Historisch Archief 1877-1940
KANTTEEKENINGEN
Maart roert zijn staart
Toen, precies een jaar geleden, de Duitsche troe
pen Oostenrijk bezetten, zijn zij die meenden dat
het daarbij niet zou blijven, voor onverbeterlijke
pessimisten uitgemaakt. Hetzelfde oordeel werd in
September en October geveld over diegenen die in
de losscheuring van het Sudeten-Duitsche gebied, de
aankondiging zagen van het uiteenvallen van
Tsjecho-Slowakije, in wijder verband tevens de
aankondiging van Duitschlands schier onbeperkte
hegemonie in Centraal-, straks in Zuid-Oost-Europa.
De gebeurtenissen van de afgeloopen week heb
ben helaas het pessimisme wederom bewaarheid.
Met flitsende duidelijkheid bleek ons wederom, op
welk een vulkaan wij leven. Troepen-bewegingen,
straatgevechten, dreigende mobilisatie, verwarde
geruchten de geschiedenis heeft zich wederom
herhaald. Dat koningin Wilhelmina het noodig oor
deelde haar vacantie plotseling te onderbreken, toont,
nog afgezien van sombere geruchten over een Duit
sche bezetting van Nederland, waaraan wij geen
geloof hechten, wel aan dat men ook in Den Haag
de onmiddellijke toekomst niet zonder zorgen tege
moet ziet. Het groote publiek, eenigszins verward
door namen van plaatsen en personen die het nim
mer heeft gehoord, laat staan kunnen verwerken,
vraagt zich met angst af of wij dan in dit jaar weder
om een internationale crisis tegemoet gaan van een
intensiteit als die van vorig jaar. Met een catego
risch onmogelijk !" zal wel niemand deze vraag
beantwoorden. Een positief antwoord is nog
eenigermate speculatief.
Hoewel: Maart 1938, Anschluss. September 1938,
Tsjecho-Slowakije bukt. Maart 1939,
TsjechoSlowakije bezet. Wat zal dit jaar ons verder
brengen ?
Duitschland tast door
Het is voor de duidelijkheid wellicht goed, om
hier kort te herhalen, wat zich in Tsjecho-Slowakije
sinds den herfst van het vorige jaar heeft afgespeeld.
De democratie is er practisch zoo goed als op
geheven. Alle partijen werden geperst binnen het
kader van een door reactionnaire agrariërs geleide
Partij der Nationale Unie" en een
schijn-oppositiepartij, die van den Nationalen Arbeid". Overigens
hebben deze partijen" zich zoo goed als niet kunnen
uiten: in December is het parlement op onbeperkten
termijn verdaagd.
In Slowakije was de macht in handen gekomen
van de autonomisten, die sinds den dood van Pater
Hlinka, geleid werden door Monseigneur Tiso, den
premier, en Karol Sidor, stichter van de
semimilitaire Hlinka-garde, tevens verbindende schakel
met Praag.
In Roetheniëwist zich de regeering van Monseig
neur Wolosin met Duitschen steun te handhaven
tegen Hongaarsche annexionistische pogingen.
De beide landsdeelen Slowakije en Roetheniëge
noten vergaande autonomie. Desondanks bleven de
relaties met Praag gespannen. De Praagsche ver
tegenwoordiger bij de regeering van Roetheniëis in
Januari bijna vermoord. De Roetheensche regee
ring zette trouwens haar pogingen tot een volledige
afscheiding uit het staatsverband voort en moest
in het begin van deze maand op scherpe wijze tot
de orde geroepen worden.
Nauwelijks was de Praagsche regeering er in ge
slaagd, haar gezag in Roetheniëeenigszins te her
stellen, of de Slowaken bereidden haar de ernstigste
moeilijkheden. Tegelijk werd zij van binnenuit
voortdurend lastig gevallen door de
straf-georganiseerde Duitsche minderheid, die in Tsjech onder
leiding stond van Kundt, in Slowakije onder die van
Karmasin.
In den nacht van Donderdag op Vrijdag in de
vorige week besloot Praag door te tasten: de
Slowaaksche regeering werd, onder de beschuldiging
een staatsgreep voorbereid te hebben, afgezet. De
minister-president, Tiso, scheen het plan te hebben
opgevat, Vrijdag de onafhankelijkheid van Slowakije
te proclameeren. De Hlinka-garde werd ontbonden.
Tiso verzocht onmiddellijk telegrafisch de Duitsche
regeering om hulp.
De Slowaken groeven hun eigen graf
Intusschen keerde Sidor haastig uit Praag naar
de Slowaaksche hoofdstad Bratislava terug. De
autonomisten verwachtten dat hij zich aan hun hoofd
zou stellen; in plaats daarvan eischte hij gehoor
zaamheid aan de centrale regeering. Tot dusver
scheen alles er hoopvol uit te zien voor het Praagsche
bewind dat zijn uiterste best deed, de tegenstellingen
niet al te zeer toe te spitsen: personen die formeel
landverraad hadden gepleegd, liet het op vrije voeten
rondloopen. Deze terughoudendheid werd kwalijk
beloond. Immers, van dag tot dag ging de Duitsche
pers feller schrijven tegen Hacha, den
TsjechoSlowaakschen president, en Beran, den eersten
minister. De laatste werd zelfs met zijn vroegeren
tegenstander Benesj vergeleken, hetgeen voor beiden
een merkwaardige gewaarwording moet zijn ge
weest.
In den nacht van Zaterdag op Zondag beraad
slaagde Hitler met zijn naaste medewerkers te
Berlijn, en toen ontwikkelden de gebeurtenissen zich
met fantastische snelheid. Een klein deel der
Hlinkagarde verzette zich tegen de ontwapening; de
Weensche radiozender spoorde elk uur den auto
nomisten aan tot doorzetten. Karol Sidor vormde
echter een gematigd kabinet. Berlijn werd boos.
Het extremistische deel der Hlinka-garda kon op vol
ledige Duitsche ondersteuning rekenen. Aan de gren
zen van Tsjechiëen Slowakije trok Duitschland troe
pen samen. Maandag confereerde de afgezette minis
ter Tiso met Hitler; Göring keerde haastig uit Itali
terug. Dinsdag werd de onafhankelijkheid van
Slowakije geproclameerd onder leiding van Tiso.
Hongarije sloeg zijn slag, en bezette meteen een
deel van het sinds lang begeerde Roethenië. Hacha
en zijn minister van buitenlandsche zaken,
Chwalkowski, vertrokken naar Berlijn. Het mocht niet
baten.
en dat der Tsjechen tevens
Onvoorwaardelijke overgave" eischte Berlijn. En
de Tsjechische regeering boog het hoofd. Wat kon
zij anders doen ? Woensdag bezetten de Duitsche
troepen zonder slag ot stoot het geheele land.
Duitschland nam Tsjecho-Slowakije onder zijn
bescherming", heette het. De hemel bsware den
volkeren voor deze beschermers!
Het verdient immers de aandacht dat er in
TsjechoSlowakije slechts een zeer geringe minderheid was
die iets voelde voor het feitelijke Duitsche protecto
raat dat thans tot stand is gekomen. Men pleegt
echter in Centraal-Europa den volkeren niet langer
om hun meening te vragen. Het woord van Duitsch
land is er wet. Polen en Hongarije hebben haastig
bewerkstelligd dat zij hun gemeenschappelijke
grens kregen. Duitschland kon dat des te gereeder
toestaan, omdat het Hongarije toch in zijn macht
heeft.
Italiëheeft niet kunnen juichen over den gang
van zaken. Het bericht dat de Roetheensche premier
Rome om hulp verzocht heeft tegen de door Duitsch
land gesteunde Hongaren, mag in dit verband tee
kenend genoemd worden. Met den grooten invloed
dien de Italiaansche regeering anderhalf, twee jaar
geleden in Centraal-Europa had, is het volledig ge
daan. Met des te meer energie zal zij haar
antiFransche campagne doorzetten. Een onvriendelijk
perspectief.
En Frankrijk en Engeland?
Zij zwijgen in alle talen. Zij beseffen hun on
macht. Tu l'as voulu, Georges.... Bonnet!", is
men geneigd, den Franschen minister van buiten
landsche zak;n toe ie roepen.
De ond.rgang van Tsjecho-Slowakije is de eerste
vrucht van de hart-verheffende politiek vm
München.
De Middellandsche Zee
Gelijk gezegd, is het, al wanneer men de zaak
uitsluitend van het standpunt der prestige l eziet,
noodzakelijk geworden voor de Italiaansche regee
ring om in de Middellandsche Zee compensaties
te veroveren voor haar in Centraal-Europa verloren
macht. De veronderstelling is dan ook niet te ge
waagd dat zij, wanneer eenmaal de huidi-e verhou
dingen in Tsjecho-Slowakije geconsolideerd zijn,
eerst recht met haar offensief zal beginnen.
Natuurlijk moet dan eerst generaal Franco heer
en meester zijn in Spanje. Dat is echter een quaestie
van tijd geworden. De nationale verdedigingsraad
der republikeinen die zijn gezag slechts na een feilen
strijd met de communisten kon handhaven diep
tragisch verschijnsel: deze republikeinsche broeder
strijd waarbij men de weinige munitie, waarover
men nog beschikt, tegen elkaar verbruikt.... , deze
raad dan, heeft bij monde van kolonel Casado ver
klaard dat hij zich op redelijke voorwaarden wil
overgeven. Van redelijke voorwaarden zal Franco
stellig niets willen weten. Nu de oorlogsmoeheid aan
den republikeinschen kant zoo groot blijkt te zijn,
kan hij doen wat hij, niet wat men ginds verkiest.
De Italiaansche regeering heeft er zich overigens
wel voor gewacht, haar eischen nauwkeurig te for
muleeren. Vóór alles wil zij voorkomen dat de
tegenstander weet waar hij aan toe is. Rustig wacht
zij af tot de bereidheid tot het brengen van concessies
aan den democratischen kant zoo groot is geworden,
dat de vrucht van de intimidatie haar zonder moeite
in den schoot valt.
Het is in dat verband van belang er op te wijzen,
dat de Engelsche regeering einde vorige week be
kend heeft gemaakt dat het haar aangenaam zou
zijn, wanneer Italiëzijn eischen bekend beliefde
te maken. Dan kon men er over gaan praten",
zei Londen. De Italiaansche regeering heeft den
eerston mijlpaal van haar program reeds veilig ge
passeerd: Londen en Parijs zijn bereid over de
brug te komen. Hoever dat is een andere zaak.
Dat zullen wij in den loop van het jaar wel zien.
Het moge waar zijn dat in Engeland en Frankrijk
achter de militaire voorbereiding spoed wordt ge
zet overigens nog lang niet die spoed die in de
totalitaire staten betracht wordt! , dat hun positie
op het oogenblik sterker is dan in September vorig
jaar durven wij niet beweren. Tsjecho-Slowakije is
uitgeschakeld. En de Sowjet-Unie zal in eerste in
stantie niet spoedig gewonnen worden voor gewa
pende interventie ten bate van Engeland en Frank
rijk. Uit de verschillende inleidingen die op het
Achttiende Congres van de Russische communis
tische partij gehouden zijn, in de eerste plaats uit de
uitvoerige en belangrijke redevoering van Stalin,
is wel gebleken dat de Sowjet-Unie de Fransche en
Engelsche regeering het verraden der collectieve
veiligheid niet snel zal vergeven. De Sowjet-Unie zal
in de eerste plaats voor haar eigen belangen op
komen. Zij zal zich," aldus Stalin, doeltreffend
weten te verdedigen tegen eiken buitenlandschen
aanval."
Deze woorden zijn, met het oog op de toespitsing
der tegenstellingen met Japan, van actueele
beteekenis.
De arbeidstijd van chauffeurs beperkt
Wij zijn helaas zoovele malen gedwongen geweest
tot het uitoefenen van critiek op de onvoldoende
energie waarmee de huidige regeering, trots tal
rijke groote woorden", sociale problemen aanpakt,
dat wij ter wille van de rechtvaardigheid thans gaarne
de aandacht der lezers willen vestigen op het nieuwe
rijtijden-besluit dat in Mei a.s. in werking treedt,
en dat een belangrijke verbetering brengt in de posi
tie der chauffeurs.
Het zal voortaan in het algemeen verboden zijn
dat een chauffeur meer dan vijf uur aan n stuk
achter het stuur zit. De totale werktijd wordt be
perkt tot tien uur per dag (voor bestuurders van
taxi's: elf uur) en vijf-en-vijftig uur per week.
Tusschen twee diensttijden moet een onafgebroken
rusttijd liggen van minstens twaalf uur. Voorts
moeten chauffeurs n maal per week een onaf
gebroken rust van dertig uur genieten. Nachtarbeid
mag niet meer dan zes maal in veertien dagen wor
den verricht.
Indien de werkgevers aan deze bepalingen de hand
houden, zal inderdaad in de positie der chauffeurs
die menigmaal overmatig lang moesten werken
met als gevolg tallooze ongevallen door overver
moeidheid, een belangrijke verbetering zijn ge
bracht. Voor de controle wordt een werkboekje in
gevoerd, waarin de arbeidstijden van den houder ver
meld staan. Hopen wij, dat deze controle inderdaad
intensief zal worden gehouden. Sociale maatregelen
baten niet, indien onvoldoend toezicht het den be
trokken personen mogelijk maakt, zich aan de wet
te onttrekken. Het rijtijden-besluit zou allerminst
het eerste van dien aard zijn, dat er op papier zeer
schoon uitziet, maar waarvan in de werkelijkheid
bitter weinig terecht kwam.
Hier blijft dus een taak liggen voor de regeering.
Tegen Slapeloosheid, Overspanning, Onrust en Zenuwachtigheid, gebruike men
de Zenuwstillende en Zenuwsterkende Mijnhardt's Zenuwtabletten. Buisje 75 et.
PAG. 6 DE GROENE No. 3224