Toerisme lic Eiffcltorcn voor zijn geboorte PARIJS zonder Eiffeltoren is als een wiel zonder as. We kunnen ons de stad nauwelijks voorstellen zon der dien toren. 50 jaar geleden was de reuzentoren van den heer Eiffel d attractie van de wereldtentoonstelling. Het liep storm, de bezoekers verwon derden zich en lieten zich met hun verbazing stijgen. Hier en daar waren sceptici die er niet aan geloofden, ze voorspelden dat de toren om zou vallen maar ze kregen gelukkig geen gelijk. Nu, na vijftig jaar, is de Eiffeltoren nog steeds een der aantrekkingskrach ten van Parijs, en dit is opzichzelf al verwonderlijk, in dezen tijd waarin we de wetenschap en de techniek van een halve eeuw geleden identificeeren met ,,de kinderschoenen". Niet alleen voor den toerist is de toren van belang. Sinds 1910 herbergt deze een zender voor draadlooze tele grafie, en nu nog is de toren de sterkste radiozender van Frankrijk. Boven in de koepel is een meteorologisch obser vatorium gevestigd. Ook bleek de toren zeer bruikbaar om er licht reclames op aan te brengen. Toen die reclames er kwamen concludeerden de Duitschers, wien de toren steeds een doorn in het oog was, dat deze de onderhoudskosten moesten goedmaken, en dat de toren ook wel gauw afge broken zou worden. Vele malen deden dergelijke afbraakgeruchten de ronde, maar de toren staat er nog steeds en niemand zou hem willen missen. Er zijn natuurlijk menschen die den toren met kunstwaarde meten en hem leelijk vinden. Zij zijn in de minderheid, en de waarheid ligt in het midden: de toren is niet mooi, niet leelijk, maar logisch. Volgens onze begrippen is er geen reden waarom hij het stadsbeeld zou kunnen bederven. Maar de smaak verandert met den tijd, en toen de Eiffeltoren gebouwd zou worden, waren er, die er anders over dachten. Het waren o.m. Meissonier, Gounod, Charles Garnier, Sardou, Pailleron, Bonnat, Bouguereau, Albert Wolff, Alexandre Dumas, Coppée, Leconte de Lisle, Sully Prudhomme, Guy de Maupasant, Grandmougin, Mercié, Jullien. Zij waren de onderteekenaars van een brief welke gericht was aan den directeur van de toenmalige tentoonstellingswerken, den heer Alphand. Deze brief werd afgedrukt in De Groene Amsterdammer van 20 Februari 1887, en luidde: Mijnheer en waarde landgenoot! Wij, schrijvers, schilders, beeldhou wers, bouwmeesters, allen hartstoch telijk de tot heden ongeschonden schoonheid van Parijs beminnend, ko men met al onze kracht, met al onze verontwaardiging, uit naam van den Blondonal voor blond haar De alkali-vrije haarwasmiddclen voor volmaakte haarverzorging. Na het wassen droogt het haar verrassend snel. Verzorg Uw \ haar op de juiste wi/ze. Brunetta De Eiffeltoren, gezien u/t het Trocadero van de bedreigde Fransche kunst en geschiedenis protesteeren tegen de oprichting in het hart onzer hoofdstad, van den nutteloozen en monsterachtigen toren van Eiffel, dien de spotlust van het publiek, dikwijls gestempeld door gezond verstand en billijkheid, reeds met den naam van toren van Babel" heeft gedoopt. Zonder in de overdrijving van het chauvinisme te vervallen, hebben wij het recht luide te verklaren, dat Parijs de schoonste stad ter wereld is. Boven zijne straten, zijne breede boulevards, langs zijn wonderschoone kaden, te midden zijner heerlijke wandelplaatsen, verrijzen de edelste monumenten, die de menschelijke geest heeft voortge bracht. De ziel van Frankrijk, die al die meesterwerken geschapen heeft, glanst te midden van dien grootschen steenen bloemhof. Italië, Duitschland, Vlaanderen, zoo terecht trotsch op hun artistiek erfgoed, bezitten niets wat met het onze te vergelijken is en van alle hoeken der wereld lokt Parijs de nieuwsgierigen en de bewonderaars. Zullen wij dan dat alles laten ontwij den? Zal de stad Parijs zich dan nog langer aansluiten bij de barokke, koopmansachtige uitvindsels van een ma chinefabrikant, om onherstelbaar lee lijk en onteerd te worden? Want de toren van Eiffel, voor welke het han delend Amerika geen plaats zou willen inruimen, is, twijfel er niet aan, de schande van Parijs. Ieder gevoelt het, ieder zegt het, ieder bedroeft er zich ten diepste over; en wij zijn slechts een flauwe echo van de algemeene opinie, die terecht ontroerd is. Wanneer dan de vreemdelingen onze tentoonstelling komen zien, zullen zij verwonderd uit roepen: Wat! dit afschuwelijk voor werp hebben de Franschen uitgevon den om ons een denkbeeld te geven van hun hooggeroemden smaak?" En zij zullen gelijk hebben, als zij ons bespot ten, want het Parijs der verheven Gothieken, het Parijs van Jean Goujon en Germain Pilon, van Rude, Barye, enz. zal het Parijs van Mijnheer Eiffel geworden zijn. Om zich rekenschap te geven van wat wij beweren, zal het trouwens vol doende zijn, zich een oogenblik dien toren van duizelingwekkende belache lijkheid voor te stellen, Parijs beheerschend als een reusachtige zwarte fabriekschoorsteen, met zijn barbaarsche massa Notre-Dame verpletterend, en al onze monumenten vernederd, alles verdwenen in dien ontzettenden droom. En gedurende twintig jaren zullen wij over de geheele stad, nog trillende van het genie van zooveel eeuwen, zich als een inktvlak de scha duw van de gehate kolom van gesmeed ijzer zien uitstrekken. Aan u, mijnheer en waarde landge noot, die zooveel van Parijs houdt, die het zoo verfraaid hebt, en het be schermd hebt tegen de administratieve vernielingen en het vandalisme der industrie le ondernemingen, aan u komt de eer toe het nogmaals te verde digen. Wij vertrouwen u de zorg toe, de zaak van Parijs te bepleiten, wetende dat gij er al de energie, al de welspre kendheid voor zult besteden, die een kunstenaar als u moeten ingeboezemd worden door de liefde voor wat schoon wat grootsch, wat rechtvaardig is. En als onze alarmkreet niet gehoord wordt, als uwe redenen niet worden aangehoord, als Parijs blijft bij het denkbeeld Parijs te onteeren, zullen wij tenminste, gij en wij, een protest heb ben J doen hooren, dat ons tot eer strekt." Wij trekken er de volgende con clusie uit: als er toen een schoon heidscommissie had bestaan, dan was de Eiffeltoren op papier gebleven.... En zoo zien we dat mannen met groote namen, beroemde kunstenaars, zich kunnen vergissen. Ongetwijfeld waren zij tot oordeelen bevoegd, maar alle oordeelen zijn betrekkelijk en wijzigen zich in de loop der jaren. Hoe het ook zij, op de Parijsche wereldtentoonstel ling van 1937, de bezoekers zullen het zich herinneren, was n ding dat aller aandacht trok, dat het meest indruk wekkend was: dat was de Eif fei toren l De Eiffeltoren viert feest De Eiffeltoren is vijftig jaar. Pa rijs zal den verjaardag van dezen grooten jubilaris terdege vieren. Het programma van de feestelijk heden is als volgt: 7 Juni: Aanvang van den etalage wedstrijd. 9 Juni: Radiouitzending: Over zicht van de tentoonstelling. i o Juni: Opening van de Eif f eltorententoonstelling in het Palais de Chaillot. 16 Juni: Trekking van de Natio nale Loterij. 22 Juni: Draadlooze groet aan Amerika, ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling. Dialoog tusschen de Eiffeltoren en het Vrij heidsbeeld. Opening van de algemeene feestelijkheden. 23 Juni: Concours d'élégaice voor automobielen; 's avonds ga'.aontvangst op de eerste etage van den toren. 25 Juni: Radiouitzending: Hoe de toren geboren werd. 9 Juli: Einde va. n het feest. Bal der metaalindustrie. 10 Juli: Sluiting van de tentoon stelling. PAG. 17 DE GROENE No. 3235