Wetenschap Pionier van het maag-onderzoek De vreemde historie van den arts William Beaumont en zijn slachtoffer Alexis St. Martin Dr. J. Oudenbosch MEER en meer is het de laatste jaren duidelijk geworden, dat Noord-Amerika de Europeesche landen ook op wetenschappelijk gebied opzij gestreefd, zoo niet gepasseerd is. Waren het vroeger Franschen, Duitschers, Engelschen, die nieuwe methodes van onderzoek uit dachten, het wetenschappelijk arsenaal met nieuwe theorieën verrijkten, tegenwoordig schijnt het of de Amerikanen vindingrijker en origineeler zijn. Was het vroeger het ideaal der jonge Amerikaansche geleerden, om eenige jaren in Parijs, München, Heidelberg, colleges te volgen en een assistentsplaats te vervullen, nu is het tij gekeerd. Groot is het aantal van hen, die de Atlantische Oceaan in omgekeerde richting oversteken, om in de Nieuwe Wereld, in New-York, Boston, Rochester en tal van andere steden, leering en ervaring op te doen. Men vatte het bovenstaande niet zoo op, dat in ons land en de ons omringende geen weten schappelijk werk van beteekenis meer wordt ver richt, dat de vele laboratoria, waar ook ons wereld deel in den letterlijken zin des woords rijk aan is, een kwijnend bestaan lijden of dat de professoren zich tevreden stellen met college geven en artikelen lezen. Integendeel ook hier wordt gewerkt, geëxperimenteerd, en misschien is wel het geluk, het toeval wiens invloed ook bij fundamenteele ontdekkingen grooter is, dan men wel meent tegenwoordig den zonen van Uncle Sam gunstiger gezind. Het feit blijft echter bestaan, dat Amerika het tempo bepaalt, een tempo, dat door Europa slechts moeizaam en met inspanning van alle krachten bijgehouden kan worden. HET moet in een tijd, waarin de beteekenis van het minderwaardigheidsgevoel overduidelijk aangetoond is, dus aangenaam aandoen, te lezen, hoe men een eeuw geleden in de Vereenigde Staten een geleerde-van-beteekenis met een lantaarntje kon zoeken. Al waren zij dan dun gezaaid, zij waren er niettemin, en n van de meest interes sante pioniers der Amerikaansche wetenschap is ongetwijfeld William Beaumont, de auteur van het in zijn tijd opzienbarende boek: Proeven en waarnemingen betreffende het maagsap en de physiologie van de spijsvertering, een boek, waar van de stoffelijke voorwaarde op den zesden Juni van het jaar 1822 geschapen werd. Het ongeluk wilde toen namelijk, dat een zekere Alexis St. Martin, een jonge Canadees, door een schot uit een toevallig afgaand geweer van dichtbij onder de linkerborst werd getroffen en niet ten onrechte beschouwd werd, ten doode opgeschreven te zijn: niet alleen waren verscheidene ribben gebroken, maar bovendien puilden deelen van de long en van de maag door de wondopening naar buiten, en bevond zich een gat in de maagwand, waardoor de maaginhoud ontsnapte en ongetwijfeld binnen korten tijd tot een fatale buikvliesontsteking aanleiding zou geven. Dit droevig voorval vond plaats bij Fort Mackinac, een Amerikaansche versterking nabij de Canadeesche grens. Garnizoensarts was de bovengenoemde Beaumont, een jongeman, die het ouderlijk huis verlaten had, elders schoolmeester was geworden en in zijn vrijen tijd geneeskunde had gestudeerd. Ondanks zijn gebrekkige opleiding toonde hij al spoedig zijn kwaliteiten en hij werd benoemd tot Officier van Gezondheid in het Amerikaansche leger. Hoewel Beaumont onmiddellijk alle zorgen aan den gekwetste besteedde, wanhoopte hij aan een gunstigen afloop. Maar, zooals het meer gaat onder omstandigheden, die niet alle voorzien kunnen wor den St. Martin bleef in leven, al moest hij ook de eerste jaren onder dagelijksche medische behan deling blijven. Langzaam aan genazen zoo zijn wonden, echter op n na: er bleef namelijk een opening tusschen de maag en de buitenwereld, een maagfistel, bestaan. Tien maanden na het ongeval verklaarden de autoriteiten, dat St. Martin, arm en hulpeloos, niet langer in Fort Mackinac kon blijven en maar naar zijn geboorteplaats in Canada, tweeduizend kilometer ver, moest vertrekken. Het was een slag voor hemzelf niet minder echter voor Beaumont, zijn vriend en trouwen verzorger, bij wien de gedachte was opgekomen, dat St. Martin, eenmaal geheel genezen, de wetenschap van groote waarde zou kunnen zijn: het weinige, dat men van de functie van de maag afwist, was nog voor het grootste deel gissing en on bewezen theorie, en hier wilde men een man wegsturen, bij wien men in de maag kon kijken, de eerste vertering van het voed sel nauwkeurig nagaan, de af scheiding van het maagsap bestudeeren en het maagsap zelf onderzoeken, kortom: een proef object zooals het ns in de eeuw voorkomt! Alles liever dan dat zal Beaumont gedacht hebben, en hij nam den eenzamen Cana dees in zijn gezin op. Diverse overplaatsingen naar andere for ten veranderden niets aan deze verhouding, en met een nauw gezetheid, die den waren geleerde kenmerkt, verrichtte Beaumont dikwijls gedurende maanden schier dagelijks zijn experi menten, die in het bovenge noemde boek zoo uitvoerig zijn beschreven. Dat St. Martin op de maagfistel na, volkomen hersteld was, wordt wel overdui delijk bewezen door het feit, dat hij in 1831 met zijn familie hij was inmiddels getrouwd een kanotocht maakte van drie maanden, stroomopwaarts van St. Louis, via de Mississippi en de Ohio, naar de groote meren, om langs de St. Lawrence Montreal te bereiken ! WAT is nu de wetenschappelijke waarde van Beaumont's onderzoekingen ? Allereerst kon hij de eigenschappen van het normale maagsap nauwkeurig beschrijven, zoo nauwkeurig, dat zijn beschrijving nog woordelijk in moderne leerboeken voorkomt. Bovendien was hij in staat, om waar te nemen, wat er in feite in de maag met het voedsel gebeurde. Hoe weinig men in die dagen daarvan op de hoogte was, wordt wel bewezen door de volgende uitspraak van zijn tijdgenoot Hunter: Er zijn physiologen, die aan nemen, dat de maag een maalwerktuig is, anderen, dat zij een gistend vat voorstelt, weer anderen, dat zij op een braadpan gelijkt; maar naar mijn meening is zij noch een maalwerktuig, noch een gistend vat of een braadpan; maar een maag, Mijne Heeren, is een maag !" Beaumont zag echter duidelijk, dat in de maag van den Canadees de bestanddeelen van het voedsel scheikundige bewerkingen ondergingen als oplossen, neerslaan, splitsen in eenvoudiger substanties, waardoor dus niet alleen het waas van geheimzinnig heid verdween, maar bovendien aangetoond was, dat simpele, stoffelijke processen bij het functionneeren van het levend organisme van het grootste belang zijn: fijngehakte biefstuk, met maagsap in een reageerbuis gebracht en op lichaamstempe ratuur gehouden, verteerde even snel en even goed als hetzelfde vleesch in St. Martin's maag ! Derge lijke proeven waren ook reeds door Spallanzani en anderen in de achttiende eeuw genomen, maar het behoeft geen betoog, dat de schier ideale wijze waarop Beaumont kon werken, alle twijfel wegnam. Ook de meer practische zijde van het verterings probleem werd door Beaumont niet verwaarloosd integendeel. Liet hij St. Martin veel eten, dan zag hij duidelijk, dat de hoeveelheid voedsel, die de maag naar de twaalfvingerige darm liet passeeren, in een bepaald tijdsbestek niet grooter was, dan wanneer St. Martin matiger was in zijn voedselopname: de mensen zoo schrijft hij heeft aan veel minder voldoende dan hij in het algemeen opneemt. De maag laat slechts een bepaalde hoeveelheid passeeren. Indien wij meer eten, dan dit quantum bedraagt, blijft de rest in de maag achter, wordt een bron van prikkeling, beschadigt derhalve de normale spijsvertering of komt in on verteerden toestand in de darm waar het eveneens zijn schadelijke invloed uitoefent. WIE onzer weet niet, dat zeer groote hoeveel heden thee en koffie, alcoholische dranken, onvoldoende kauwen, schadelijk zijn voor het organisme? Beaumont nam waar, hoe in deze gevallen het slijmvlies van de maag er rood, ontsto ken uitzag en hoe er kleine bloedingen in optraden. Bovendien heeft hij het bewijst eens te meer, welk een goed onderzoeker hij was verschillende Een romantisch schilderij van Beaumont's merkwaardig onderzoek feiten opgemerkt, die meer dan een halve eeuw later ten volle op hun waarde geschat konden worden: zoo zag hij, dat in een leege maag geen maagsap werd afgescheiden, dat er een verband bestond tusschen de hoeveelheid opgenomen voed sel en de hoeveelheid maagsap, die voor de ver tering werd gevormd en tenslotte, dat de samen stelling van het maagsap aangepast was aan den aard van het voedsel. Pavlov, de groote Russische physioloog, kon een veertigtal jaren geleden niet alleen deze waarnemingen bevestigen, maar boven dien aantoonen, dat zij pasten in het kader van zijn theorie der voorwaardelijke reflexen, een theorie, die te uitvoerig is, om op deze plaats nog te schetsen, maar waar wel dit van gezegd kan worden, dat zij n van de groote pijlers is, waar het gebouw der moderne physiologie op rust. Ongetwijfeld zal Pavlov op de hoogte geweest zijn van Beaumont's werk en wie weet, in hoeverre deze oude beschrijving hem niet misschien onbewust gestimuleerd heeft tot eigen onder zoekingen ! BEAUMONT'S verdere levensloop verliep zonder schokkende gebeurtenissen. Hij oefende aldus de tijdgenooten, die hem beschreven hebben met ijver en plichtsbetrachting zijn beroep uit en stierf in 1853, bijna zeventig jaar oud, als een algemeen gezien medicus. Alexis St. Martin, de man, waar Beaumont naam en faam aan te danken heeft, bereikte den hoogen leeftijd van drie-en-tachtig jaar; hoewel hij veel geld verdiend had in de Oude en de Nieuwe Wereld, door zijn wond op bijeenkomsten van medici en vermoedelijk ook nog wel op andere l te laten zien, was hij er op het eind van zijn leven slecht aan toe, daar hij van lieverlede een dronkaard was geworden. De minder goede erva ringen, die hij en zijn familie met sommige doktoren hadden opgedaan, waren schuld aan het feit, dat men zijn lijk tijdens een hittegolf vijf dagen boven de aarde liet staan, zoodat het in zulk een staat van ontbinding verkeerde, dat het tijdens de doodenmis niet in de kerk toegelaten werd en a fortiori voor verder onderzoek niet in aanmerking kon komen. Helaas anders zou men de beroemde maag van St. Martin heden ten dage in het LegerMuseum te Washington kunnen bewonderen.... Kunsthandel Ue _Drug Prinsengracht 969 bij de Vijzelstraat e.vpo.iecrt: VAZEN SCHALEN en andere gebruiksvoorwerpen van Pottenbakker ZAALBERG ?*? Van l April t/m 22 April PAG. 15 DE GROENE No. 3227