Paus-verkiezing ?in het jaar 1655 Rome te betreden. Een dag later werd hem aan zegging gedaan, dat de Fransche kardinalen met alle middelen zouden pogen hem uit Rome weg te werken. Gelukkig vond deze pas gearriveerde kardinaal in Paus Innocentius X een welwillend beschermer, die hem zelfs als blijk van vijandschap tegen Mazarin als neef wilde adopteeren helaas, Innocentius X, bij wien, zooals De Retz het euphemistisch uitdrukt, een zekere Signora Olimpia veel invloed had gehad, werd ziek en binnen vijf weken was hij gestorven. Een nieuwe Paus moest gekozen worden, en het was rond deze keuze dat zich een der interes santste intrigues gesponnen heeft, die men in de geschiedenis van het Pausdom kan aantreffen. De val wordt opgezet Vaak hebben in de tijden dat de Paus nog over een belangrijk wereldlijk gezag beschikte, machten van-buiten invloed uitgeoefend op het conclave. Toen de kardinalen in het jaar 1268 drie jaar lang beraadslaagden over den opvolger van Gregorius X, had de bevolking van het stadje Viterbo, ten einde raad, hen opge sloten : eerst na de keuze zouden zij de plaats van-samenkomst mogen verlaten. Sindsdien had zich het zwaartepunt van den strijd om den opvolger verlegd naar een gesloten conclave. In de dagen van kardi naal De Retz was het een geheele schare jaloersche Italiaansche potentaatjes die de Paus keuze poogde te beïn vloeden. Immers, de fa milie waaruit de Paus werd gekozen, placht niet alleen tot een hooger geestelijk welzijn te stijgen Voorts had de koning van Frankrijk in zulk een geval zijn speciale wenschen, en van den koning van Spanje en den Habsburgschen keizer gold hetzelfde. De kardinalen streefden er in het algemeen naar, een ietwat kleurloos persoon tot de hoogste waardigheid te roepen. Voor energieke figuren, speciaal voor dezulken die er gestrenge moraalprincipes op na hielden, voelden zij weinig. Men bedenke: het was toen een andere, in menig opzicht een minder ingetogen eeuw.... Nauwelijks was Paus Innocentius X gestorven, of De Retz kreeg de meest verleidende aanbiedingen om zich met de Spaansche en de Oostenrijksche factie te verbinden. Hij bedankte voor de eer, en sloot zich aan bij de groep der onafhankelijke kardinalen, bij hen die geen acht behoefden te slaan op waarschuwingen en dreigementen uit Weenen, Parijs of Madrid. Dit Vliegend Escadron", zooals de groep zich noemde en zooals zij in de geschiedenis voortleeft, ondervond veel tegenstand, met name van de Spaansche factie, die de meeste aanhangers had in het conclave. In de negen dagen die het Vliegend Escadron" den tijd had om zich op de verkiezing voor te be reiden, wist het Escadron" kardinaal Barberini aan zich te verbinden. Deze, die voor de invloed rijkste man uit het geheele conclave gold, zonder wiens steun geen kardinaal het tot paus zou kunnen brengen, had een eigen candidaat voor het hooge ambt: kardinaal Sachetti, een man van geringe bekwaamheid, zooals De Retz aanteekent: slechts geschikt om geconterfeit te worden. Het Vliegend Escadron" had óók een candi daat: kardinaal Chigi. Weliswaar was de inhoud van diens brieven, voor zoover men wist, niet altijd in overeenstemming geweest met zijn uiterlijke vroomheid, maar zijn reputatie was bij de groote massa onbevlekt. Hoe zou het Escadron er echter ooit in kunnen slagen, Chigi tot Paus te laten kiezen, terwijl enkele nationale facties tegen hem Kardinaal Barberini, een van de hoofdpersonen in de intrigue waren en de machtige Barberini een eigen mede dinger had? Een hopeloos ondernemen is men geneigd te oordeelen. Dan onderschat men de zeventiende-eeuwsche scherpzinnigheid en finesse ! Het geslepen Escadron" besloot Barberini's candidaat te steunen ! Het wist dat deze toch niet gekozen zou worden. Op het moment dat Barberini dat inzag, zou het Escadron" zijn eigen candi daat, kardinaal Chigi, naar voren schuiven, en tegen Barberini kunnen zeggen: Monsignore, wij hebben u voortdurend gesteund. Het heeft helaas niet mogen baten Steunt u thans ons, en onze gemeenschappelijke candidaat wordt tot Paus gekozen l" Een feilloos opgezette intrigue. Inderdaad heeft Barberini die toch ook niet voor een kleintje vervaard was, haar niet doorzien. Stap voor stap wist het Vliegend Escadron" zijn wil op te leggen aan het geheele conclave. De acteurs deden hun best, aldus karakteriseerde De Retz dit weinig verheffend gekonkel, de schouwburg was vol, de scènes afwisselend en het stuk even schoon als eenvoudig. De opzet slaagt Het conclave duurde tachtig dagen. ledere morgen en iedere mid dag werd gestemd. Kar dinaal Sachetti, Barbe rini's candidaat, kreeg onveranderlijk vijf-enzestig stemmen. De met Spanje, met Duitschland en met de Medici's van Florence verbonden kar dinalen wisten echter te verhinderen, dat hij een twee-derde meerderheid kreeg. Zij stemden nu eens op dezen, dan weer op genen, hetgeen, ge voegd bij het feit, dat zij geleid werden door kar dinalen van losse zeden, zooals De Retz zich uit drukt, hun prestige niet verhoogde. De Spaan sche factie ging dat in zien; zij werd bang, en vertoonde neigingen zich bij de groep van Barberini en het Vlie gend Escadron" aan te sluiten. Tegelijk poogde het Vliegend Escadron" de Fransche factie met wie zij ten behoeve van Barberini's candidaat n.b. samenwerkte, te verzwakken. Immers, deze factie zou den eigen candidaat van het Escadron" niet steunen. Het illuster Escadron" verzwakte dus den bondgenoot-van-nu, in wien het een tegenstander-van-straks wist. Een zoo geraffi neerde situatie komt misschien slechts ns in de tienduizend jaar voor, teekent De Retz aan, niet zonder genoegdoening, denken wij. Chigi hield zich intusschen voorshands beschei den op den achtergrond. De Retz, een zijner pro motors, weet echter te vertellen dat hij wel de over tuiging kreeg dat Chigi een overdreven-nauwgezet man was. Overdreven nauwgezetheid, zoo schrijft hij, is echter een teeken, niet slechts van geringe be kwaamheid, maar ook van kleingeestigheid. Op een dag vertelde Chigi mij, dat hij in zijn jeugd eens twee jaar lang met n pen had geschreven. Ik vertelde dit hoofdschuddend aan een der met ons verbonden kardinalen. Deze berispte mij, en zei dat ik een schurk was die de Christelijke eenvoud niet wist te waardeeren.... Dat De Retz ondanks dit laatdunkend oordeel zich onverminderd inspande om Chigi gekozen te krijgen, behoeft geen betoog. Weliswaar was, zoo als hij nadrukkelijk verzekert, zijn uiterlijk minder waardig en geleek hij op een arts, hoewel hij van goeden afkomst was, maar het Escadron" hoopte toch in hem een waardig opvolger te vinden voor den heiligen Gregorius en den heiligen Leo. De intrigue werd verder gesponnen. Het Escadron" moedigde de pogingen aan van zekere zeer oude kardinalen die genoeg vroom, genoeg kundig en genoeg zwak van gezondheid meen den te zijn om verkozen te worden, , alles om Barberini ongerust te maken dat hij, door aan Alexander VII Sachetti vast te houden, tenslotte met de eigen lijke keuze niets te maken zou hebben. Dag in, dag uit, werd Sachetti afgestemd. Toen fluisterde het Escadron" Barberini in, dat men Chigi wel als candidaat zou kunnen nemen. Barberini vereenigde zich met dat voorstel ondanks zijn be zorgdheid dat Chigi die met de Jezuïeten verbonden was, de leer van den heiligen Augustinus zou aanvallen, die hij Barberini meer bewonderde dan kende. Enkele dagen later was Chigi dan ook gekozen, met slechts enkele stemmen tegen. Ziedaar het werk van uw handen", zei de ontroerde Paus Alexander VII tot kardinaal De Retz. Gevolg was, dat deze, toen hij na de verkiezing huiswaarts keerde, door zes-en-twintig karossen werd gevolgd, vol lieden die in hem den toekomstigen waren heerscher van Rome meenden te zien. De nieuwe Paus viel den kardinalen overigens tegen. Drie dagen na zijn verkiezing liet hij, bizar genoeg, zijn doodkist onder zijn bed plaatsen; op den vierden dag beval hij het gevolg der kar dinalen een mistroostig-uitziend gewaad; daarna verbood hij den kardinalen-zelf rouw te dragen, zelfs wanneer hun vader gestorven was. Wij hebben ons vergist, zuchtte kardinaal De Retz dan ook, de Paus zal altijd een middelmatig mensch blijven. Ridder Bernini, een schrander man, wees mij er op dat de Paus toen hij hem een prachtig standbeeld liet zien, slechts op de franje van het door den afgebeelden persoon gedragen kleed had gelet. De Retz noemde hem voorts ijdel tot in het belachelijke en verzot op onbenulligheden. Zoo zou de Paus een prijs hebben uitgeloofd voor hem die het beste Latijnsche woord vond voor rijdende draagstoel".... Paus Alexander VII is gestorven, na twaalf jaar de tiara te hebben gedragen. De man aan wien hij zijn benoeming te danken had en die daarna zoo weinig vriendelijks van hem wist te vertellen, volgde hem na nogmaals twaalf jaar in het graf. Daarmee eindigde het leven van een der grootste avonturiers uit de zeventiende eeuw, een man die in een eauw van opkomend burgerdom een ver tegenwoordiger was van den Middeleeuwschen geest der onstuimige Fransche ridders en geslepen Italiaansche condottieri. KEUR Tentoonstelling van goede gebru'ks- en si er voor werpen en artikelen voor won in gin richting In ARTI ET AMICITIAE ROKÏN h/k SPUI. A'DAM, van 7 t/m 12 Maart Geopend dag van 10 30?? l 7.30 uur, bovendien op 8 en 9 Maart van 19 3^)?22 uur. Toegang vrij op vertoon van uitnoodigïng welke aan de zaal verkrijgbaar is PAG. 5 DE GROENE No. 3222