Historisch Archief 1877-1940
KANTTEEKENINGEN
Kladno en Nachod
" Donderdag 8 Juni j.l. is in het Tsjechische Kladno
een Duitsch politie-agent vermoord. De moordenaars
bleven, ondanks het in het uitzicht stellen van zeer
hooge belooningen, onvindbaar. Daarop werd door
de Protectoraats-regeering de bevolking van het
plaatsje een hooge boete opgelegd die voor
viervijfde door de Joden, voor n vijfde door de vroegere
Benesj-aanhangers betaald moest worden. De
stemming bleef onrustig. Bij de begrafenis kwam
het wederom tot incidenten.
Zaterdagmorgen werd in Nachod, in
NoordBohemen, een Tsjechisch politie-man door Duitsche
politie pardoes neergeschoten. Wij hoorden niets
van een den Duitschers opgelegde boete. Wel be
tuigde Von Neurath, de Rijksprotector, zijn deel
neming en stelde hij de moeder van den vermoorde
een groote som ter beschikking. Bij de begrafenis
zond hij een krans.
Blijkbaar hebben de Duitschers nog niet alle
hoop opgegeven, het Tsjechische volk tot dien
graad van serviliteit te brengen die het Duitsche
beschouwt als iets dat vanzelf spreekt. Het broeit
voortdurend in Bohemen en Moravië. President
Hacha vreest zijn verradersrol met den dood te
moeten bekoopen, en heeft zich reeds van een lijf
garde moeten voorzien. Ook in Slowakije wordt de
stemming tegen de Duitschers voortdurend scherper.
Of het veel zal baten? Wij vreezen van niet. De
macht van het huidige Duitsche staats-apparaat is
daarvoor te groot. Dit apparaat kan alle verzet in
den kiem smoren, en intusschen de beste Tsjechische
arbeiders over Duitsche werkplaatsen verspreiden.
Polen en Duitschland
De spanning tusschen Polen en Duitschland stijgt.
Reeds heetten in de afgeloopen week de wederzijdsche
gezanten te Berlijn en Warschau voor onbepaalden
tijd met verlof te zijn gegaan duidelijk bewijs van
wederzijdsche ontstemming. Het schijnt dat Duitsch
land nogmaals tot Polen heeft gezegd: Willig onze
eischen inzake Danzig in, en wij zullen
demobiliseeren." Wederom heeft Polen weigerend geant
woord.
In Danzig wordt het daardoor steeds roeriger.
Een Duitsche Kultur-Woche" wordt er gehouden,
de S.S. heeft er gedefileerd, nu gaat ook de senaats
president op een Duitsch marineschip herhalings
oefeningen afleggen. Douane-moeilijkheden zijn
aan de orde van den dag. Nota's van Danzig en Polen
wisselen elkaar af, ambtenaren van beide partijen
worden gearresteerd, maar Polen geeft geen krimp.
Integendeel. Aan de defensie wordt met man en
macht gewerkt. De City zal waarschijnlijk binnen
kort een groote leening verschaffen hetgeen wel
noodig is, want de bodem van den schatkist is reeds
lang te zien en de crediet-mogelijkheden in het arme
land zélf zijn uitgeput.
Aan den anderen kant weert ook Duitschland
zich dapper. In Slowakije worden groote troepen
contingenten samengetrokken, om straks in
Juli? Augustus? September? het Silezisch indus
trie-gebied onder druk te zetten.
Spanje en de as
Staatsraad Wohltat, een van Göring's naaste
medewerkers, is Vrijdag j.l. naar Spanje vertrokken.
Doel: de bevordering der handelsrelaties tusschen
Spanje en het Derde Rijk, het versterken van de
toch reeds machtige positie die Duitschers in het
Spaansche economische en administratieve leven in
nemen. De militaire samenwerking dient dus door
een economische te worden gevolgd.
Deze samenwerking blijft, het spreekt van zelf,
niet tot Duitschland beperkt. Ook Italiëis er bij
betrokken. Serrano Suner, de leider der Spaansche
fascisten, was dezer dagen te Rome op bezoek en is
daar met uitbundig feestvertoon ontvangen. De
Paus deed daarbij een lieven duit in het zakje. Einde
van deze maand gaat Ciano, de Italiaansche minis
ter van buitenlandsche zaken, naar Burgos en, naar
bericht werd, zal Franco in hoogsteigen persoon in
den herfst een officieel bezoek brengen aan Rome
en Berlijn.
Aldus voltrekt zich de gelijkschakeling van
Franco-Spanje. Waarschijnlijk zal zij niet zonder
wrijving geschieden. Het is mogelijk dat intern nog
weerstanden overwonnen moeten worden, met name
van royalistische en clericale zijde; het is mogelijk
dat daartoe een door Duitschers aangestookte
falangistische staatsgreep noodzakelijk is; hoe het ook zij,
dat het Spaansche volk zich voorloopig de Duitschers
en Italianen van den hals kan schuiven, is weinig
waarschijnlijk.
Wat dit voor de communicatie-lijnen van Frank
rijk en Engeland beteekent, leert reeds een opper
vlakkige blik op de kaart.
Het verre Oosten
Achter de deuren is er in Japan de laatste maan
den heel wat geconfereerd. Moeten wij ons nauwer
bij de as Rome-Berlijn aansluiten?" Of nauwer
bij de democratische mogendheden?" Dat was de
vraag. Zij is nog niet volledig beantwoord. Men weet
ook in Duitsche en Italiaansche kringen wel dat
Japan, mocht in Europa een oorlog uitbreken,
voorloopig neutraal zou blijven. Men weet dat de
driehoek Rome-Berlijn-Tokio gegrondvest is op
gemeenschappelijke belangen, opportunistische be
langen die van object veranderd kunnen worden.
Zoolang Japan echter het meest rooven kan van
de gezamenlijke tegenstanders van Italiëen Duitsch
land, zal het aan de zijde dier beide mogendheden
blijven staan. Leger- en zekere vlootkringen dringen
daarbij op een nauwere alliantie aan. Het schijnt
dat zij het traditioneele verzet der groothandelaren
weer eens gebroken hebben.
De laatste dagen is Japan weer extra-vrijmoedig
opgetreden. In de Engelsche concessie te Tientsin
reeds eerder met prikkeldraad omgeven bevonden
zich vier Chineezen die de Engelsche consul wei
gerde uit te leveren. Als antwoord heeft Japan nu
een boycott afgekondigd over de Engelsche en de
Fransche concessie. Deze zijn geheel van de buiten
wereld afgesloten. En zoo laten de democratieën
zich in het Verre Oosten de eene vernedering vóór,
de andere na, welgevallen.
Gemeenteraadsverkiezingen
Tijdens de voorbereiding der
provinciale-statenverkiezingen, die onder zeer geringe belangstelling
gehouden werden, troostte men zich met de gedachte
dat de gemeenteraads-verkiezingen in sterkere mate
de aandacht zouden trekken en zouden getuigen van
een levende democratische gezindheid. Helaas,
de democratische gezindheid wier bestaan wij niet
in twijfel trekken, richt zich in dagen als wij nu
beleven, vrijwel geheel op de buitenlandsche situatie.
Voor de constellatie der groote mogendheden
inteL ITT H A U
ER? MAGENBITTER ?
resseert men zich, niet voor de samenstelling der
gemeenteraden.
Voorzoover wij konden constateeren is er dan ook
tot dusver vrijwel van geen verkiezingsstrijd sprake
geweest. Amsterdam dat vroeger in dezen tijd placht
te wemelen van groepjes debatteerenden, gaat rustig
zijn gang. De burgerij heeft de oproepingsbiljetten
ontvangen en terzijde gelegd en daarbij blijft het.
Zelfs het met het gebruikelijke bombarie aangekon
digde offensief van de N.S.B, vermocht in de hoofd
stad geen beroering te verwekken. Of zal dit week
end ons nog een Blauwe-Zand-affaire brengen?
Nederlanders in Duitschland
De directeur van den rijksdienst der
werkloosheids-verzekering en arbeidsbemiddeling is een man
die van aangename verrassingen houdt. Zoo werd
dezer dagen weer door hem medegedeeld dat
Nederlandsche arbeiders in Duitschland te werk gesteld
konden worden bij zekere afdeeling der zware
industrie, waaraan de naam van Hermann Göring
men kent toch reeds zijn jongsten bijnaam: ,,le
chevalier sans beurre et sans brioches" ? ver
bonden is. Vijfhonderd Nederlanders kunnen er
geplaatst worden, grondwerkers, bouwvakarbeiders,
metaalbewerkers, enz., tegen salarissen, variëerende
van 58 tot 70 pf. per uur. De normale arbeidsweek
bedraagt zestig uur. Per kwartaal zouden dan ar
beiders die hun familie in Nederland achter laten,
welgeteld 30 R.M. mogen overmaken. Bij de terug
reis mogen zij 10 R.M. meenemen.
Ongehuwde arbeiders, die geen
loon-overschotten" de humor is de wereld nog niet uit!
wenschen over te maken, kunnen in zeer grooten getale
geplaatst worden.
Men weet, waarvoor de Hermann-Göring-Werke"
dienen: in de eerste plaats voor de fabricage van
halffabrikaten voor de oorlogs-industrie. Is er
iemand die durft beweren dat deze nobele producten
nimmer tegen ons land zullen worden gebruikt ? En
voelt men dan, hoe onverantwoordelijk elke maand
uitstel is voor een dusdanige bestrijding der werkloos
heid dat de cijfers nog aanzienlijk vlugger dalen dan
thans het geval is?
ZILVEN l BEEKHUIZEN l STAMEREN
I-OENEN CVEU.)
MAARN CU.)
BLIJVEN DE
VAN DE
Zwart op^wit: de andere wang
OP 24 Mei j.l. is te Londen de
een-en-veertigste jaarverga
dering gehouden van The British
and Chinese Corporation Limited",
een eerzame spoorwegmaatschap
pij van welke de heer D. G. M.
Bernard president is. Het beeld
dat deze moest ophangen van de
situatie waarin de diverse door de
maatschappij aangelegde en
geexploiteerde spoorwegen verkeer
den, was verre van rooskleurig.
De spoorweg van Sjanghai naar
Nanking is door de Japanners ge
annexeerd: den beambten van de
maatschappij is de toegang ont
zegd, de inkomsten worden door
Japanners ontvangen en gehou
den.
De spoorweg van Sjanghai naar
Hangstsjou is door de Japanners
geannexeerd. De Japanners wei
geren ook maar een miniem
gedeelte van de inkomsten aan de
wettige eigenaars af te staan. In
totaal heeft The British and
Chinese Corporation Limited" al
bijna anderhalf millioen pond te
vorderen op de hebzuchtige Ja
panners.
De spoorweg van Kanton naar
Transpiratie en stukloopen van
huid en voeten. Purolpoeder houdt huid en voeten koel en droog, gezond en gaaf. Strooibus 60 et.
Hongkong viel den Japanners in
handen toen zij de eerstgenoemde
plaats bezetten. De Chineesche
troepen hadden hem echter van
te voren duchtig vernield. Het
station te Kanton was geplunderd,
vijf bruggen waren vernield. Scha
de: n-en-een-derde millioen dol
lar.
De spoorweg van Peking naar
Moekden hebben de Japanners
zich toegeëigend. Alle inkomsten
vloeien in hun kas.
Dergelijke economische
hardhandigheden komen meer voor
dezer dagen. Er zou dan ook geen
reden zijn om aan het jaarverslag
van de zwaar-getroffen British
and Chinese Corporation Limited"
meer aandacht te besteden dan
aan de andere jaarverslagen der
duizenden Britsche handelsmaat
schappijen, ware het niet dat de
heer D. G. M. Bernard de boven
vermelde droeve opsomming had
laten volgen door deze merkwaar
dige woorden: Wanneer men de
ontzettende situatie waarin het
land thans verkeert, in oogenschouw
neemt, is het dubbel droevig, te be
denken dat China, vóór de vijan
delijkheden in Augustus 1937 uit
braken, in een sinds jaren niet
gekenden toestand van voorspoed ver
keerde. Laat ons echter troost vin
den bij de gedachte dat China over
een zeldzaam vermogen tot herstel
beschikt en dat, wanneer eenmaal
de oorlog afgeloopen is, het land
zich na n of twee goede oogsten
weer op den weg naar welvaart zal
bevinden. Om deze ontwikkeling te
bespoedigen zal China uit het bui
tenland kapitaal noodig hebben om
haar spoorweg-verhingen te herstel
len, en ik vertrouw er op dat Enge
land bij dezen wederopbouw naar
beste krachten zal medehelpen.
Aldus zwart op wit, in de Eco
nomist" van 27 Mei j.l., p. 516,
tweede kolom.
Ziehier dus een maatschappij
die door de Japanners uitgeschud
is, maar zich onmiddellijk bereid
verklaart, nieuwe kapitalen in
een door Japansche imperialisten
zoo niet in naam, dan toch in
feite beheerschte streek te be
leggen.
Of staan wij hier bij een der
zeldzame voorbeelden van waren
Christenzin die, naar men zegt,
in dezen tijd steeds schaarscher
worden, en dienen wij 's heeren
Bernard's woorden te beschouwen
als trouwe opvolging van het
Bijbelsch gebod dat hij die op den
eenen wang een ferme klap ge
kregen heeft, zijn aanvaller den
anderen wang moet toekeeren?
Zoo ja, dan heb ik er vrede mee.
KANTEKLEER