en staat in de kerk gepreekt wordt en een autoriteitslooze constructie van min of meer aannemelijke maat schappelijke theorieën, waarover in vereenigingsleven en politieke partij wordt gediscussieerd; maar wat heel vaak niet ver afstaat van groepsegoïsme. Aan deze verwarrende misvattingen ligt ten grondslag dat in de protestantsche kerken de sfeer van de christelijke gemeente en de aardsche rechts gemeenschap niet voldoende uit elkaar gehouden worden; zoowel binnen als buiten de kerk is in de protestantsche practijk een onklaar mengsel van rechtsbeginselen en liefdemoraal gebruikelijk. Daardoor ontbreekt dan ook de spanning, die de christen dagelijks zou moeten voelen, tusschen de liefde- en vergevings-gemeenschap der kerk in de ruige wereld daarbuiten waar het slechts om een min of meer ontwikkelde rechtsgemeenschap gaatVan deze vermenging van sferen geeft ds. Brouwer een zeer interessante verklaring. Door de protes tantsche en met name de Calvinistische theo logie is zoo zet hij uiteen de leer dat Christus moest sterven om de schuld van het menschengeslacht te verzoenen, veel te juridisch opgevat; wat als stamelende beeldspraak voor de onbegrij pelijkheid van Gods absolute rechtvaardigheid en onuitputtelijke vergevensgezindheid is bedoeld, is b.v. in den Heidelberger catechismus zeer aards uitgewerkt als een vrijsprekend vonnis voor de menschen omdat hun misdaad door het bloed van Christus is geboet. Achter deze mysterielooze juri dische satisfactie-leer gaat het beeld van den Heiligen God, Die niet alleen 's menschen daden, maar ook hun geheimste gedachten (en dus ook de verkeerdheden van een uiterlijk rechtvaardige orde) kent, en Die dus ook tot de volledigste ver geving in staat is, verloren. Aan deze juridische satisfactie-leer" wijdt ds. Brouwer ook de vervlak king van het begrip van de vergevings- en liefde gemeenschap in de protestantsche kerken. En deze vervlakking van de kerkelijk sfeer heeft weer tengevolge dat men met het onderscheid tusschen christelijke gemeente en de profane wereld uit het oog gaat verliezen en te gemakkelijk gaat spreken over christelijke vereenigingen, christelijk volksdeel, christelijk volk, ja christelijk Europa (sic !). Als juiste Christelijke prediking wenscht de schrijver een herstel van de scherp onderscheiden sferen van liefdevol gemeenteleven (en dus ook geen juridische leertucht!) en de nuchtere erken ning dat in de wereld slechts met het wederkeerigheidsbeginsel en overheidsdwang stukje voor beetje een rechtsstelsel op te bouwen is, dat zich op uiterlijke daden en niet op innerlijke gezindheid richt. Het Fascisme en de Christelijke partijen Het is duidelijk dat deze denkbeelden een even scherpe veroordeeling inhouden van het nationaalsocialisme dat de prediking van de kerk tot het zuiver-persoonlijke en de visie op het hiernamaals wil beperken, als van de christelijke partijpolitiek, die aan allerlei zeer aardsche rechts- en machts vorming een christelijk aureool tracht te geven en daarmee het christendom naar beneden haalt. Deze laatste strekking heeft den schrijver reeds het verwijt van een fascistischen gedachtengang bezorgd in enkele Calvinistische organen. Geen enkel verwijt is onbillijker dan dit, want uit alles spreekt, dat hij het Christendom juist wil bewaren voor de alledaagsche politieke praktijk, die het zoo kan compromitteeren, dat de extremistische aanvallen op het politieke christendom" weerklank kunnen vinden, zonder het christelijk getuigenis op alle levens terreinen te belemmeren. Wanneer de kerken in Nederland altijd een zoo duidelijk en zoo principieel standpunt hadden inge nomen, als in dit boek wordt bepleit, dan zou het er met de antithese"-bezwaren in ons politieke leven heel wat anders voorstaan. Dan zouden ook ver schijnselen als de betrekkelijke onaantastbaarheid van een ds. Ekering en de goedkoope zwendel van het Christelijk" propaganda-orgaan van de N.S.B.: Volk in Nood" er bestaat daarnaast een speciaal orgaan voor hen die meer vatbaar zijn voor het nieuw-heidendom: Der vaderen erfdeel" niet mogelijk zijn. En het Christendom zou een plaats in Nederland innemen, die heilzamer zou zijn voor kerk en volk beiden. I>c S.A.-man tegen den Pfarrer" ; ,,Trek aan dien Soldatenlaars!" Zoo zag ,,l»e <«roene" in 1933 de verhouding tusschen Staat en Kerk in I>uïtK<-lilaiid Zoo wil Mussert de Xederlandsche Kerkgenootschappen behandelen Dr. Anton van Duinkerken IN een vlaag van onverklaarbare ingetogenheid heeft de leider van de Nationaal Socialistische Beweging in Nederland, ir A. A. Mussert, het voor stel opgeworpen om politieke bijeenkomsten op Zondag te verbieden. Dit is ongetwijfeld een ernstige overweging waard, maar waarom zou men, indien men zoo graag iets verbiedt, zich zoo strikt beperken tot den Zondag? Zeker, het christelijk volksdeel behoeft omtrent de heiligheid van dezen dag vooral in ons land geen instructie, en het onchristelijk volksdeel slaapt dan uit, wat op staatkundige bijeen komsten niet de juiste houding is. Men'moet daar uitgeslapen zijn, als men aankomt. Deswege zou de Maandag uitstekend in aanmerking komen voor politieke bijeenkomsten, ware het niet, dat het christelijk volksdeel, voor hetwelk de Zondag vroeger begint, den Maandag zoo goed kon gebruiken voor het inhalen van dezen achterstand. De Dinsdag heette van ouds Dings"-dag in verband met de gedingen, die dan plaats vonden. Tegen vergaderen op Dinsdag verzet de traditie zich niet. Maar is het wel geoorloofd, nu het nationale geweten des heeren Mussert zich zoo zienderoogen verfijnt, den dag van de rechtspraak te vereenzelvigen met den dag der politieke bijeenkomsten ? Het recht is heilig. Het moet buiten de sfeer van de politiek blijven. Wij lazen dit met vrijwel dezelfde woorden in een artikel, door het Nationale Dagblad, zooals het heet, ten beste gegeven over het koninklijk wapen der marechaussee. De Woensdag? Maar dit kan men Wodan niet aandoen, juist nu hij weer populair wordt. Het zou strijden tegen de gevoelens van volksgenooten, die zich bezinnen op de oorspronke lijke religieuze waarden van het Germaansche ras. De Donderdag zou geschikt zijn, wanneer deze dag niet voorbehouden moest worden omdat er in zijn naam al gedonder genoeg is. Daar heeft men de politiek niet meer bij te halen, en zeker niet de politiek, waarvoor ir. A. A. Mussert zich zoo levendig interesseert. Wij moeten dus wel wachten tot Vrijdag. Doch nu geldt een zér belangrijk bezwaar, want deze dag herinnert aan het woord vrijheid, en de politiek, waarvoor ir. A. A. Mussert van de Nationaal Socialistische Beweging in Nederland zich zoo levendig interesseert, heeft iets met dat woord. Op Vrijdag moet de bevrijding" worden gevierd en in haar naam verdient alles te worden verboden. Gelukkig is de Zaterdag er nog. Maar nu spijt het ons waarlijk, dat ir. A. A. Mussert geen antisemiet is. Hij heeft dat zoo dikwijls gezegd. Wij kunnen niet anders verwachten, of de Zaterdag zal worden geëerbiedigd. Eerbiedigt men de dagen, dan zal het leven schoon zijn. Doch veel plaats voor politieke bijeenkomsten zal er niet overblijven. We zullen er een aparten dag voor moeten reserveeren, dien wij Sint-Mussertdag zullen noemen. Deze dag kan op den kalender de plaats innemen van Sint Juttemis, want daar deden we toch niet veel mee. Werpt men tegen, dat ir. A. A. Mussert geen echte heilige is wat weet men daar ten slotte van ? dan beschouwe men de vlaag van ingetogenheid, die hem den Zondag doet eerbiedigen, als het goede begin. Dat is alvast het halve werk. En ir. A. A. Mussert houdt vast niet van half werk ! Dit blijkt wel uit de doeltreffende maat regelen die hij verzint! BURNETT'S ? LONDON DRY GIN ? PAG. 5 DE GROENE No. 3127