MEVROUW THEO MANN?BOUWMEESTER In Memoriam door Eduard Verkade GEHEEL onverwachts is de laatste der drie groote Bouwmeesters overleden. ,De drie Bouwmeesters, Louis, Frits en Theo, die ons tooneel een halve eeuw lang hebben beheerscht. Mevrouw Mann was behalve een kunstenares van internationaal formaat, een goede, lieve, hartelijke vrouw. Zij sprak zelden over haar werk en over wat het voor haar eigen innerlijk beduidde, maar ik herinner mij hoe een dertig jaar geleden zij, met Enny Vrede en mij, stil bleef staan voor een huis in Amsterdam. Daar heb ik een heelen tijd gewoond", zei Me vrouw Mann, en daar ben ik heel gelukkig en ook heel ongelukkig geweest!" Voortwandelende vertelde Mevrouw Mann ons over een periode uit haar persoonlijk leven en wij eindigden onze wandeling met nog eenmaal langs hetzelfde huis te slenteren. Ja, en weet je" eindigde Mevrouw Mann, als ik dan zoo echt rampzalig was en ik ging 's avonds naar den Stadsschouwburg om een groote rol te spelen, dan dacht ik, dat ik heelemaal geen zin had. Maar eenmaal op het tooneel, vergat ik alles in het spel en kon mezelf dan zoo heerlijk terug vinden in de rol, en als ik alles gegeven had wat ik heb, dan was ik een ander mensch en kon het leven weer heelemaal aan." WANNEER men zich te droomen zet over ver vlogen, glorierijke dagen van ons tooneel, dan duiken de herinneringen op en het beeld van Mevrouw Mann onderscheidt zich in duidelijkheid sterk van zooveel anderen. Mevrouw Theo Mann is een waarachtig groot tooneelspeelster geweest, een eerlijke kunstenaresse, die ongelooflijk hard gewerkt heeft en prachtige rollen heeft gecreëerd. Zij heeft het geluk gehad, dat er voor haar een passend repertoire geïmporteerd kon worden uit Frankrijk, waar Sardou de eene sterrol na de andere voor Sarah Bernhardt schreef. En wanneer maar ergens een jonge vrouwenrol door het spel van een groote actrice in een der hoofdsteden van Europa opviel, kon men er zeker van zijn, dat Mevrouw OUDE EN NIEUWE KUNST (Adv.) Tl KOT l N DEN HAAG - N ASS A U Pl_ E l N 6 EASTERN ART D. A. Hoogendijk & Co. Keizersgracht 640 b ij de Vijzelstraat AMSTERDAM OUDE SCHILDERIJEN Permanente tentoonstelling van MODERNE SCHILDERIJEN JOB. Lossenburg Boschweg, Nunspeet AAN INZENDERS VAN MANUSCRIPTEN wordt verzocht bij hun {bijdragen een ge frankeerd briefomslag met adres van den afzender in te sluiten. Op het adres van stukken, voor de redactie bestemd, ver melde men geen namen van personen. Mann dezelfde rol hier ook spoedig zou spelen. Niet dat Mevrouw Mann daarom studiereizen ging maken naar buitenlandsche voorstellingen. De toenmalige Raad van Beheer van de Koninklijke Vereeniging, waaraan Mevrouw Mann vanaf 1912 verbonden was, zorgde spoedig voor een vertaling of bewerking, overtuigd als zij was, dat het gezel schap over een der grootste tooneelspeelsters van Europa beschikte. Mevrouw Mann is opgegroeid in de romantische school. Haar jeugd-successen waren dan ook Frou-Frou, Tosca, Fédora, Marguérite Gautier. Deze rollen zijn wel is waar op succes geschreven rollen, maar eischen behalve een groote persoon lijkheid, uitzonderlijk talent en een bijzondere techniek. Dat soort rollen wordt geenszins vanzelf" gespeeld. Een bewijs daarvan is, dat Mevrouw Mann de rol van Marguérite Gautier nog volkomen aan nemelijk wist te maken, toen zij zelf reeds meer dan zestig jaar oud was. Maar de gaven van Mevrouw Mann kunnen door ons het best gemeten worden aan het meer moderne repertoire" door haar gespeeld. Magda in Haar Thuis" van Suderman, Hanne in Voerman Hen schel" en Rosa in Rosa Bernd", beide van Gerhard Hauptmann, Vrouw Rott in Glaube und Heimat" van Schönherr en Mrs George in Trouwen" van Bernard Shaw. Het werk van Mevrouw Bouwmeester omspande minstens drie generaties. Zij beheerschte het reper toire van een bepaald soort klassieken en de zuivere romantiek, het repertoire der draken, het naturalisme en de neo-romantiek. De rol van Shaw's Getting Married" was voor haar een soort experiment en de auteur genoot niet haar volle sympathie, maar het resultaat was uitzonderlijk. De rol van Mevrouw Warren wilde zij niet spelen, toen haar dit werd ver zocht, hoewel zij daar een prachtige creatie van ge maakt zou hebben. Legio zijn de werken, waarin de hoofd-vrouwenrol weinig beteekenis had, en die, dank zij haar uitbeeldingen, veel meer relief kregen. Mevrouw Mann was een even groote tragédienne als comédienne en zij speelde dan ook zoowel het repertoire van Sarah Bernhardt als dat van Rejane. Haar creatie van Madame Sans Gêne was sappig en warm-menschelijk en staat ons na jaren duide lijk, ook in details, voor den geest. De tooneelspeelster uit de romantische school, be schikte over de waarachtigheid en eenvoud, die zich volkomen voor het naturalistische repertoire en ieder scherp omlijnde karakter-rol eigende. Juist de naturalistische rollen deden ons beseffen, dat zij het is geweest, die warm leven schonk aan tallooze romantische figuren, die geen eigen waar achtigheid van den schrijver mee nebben gekregen, maar slechts contrasten uitmaken van een roman tisch verhaal, De groote tooneelspeelster gebruikt het verhaal als stramien voor haar uitingen en nuan ceeringen van liefde en haat, die zuiver gefanta seerd en gespeeld moesten worden, voorbereid en opgebouwd, wilden zij dermate ontroeren. WANNEER men Mevrouw Mann heeft hooren vertellen van haar conflicten, van haar geluk en verdriet in haar persoonlijk leven, dan begrijpt men, ook al heeft men het niet alles kunnen zien, wat er een zestig jaar geleden, gelaaid moet hebben op de planken, wanneer deze vrouw leed en vreugde beeldde" in haar groote rollen. Het publiek van vóór 1914 stroomde vanuit zijn vredig bestaantje naar den schouwburg om vol verbazing en be wondering al die gevoelens en emoties te aanschou wen en mede te leven, waar het zelf amper van gedroomd had en waartoe het veelal noch de kracht, noch de moed bezat. Wanneer men de laatste jaren Mevrouw Mann met weloverwogen techniek haar pauzes hoorde nemen, wanneer zij het publiek in een toespraakje vroeg het tooneel trouw te blijven, dan hebben de jonge menschen in de zaal, die haar heelemaal niet gekend hebben in haar spel zich misschien afge vraagd: wat beteekent dat nu eigenlijk? Maar voor de ouderen, die haar zagen tot haar afscheid van het tooneel toe, was het duidelijk, dat deze vrouw van bijna negentig jaar, een wonder van vitaliteit en geestkracht is geweest en dat het geluid van een voor haar bestemd applaus, dat haar bij zoo'n ge legenheid tegemoet klonk, duizenderlei herinne ringen bij haar moest opwekken, een kleine be looning voor al dat gene, wat zij haar publiek eer tijds had doen genieten. PAG. II DE GROENE No. 3229