransche regeering heeft dan ook een in energieke termen gesteld protest te Tokio ingediend. Het spreekt van zelf dat de Japansche regeering verklaard heeft, geen territoriale ambities te koesteren. Daarmee is dan tegelijkertijd aan het Britsche verzoek om in lichtingen voldaan. Papieren protesten helpen niet in een tijd als deze, zoo zij ooit geholpen hebben. Trouwens, de demo cratieën hadden Hainan niet nu moeten verde digen, maar in 1937 bij Peking, Sjanghai en Nan king, en in 1938 bij Kanton en Hankou. Eigenlijk in 1931, toen Japan Mandsjoerije tot Mandsjoekwo maakte. Maar wat baat het, een opsomming te geven van de reeks smadelijke nederlagen die Frankrijk, Engeland en de Vereenigde Staten zich in het Verre Oosten hebben laten toebrengen ? De werkelijkheid wordt er nu niet anders door. En de werkelijkheid is deze, dat Japan binnen afzienbaren tijd aan den Europeeschen en Amerikaanschen in vloed in China practisch een einde zal hebben ge maakt. Zulks sluit natuurlijk niet uit, dat het pogen zal, zich via Londen de kapitalen te verschaffen die voor den economischen opbouw van China noodig zijn. Japan werkt thans nog met twee Europeesche staten (Duitschland en Italië) samen, maar het is weinig waarschijnlijk dat deze ooit werkelijke macht zullen verkrijgen in een door Japan beheerscht China. Het Anti-Komintern-Pact is geen positief, maar een negatief bondgenootschap. Het is eerder ontstaan door een gemeenschappelijke vijandschap dan door onderlinge vriendschap. Dit is de laatste weken ook gebleken, nu Italiëen Duitschland, stellig in verband met de Italiaansche eischen, gepoogd hebben, het Pact tot een militair bondgenootschap uit te breiden, niet slechts gericht tegen de SowjetUnie, maar mede tegen Frankrijk, Engeland en de Vereenigde Staten. Voorshands is dit te veel gevergd van een staat die al zijn krachten wijdt aan de consolideering van zijn positie in een half wereld deel. Restaurant DORRIUS N.Z. Voorburgwal b.h. Spui, Amsterdam PLATS DU JOUR EN A LA CARTE