Historisch Archief 1877-1940
De provisiekast als arsenaal
HEBT u voorraad ingeslagen?
Hebt U voor de dagen van span
ning extra mondvoorraad in
huis? Hebt gij den raad der
Vereeniging voor Nationale Veiligheid opge
volgd en legitiem gehamsterd?
' Herinnert gij U nog de dagen van
September, toen op dien Woensdag de
winkels moesten sluiten, files er voor
stonden en de toonbanken en kasten
er leeggekocht waren? En hebt gij
thans Uw maatregelen genomen om
tenminste van Uw zijde herhaling te
voorkomen ?
Zulk een etenspaniek is nadeelig
voor het land; nadeelig, als het inder
daad om discipline en samenwerking
gaat. Koopt dus niet op spannende
oogenblikken. Maar het niet inslaan
van etenswaren is nadeelig voor uw
gezin. Want de vraag is, hoeveel tijd
er verloopt tusschen de normale win
keldistributie en de dan onmiddellijk
door de overheid ter hand genomen
oorlogs- en mobilisatiedistributie. Wat gij
dus behoort te doen, is zooveel voorraad
te maken, dat die overgang met zoo
weinig mogelijk schokken geschiedt.
DE genoemde Vereeniging voor
Nationale Veiligheid heef t brochu
res, die tot tijdige voorraadvorming
door particulieren aansporen laten
drukken tot een aantal van een millioen
De ongeveer 50.000 kruideniers in ons
land kunnen ze tegen kostprijs aan
schaffen om ze aan hun cliënten te
geven. Raambiljetten in de kruideniers
winkels sporen aan tot het aanleggen
van een provisie. En doet men het?
Kan men het doen?
Als men aanneemt, dat een
eenigszins doeltreffende voorraad ongeveer
30 a 35 gulden kost, en dat het onder
een inkomen van 1400 gulden per jaar
niet wel mogelijk is, een zoo groot be
drag te reserveeren, dan kunnen van
de ongeveer 1.600.000 aangeslagen in
de inkomstenbelasting slechts 600.000
menschen een dergelijken voorraad
aanleggen. De groote massa moet er
dus van afzien een bevredigende pro
visie aan te leggen. De normaal ver
dienende arbeider kan wellicht zich
een weinig van te voren aanschaffen.
De groote groep der werkloozen kan
het niet. Het gevolg is, dat de voorraad
vorming gering effect heeft. Maar eenig
effect heeft het, en dat is al iets.
Een werkelijk doeltreffende voor
raad komt dus vooral in aanmerking
o o
voor vaderlanders met iets ruimere
financieele mogelijkheden en. ... met
bergruimte. Want de baaltjes rijst, de
pakken meel, de balen suiker behoeven
eenige plaats. Zij behoeven zorg en
aandacht. En bovenal: van tijd tot tijd
moet de voorraad ververscht worden.
Oudere levensmiddelen moeten ver
bruikt, nieuwe bijgekocht worden. Wat
ons nu ingewikkeld lijkt, was vroeger
het werk en de taak van iedere huis
vrouw. Slechts door de gemakkelijke
communicatiemiddelen even een
telefoontje en het is in huis heeft de
huismoeder langzamerhand geen pro
visie meer in huis. En dat geldt evenzoo
voor de winkeliers, die hun planken
ook slechts tot het hoog noodige ge
vuld hebben. De groothandelaar be
schikt ook slechts over het absoluut
noodige. En zoo is de totale voorraad
in het land steeds minimaal. Een ge
ringe storing in het economische leven
veroorzaakt stagnatie.
Door de propaganda voor de particu
liere voorraadvorming zijn vele huis
moeders met ijver bezield geraakt.
Heele buurten hebben ingekocht. Ja,
heele steden hebben zich voorzien.
Zoo schijnt Utrecht volgekocht te
zijn; maar b.v. Leiden heeft niet ge
proviandeerd. Verschillende
stadsdeelen, natuurlijk naar gelang van de
financieele mogelijkheden harer bewo
ners maar ook wel op volkomen wille
keurige gronden, vatten hun bevoor
rading geheel anders op dan andere.
Er behoeft ergens maar n enthousiaste
of bevreesde huismoeder te zijn, of er
wordt door een heele wijk voor dui
zenden gekocht.
Dat zoo iets ook ongunstige zijden
heeft, is na de Septemberdagen geble
ken. Een groot magazijn had bestellin
gen tot duizenden guldens uitgevoerd.
Toen de spanning voorbij was, wilden
alle mevrouwen hun voorraad weer
liquideeren. Wat aan een toegestaan
wordt, moet voor allen geschieden. Ge
volg: de winkel nam weer voor dui
zenden terug.
Dat de menschen voor een deel zin
loos te werk gaan is te verwachten,
zoo de zorgzame huismoeder, die zak
ken met gort opdeed. Nu moet het lang
zaam geconsumeerd worden. Niemand
in huis houdt van gort. Maar nu eet de
geheele familie gort in alle variaties,
anders bederft het.
De bedoeling der gevoerde propa
ganda is natuurlijk, dat in rustige tij
den, als de aanvoer onbelemmerd is,
geleidelijk ingekocht wordt. De bedoe
ling is niet, dat bij elk alarmeerend
bericht in de krant, onmiddellijk de
winkels het weer drukker krijgen. Een
groot magazijn vertelde: Als er in het
ochtendblad iets dreigends heeft ge
staan gaat prompt om negen uur, of
soms al eerder, de telefoon. Wilt U
onmiddellijk laten bezorgen: zooveel
balen rijst, appelstroop, huishoudzeep,
koffie, thee, etc." Als dan de dreiging
weer vergeten is, wordt ook de voor
raad verwaarloosd. Het warme weer,
een paar vochtige dagen, een
schimmelige kast, of het bewaren van dingen,
die niet zoo lang bewaard kunnen wor
den, doet sommigen waren bederven.
De volmaakt onschuldige winkelier
krijgt de schuld. En de voorraad wordt
impopulair.
WAT zeggen de huisvrouwen?"
,,Ik doe niets. Als het mis gaat,
zullen we het wel zien". Ik heb eten
voor drie weken en koffie voor een half
jaar. Ook als er niets gebeurt, heb ik
toch altijd een voorraad in huis". Ik
zou al tevreden zijn, als ik eiken dag
had, wat ik noodig had. Als ik nou ook
nog moest denken aan de toekomst,
dan werd ik gek". Oorlog of mobili
satie is zoo verschrikkelijk, dat kan
er ook nog bij". Ik heb zeep gekocht.
Het ergste vind ik, als je niets kan
wasschen, erger dan honger". Ik vind,
HAMSTER
MAAR DOl MET
NU
dat de regeering er voor moet zorgen.
Ik doe niks". Kijkt u mijn kast eens.
Ik doe er elke week iets bij, al is het
nog zoo weinig". Dat is nog de voor
raad van September. Elke week moe
ten we pannekoeken eten, anders kom
ik niet door het meel heen. Ook de
boonen ruiken al muf".
Zoo zijn er alle nuances. De
grensprovincies hebben vrijwel geen voor
raad opgedaan. Een oorlog, zoo vreest
men, zou bezetting mee kunnen bren
gen.
Zou er weer spanning komen ? En
zou er dan weer een run op de winkels
ontstaan? De Hamsterwet zal dan
gestreng toegepast worden. Dan is het
te laat om nog in te koopen. Wilt gij
U dekken? Doet het dan thans. En
als gij het niet doet, is het straks
te laat.
Kleine perikelen
IN de pijlers van de
Waterloobridge te Londen is een koker
ingemetseld met kranten, welke
het nageslacht een indruk zullen
geven van het leven heden ten
dage", las ik uit de krant voor.
Welken indruk stond er niet bij
en het beste zou zijn om er maar
heelemaal over te zwijgen. . . .
Wat zullen ze lachen om onze
hoedjes," zei Gisse, die niet zwijgen
kan, al kon ze er goud mee ver
dienen. Dat mensch aan de over
kant had gisteren een hoed op, die
ze vast moest houden tot aan de
tramhalte. ..."
Waar mijn vrouw wel over
zwijgen kan is de omstandigheid
dat ze precies zoo'n hoed gekocht
heeft en die ik al gezien heb, hoewel
ze niet wét dat ik hem al gezien
heb.
Doch het is een van de
barmhartigheden die mannen in het huwelijk
kunnen beoefenen en die ons
karakter af en toe zoo iets milds en
voornaams geven: het zwijgen over
pijnlijke dingen. Betrap nooit een
lieve vrouw op een lieve leugen -??
het 's geen leugen, doch de waar
heid is voor haar anders gecon
strueerd en wijzigt zich met de mode.
Het was niet in de eerste plaats
wat het nageslacht over onze mode
zal zeggen, dat mij bezig hield, doch
meer de vraag of ooit de koker met
kranten uit de pijlers van de
Waterloobridge te voorschijn zal komen,
ter fine van commentaar. In het
tempo dat de wereld gaat, lijkt het
aannemelijker dat er nooit iemand
zal zijn die ze er uit haalt, bij
gebrek aan nageslacht. Er is in de
verschillende landen genoeg
explosiestof om de wereld aan flarden
te scheuren, inclusief de
Waterloobridge.
Heele landen zullen in enkele
seconden van de aarde worden
weggevaagd" vertellen de kranten
in verband met de ontdekking van
de mogelijhheid Uranium te split
sen. . . .
Daar kon wel eens een prachtige
vredeskracht door geboren worden,"
zei Gisse. Want aangezien de men
schen alleen vechten om een ander
land te veroveren, vervalt ieder
motief. Om te vechten voor een
weggevaagd land, zóó gek zullen
ze toch wel niet zijn."
Ik moet toegeven dat daar een
griezelige grond van waarheid in
ligt, die overigens het weggevaagde
land maar matigen troost kan op
leveren. En stel dat men aan beide
kanten dezelfde middelen toepast
en het wegvagen gelijktijdig inzet?
Ik mag er niet aan denken. . . .
Denk er dan ook maar liever
niet aan," zei Gisse. Als het zoover
is zullen wij het wel zien."
Dat is een typische vrouwelijke
troostgrond, doch stel u voor dat
het nageslacht, via de pijlers van de
Waterloobridge tot de ontdekking
komt dat wij, beschaafde
Europianen, in 1939 ijverig bezig geweest
zijn, zooal niet weggevaagd te
worden, dan toch om het te schijnen
en dat wij schier een gansenen
avond in het donker gezeten hebben
om te oefenen onzichtbaar te zijn.
Voor oefening graven wij ons in,
voor oefening scharrelen wij in het
donker rond en als dat zoo doorgaat,
behoeven wij ons om de kranten in
de pijlers van de Waterloobridge
eigenlijk niet eens zoo bezorgd te
maken, want vermoedelijk zullen
deze voor eeuwig onze schande
bedekken. Wijl de komende gene
raties, volgens de wetten der natuur,
waarschijnlijk geslachten zullen vor
men van mol-achtige wezens, die
alleen onder den grond kunnen
gedijen en het gebruik der oogen,
als onnuttig, reeds lang verloren
zullen hebben. J. VAN HOORN
PAG. 7 DE GROENE No. 3233