Historisch Archief 1877-1940
UITHUIZIGHEDEN
Tooneel
De ondergang van
De Vrijheid" (Ned. Tooneeï)
EEN tooneelschrijver van amper
vijfentwintig jaar, die in staat
is, op het tooneel zulke krachtige en
zulke hevige conflicten te scheppen,
heeft een toekomst.
Het publiek in de zaal dacht, dat
de goede dagen van Heijermans weer
gekeerd waren. Daar leek het ook wel
een beetje op. Het gevecht van de be
manning van de laatste vrije sleep
boot tegen den machtigen reeder,
welke strijd eindigt met den
economischen en daarmee ook feitelijken
ondergang van die sleepboot, de atmos
feer van armoede en zorgen, van ver
beten vechten tegen de ellende in, is
Heijermanesk. Maar het eigene van
den schrijver is de strijd van den jongen
kapitein Speelmans tegen zijn vader:
de jongen, die om het loon wel kapi
tein bij den rijken reeder zou willen
worden en de onverzettelijke vader,
die hem spreekt van vrijheid en onaf
hankelijkheid en eergevoel en hem
smeekt en dwingt stuurman te worden
op de wrakke schuit, die hij zelf com
mandeert. De vader en de zoon harre
warren het heele stuk door. Tenslotte,
die nacht, dat het schip zal vergaan,
wil de vader niet, dat de zoon, die thans
getrouwd is en een kind heeft, zijn
leven in de waagschaal stelt. De vader
gaat dan, met de overige bemanning,
den dood tegemoet.
Belangwekkend, als kern, is de
strijd tusschen den vader en den zoon.
Daaruit komt de geheele heftigheid
voort; dit conflict is de drijvende
kracht in het stuk. En al is de heele
ombouw daaromheen niet steeds even
zuiver, de andere personen en de om
standigheden ontleenen hieraan toch
hun krachtig eigen leven. Het komt
tusschen vader en zoon echter eerst
na heel groote moeilijkheden tot een
oplossing. Een mislukte poging tot
moord door de aanstaande schoon
dochter, felle aanvallen over en weer,
ellende en ongeluk, zijn noodig om tot
de oplossing te geraken. Maar in ieder
geval geen bloedarm, mat stuk. Een
groote bezetting, met een pracht van
een kapitein van Elsensohn, met een
sympathieke jonge vrouw van Jos.
van Gasteren, met een wat te ver
fijnden zoon (Theo Frenkel), met zee
lieden, kapiteins en uitvoerig decor
in groote bezetting maakten er een
goede opvoering van.
De wrekende god (Centraal
Tooneel)
GOED gespeelde spanning heerscht
er op het tooneel in de
Amstelstraat. Moord en diefstal, door Veter
man 15 jaar geleden geschapen, houden
het voorjaarspubliek in zijn greep
gevangen. Een scherpzinnige detec
tive (Jan van Ees) lost op luchtige en
geestige wijze alle geheimen op, zoodat
het 4de bedrijf voor onze gerustgestelde
oogen glad verloopt. Het ten onrechte
verdachte jonge meisje (Elly Weller)
blijkt niet slechts onschuldig maar
bovendien schatrijk en een hertogin te
zijn. Het is bijna niet te gelooven, ook
niet als je 't weet. Een waardige Kaffer
koning (Remmelts) is een edelmoedig
mensch wat niet gezegd mag worden
van den blanken schurk, al noemt hij
zich Lord (Cor Hermus).
Een jonge minnaar (Teulings) en 'n
amusante hertogin (Sophie Stein) met
nog diverse leden van den hoogen
Engelschen adel onder strenge en
vlotte regie van Cees Laseur.
In een klein Parijsch Hotel
(Leidscheplein Theater)
IK bewonder het keer op keer, hoe
blijspelschrijvers steeds weer nieuwe
intrigues en verwikkelingen kunnen
vinden. Ik zou haast gaan denken, dat
er ergens een slimme Hongaar is, die
een onderneming gesticht heeft, waar
ze en gros gefabriceerd worden. Ook
de schrijver van In een klein Parijsch
Hotel" heeft hier ingekocht. Intrigue:
jongeman wordt, zonder dit zelf te
weten, gebruikt door een schrijver
(n.b. een schrijver m het stuk!) om de
handeling van een tooneelstuk mee te
helpen opbouwen. Daartoe wordt hem
een lieftallige actrice in zijn hotel
kamer gestuurd, die hem, eenerzijds
voor de intrigue in het stuk (in het
stuk), anderzijds voor zichzelf, ver
overt.
Plaats van de handeling: de hotel
kamer. Personen: de lieftallige actrice,
de jongeman, de schrijver, de verloof
de van den jongeman, een kamermeis
je, een hotelkellner, de vader van het
meisje (die haar vader niet in werke
lijkheid is, maar hem alleen speelt).
Piquanterieën: het bed; de dessous
van de actrice. Moppen: de jongeman
wil zijn trein halen; komt er echter
niet toe, door de lieftalligheid van de
actrice.
De dessous van Anny Schuitema, die
de actrice speelt, zijn zalmkleurig.
Saumon. Ze staan haar erg lief. Anny
Schuitema is een lieftallig meisje,
en dat is al een heele hoop. Sylvain
Poons is moppig en dat is ook al een
heele hoop. De schrijver van het stuk
is een Hongaar. Wat wil men meer?
Niets meer. En met name niet, dat er
ook nog in gezongen wordt.
Film
Ultimatum (City Theater)
DEZE. film gaat over den oorlog,
den vorigen. Het ultimatum van
Oostenrijk aan Servië. Erich von
Stroheim speelt dus een hooge Servische
officier van den geheimen dienst en
zit derhalve in een rolstoel met kruk
ken. Dita Parlo speelt een
Oostenrijksche, die met een Serviër gehuwd is.
Zij is een brave vrouw maar vervelend.
Dan is er haar man .en een oude vriend,
die Oostenrijker is.
Die nationaliteitenkwestie is een
dankbare voedingsbodem voor het
conflict, dat door dood en edelmoedig
heid tot een einde komt. De Fransche
acteur Abel Jaquin geeft, als de vriend,
een brutale copie van Louis Jouvet.
Otaosscnouwourg
N.V. HET NEDERLANDSCH 1
Zaterdagayond 13 Mei 8.15 uur
Zondagmiddag 14 Mei 2 uur
Zondagavond 14 Mei 8.15 uur
X)ONEEL . Directeur Cor ran der Lugt Melsert
Het bekroonde tooneelwerk
DE ONDERGANG VAN DE VRIJHEID"
DE MOEDER
tooneelspel in 3 bedr. door Dr. Karel Capèk
MENSCHEN VAN ONZEN STAND
pr. d. pi. van Fl. 2.06 - Fl. 0.46 a.r.i.
NA 3 MAAN DEN
VERLOOFD
TE ZIJN
??t
begon Karels
belangstelv; l ing al te verflauwen en lelie
hy meer op de krant dan
Toen vertelde Toos
t/%. my' de oorzaak. ,Je hebteen
?
vermoeide huid'jze^' ze. Dat bederft
je uiterlijk. ]e moet eens
LUX TOILET ZEEP gaan
gebruiken/"
Nu zyn de gelukkige *?«/?
\dagen weer teruggekeerd'/
* Karel zegt, dat ik elke '
mooier word f
Uw charme gaat verloren door een onaantrekkelijke huid
laat daarom de moderne levenswijze geen nadelige invloed
uitoefenen op Uw teint.
Het dagelijks gebruik van Lux Toilet Zeep voorkomt een
,,vermoeide huid". Deze zuivere, witte zeep bevrijdt de poriën
van elke onzuiverheid.
Lux Toilet Zeep voor jeugd en charme!
LUX
^.VERMOEIDE HUID'
TOILET ZEEP
UZ I7l-0l<il
Als een oorlog na vijfentwintig jaar
zulke films voortbrengt, moeten wij
voor den volgenden bespaard blijven.
Muziek
Pianoavond Peter Stadlen
HET ovale kleine zaaltje van het
Concertgebouw heeft al heel wat
binnen zijn wanden gehoord. Het
houdt van muziek, het is vaak gedul
dig, soms heeft het een feestdag. Toen
Peter Stadlen speelde, was het zulk
een feestdag voor het zaaltje, dat in
zijn goedheid een vijfhonderd toehoor
ders er van mee liet profiteeren.
Een feestdag is het, als er een musi
cus speelt, die put uit de volheid van
een kunstenaarschap, dat niet beperkt
wordt door enge eischen en moeilijk
heden der techniek, maar dat ver daar
bovenuit uit de schatkamer der
muzieklitteratuur werken te voorschijn
brengt, en die zoo voordraagt, dat het
ieder is, of hij ze voor de eerste maal
hoorde. Dan hoort het zaaltje en zijn
bezoekers den componist zelf spreken.
Peter Stadlen speelde bijvoorbeeld de
tweede Rhapsodie van Liszt en het
was een nieuw stuk; niet meer het
overbekende pianolastuk; maar frisch,
tintelend, grappig, speelsch, ernstig en
ontroerend. Dat was een werk van het
programma; een tweede toegift, uit
een sonate van Mozart, besloot den
avond. De stille, diepe en spiritueele
vertolking, het in het werk opgaan van
den pianist, wees op de sterkste kanten
van zijn groot talent. Ja, het was een
feestdag.
Lohengrin en hulde
HET weekblad ,,De Kunst" bestaat
dertig jaar, en deze verjaardag
werd verkondigd en gevierd door een
opvoering van Lohengrin in den Stads
schouwburg. Voor Wagnerliefhebbers
en anderen was het een avond om niet
gauw te vergeten; de opvoering was
in alle opzichten goed verzorgd. Na
het middernachtelijk uur werd de
heer N. H. Wolf, de hoofdredacteur
van het weekblad, een man die in de
kunstwereld veel goeds gedaan heeft,
gehuldigd en hem werd de eer gegeven
die hem toekwam.
Met voldoening konden we naar
huis gaan, en, hopen we, de heer Wolf
ook.
Revue
IJsrevue St Moritz" (Carré)
ZWAARTEKRACHT, traagheid,
wrijving schijnen overwonnen als
de snelle figuren over het tooneel van
Carrézweven. Een revue, waarvan de
balletten in snelheid verdrie- of ver
viervoudigd zijn. Een danseres wier
snelle wendingen soms verrukken,
wier weinige originaliteit soms teleur
stelt. Een danspaar, dat sportief, mu
zikaal, mooi en elegant is, een clown,
die spot met ijs, schaatsen of wat ook,
maar die in z'n eentje gekheid zit te
maken, een bronzen schaatser op stel
ten, die beangstigend is. En verder een
gewone revue, met rococo, Weenen,
Strauss, girls, beenen (met schaatsen)
en grappen. In ieder geval is ijs iets
frisch.
PAG. H DE GROENE No. 3132