DE GROENE AMSTERDAMMER OPGERICHT 1877 Redactie en Administratie : Keizersgracht 355, Amsterdam-C. Tel. 37964. Abonnement f. 10.?per jaar. Postrekening: 72880. Gem. Giro G 1000- l 15 JULI Abonnementen kunnen met elk nummer ingaan, doch alleen tegen het einde van een jaargang, na opzegging vóór l December, worden beëindigd, l 1737 Op weg naar München? WAS in September van het vorige jaar een oorlog uitgebarsten, dan zouden zich Tsjecho-Slowakije, Engeland, Frankrijk en de Sewjet-Unie onmiddellijk tegenover Duitschland hebben geplaatst. De Vereenigde Staten zouden zich, naar men algemeen aanneemt, in den loop van het conflict aan de zijde der democ/atieën hebben geschaard. Italiëzou in het rgtiqstigste geval een onbetrouwbaar .bondgenoot'jjjtvor den as-partner zijn geweest. Het Derde Rijk had" verder hoogstens op Pofen's neutraliteit Wtellicht, in geval van een Russischen aanval, op Polen's hulp kunnen rekenen, terwijl de Slavische sym- * pathieën die zich in Roemeniëen Zuid-Slaviëin den vorm van groote demonstraties uitten, ver_ moedelijk de regeeringen dier landen er toe gebracht zouden hebben, het aangevallen TsjechoSlowakije bij te staan. In den herfst van het vorig jaar^werd tenslotte de kern van het Japansche leger vastgehouden voor Hankou. Deze oorlogs-constellatie werd geen werkelijk heid. Wij kregen München". En hoe is de toestand thans? Het is de moeite waard om ons, bij de beant woording van deze hachelijke vraag, de situatie in den herfst van het vorig jaar, zooals zij hier kort werd geschetst, voor oogen te houden. Aangezien nog steeds het initiatief in de wereld-politiek in Duitsche handen is, komt het in de eerste plaats hierop aan: is Duitschland's positie nu, in den zomer van 1939, zwakker dan in den herfst van 1938, of is zij sterker? Wij bedoelen thans niet de interne positie, de economische kracht van het Derde Rijk; daarin deden zich trouwens sinds vorig jaar geen nieuwe verschijnselen voor, behalve dan een groeiend tekort aan arbeiders dat het voor Duitschland wenschelijk maakt, zoo spoedig mogelijk het aan arbeidskrachten rijke Polen op de knieën te dwingen. Wij bedoelen hier de internationale positie van het Derde Rijk, zijn positie temidden van mogelijke en waarschijnlijke helpers en mogelijke en waarschijnlijke tegenstanders. HET is aan geen twijfel onderhevig dat de be wapende kracht van Frankrijk en met name van Engeland op het oogenblik aanzienlijk grooter is dan in September jongstleden. Laat men zich echter niet blindstaren op desbetreffende enthou siaste, in sommige gevallen zelfs over-enthousiaste berichten. Laat men niet vergeten, dat ook in Itali en Duitschland het tempo der bewapening aan zienlijk is opgevoerd. Indien de beide as-mogendheden in den herfst van 1938 een militaire voor sprong hadden op de Westersche democratieën wel te verstaan: een actueele voorsprong, geen potentieele dan is deze voorsprong in den zomer van 1939 niet kleiner, maar eerder grooter ge worden. Duitschland heeft over de eerste helft van 1939 waarschijnlijk het' dubbele aan bewapening uitgegeven van Engeland. Als tegenstanders van Duitschland zij n de TsjechoSlowaaksche divisies weggevaagd. De feitelijke annexatie van Bohemen, Moraviëen Slowakije heeft Duitschland's economische en militaire kracht zeer aanzienlijk versterkt. Het is voorts een feit van beteekenis, dat de Duitsche bevolking op het oogenblik in agressiever stemming schijnt te verkeeren dan vorig jaar het geval is geweest. Toen vermocht op het hoogtepunt van de Tsjechische crisis, een troepenparade te OUD EN JONG geniet om 't hardst in Holland'* mooiste natuurpark te Rhenen op den Grebbeberg Ouwehand's Dierenpark Berlijn dt toeschouwers niet tot eenig enthou siasme op te zweepen. Zij zagen bedrukt de soldaten voorbij trekken. Nu heeft althans volgens de betrouwbaarste berichtgeving over Duitschland waartoe wij de artikelen in de beste Amerikaansche bladen willen rekenen het gehamer van Göbbels op het ,,Einkreisungs"-aanbeeld succes gehad. Het Duitsche volk schijnt het gevoel te hebben dat Frankrijk en Engeland die zelf over onmetelijke koloniën beschikken, hem zijn noodzakelij ken Lebensraum" niet gunnen. De oorlogs-psychose is reeds aan het groeien. De haat tegen de Engelschen en de minachting voor de Polen stijgen van dag tot dag. WAT de internationale constellatie betreft, is het, vergeleken met 1938, in geval van oorlog een nadeel voor Duitschland dat Polen aan de zijde zijner vijanden zal staan. Dat vergroot de kans op succesvol Russisch ingrijpen. Deze factor zal, naar wij vermoeden, remmend op Duitschland werken ondanks dat Polen verklaard heef t,-slechts op Russisch oorlogsmateriaal, niet op Russische soldaten prijs te stellen, en ondanks de naar ver houding slechte communicatie-lijnen in de SowjetUnie die een spoedige Russische mobilisatie zullen bemoeilijken. Evenmin als vorig jaar zullen, naar men ver moedt, de Vereenigde Staten reeds aanstonds bij het uitbreken van een conflict actieven steun aan Duitschland's tegenstanders, verleenen. Deze factor is dus verder niet gewijzigd, behalve dat ook de militaire kracht der V. S. sinds de herfst van het vorig jaar is gegroeid, hoewel niet in het Duitsche of Engelsche tempo. Voor het overige echter kunnen wij, indien wij de huidige constellatie met die van September j.l. vergelijken, slechts activa op de Duitsche balans opmerken. Italiëdat vorig jaar nog tegenstribbelde tegen het Duitsche tempo, is thans aan handen en voeten gebonden. Volkomen duidelijk is zijn politiek nog niet. Men weet, dat van Rome uit sterke pressie op Berlijn wordt uitgeoefend om het ook dit keer niet tot oorlog te laten komen. Het is echter hoogst twijfelachtig geworden of Italiëzich, mocht deze oorlog uitbreken, uit de Duitsche banden of zijn het al boeien? zal kunnen bevrijden. Daarvoor is de militaire en economische samenwerking tusschen de beide as-partners te eng geworden. Een belangrijk activum op de Duitsche balans is Franco-Spanje. Vorig jaar was de strijd daar nog in vollen gang. Franco had onmogelijk zijn bondgenooten veel hulp kunnen verleenen. Eerder had hij hun hulp moeten inroepen om zich, wanneer hij niet neutraal bleef, tegen een Franschen aanval via Fransch-Marokko, via de Pyreneeën en via republikeinsch-Spanje te verdedigen. Thans is El Caudillo dictator over geheel Spanje. De aan sluiting van dit land bij het Anti-Komintern-Pact toont aan, aan welke zijde het zich straks zou be vinden. In een vorig nummer hebben wij uitvoerig geschetst, hoe de Duitsche invloed op het Iberisch schiereiland gestadig groeit. Op aandrang van Duitschland is slechts een gedeelte van Franco's leger gedemobiliseerd. De rest wordt gereed ge houden voor een eventueelen aanval op Frank rijk? Het is mogelijk. In elk geval verdient het de aandacht, dat het om strategisch-geografische redenen eenvoudiger is, van Spanje uit een offensief tegen Frankrijk, dan van Frankrijk uit een offensief tegen Spanje te openen. De uitwerking van de actie die Duitsche en Italiaansche duikbooten, nu ook gebruik makend van de Spaansche havens, op het Engelsche vracht vervoer zouden kunnen uitoefenen, laat zich slechts gissen. Niet zonder bezorgdheid, want het is een geregeld terugkeerende klacht van de Londensche Economist de voorraden aan industrieële- en voedings-grondstoffen waarover Engeland op het oogenblik beschikt, is volkomen onvoldoende. Duitschland daarentegen heet te beschikken over voorraden voor een half jaar. In een half jaar van moderne oorlogsvoering kan veel gebeuren, mér dan Chamberlain lief is. OOK in Centraal-Europa en op den Balkan is de positie van Duitschland op het oogenblik aanzienlijk sterker dan vorig jaar het geval was. Hongarije is practisch van zijn vrijheid van han delen beroofd. Zijn economisch wel-en-wee hangt vrijwel volledig van Duitschland af. De Duitsche invloed in Zuid-Slaviëis vooral door de feitelijke annexatie van Tsjechiësterk ge groeid. Duitschland is er thans de grootste buitenlandsche belegger geworden. Het trekt verder sinds Maart j.l. de helft van den Zuid-Slavischen buitenlandschen handel tot zich. Het Duitsch-Roemeensche handelsverdrag, dat nu bijna vier maanden geleden gesloten is, heeft er toe geleid dat ook Roemeniëminder vrijheid van handelen heeft dan vorig jaar September. Het land wordt overstroomd door Duitsche ingenieurs en andere specialisten. Voorts vestigt het recente bezoek, dat minister Kjosseiwanow van Boelgarije aan Berlijn bracht, nogmaals de aandacht op de Duitsche pogingen om door middel van het steunen der Boelgaarsche irredentistische wenschen, op Roemenië, ZuidSlaviëen Griekenland druk uit te oefenen. Het is tenslotte van belang, er op te wijzen, dat zoowel in Hongarije als in Roemeniëen ZuidSlaviëaanzienlijke Duitsche minderheden wonen, die door de Nazi's straf georganiseerd zijn. Het half millioen Duitschers in Hongarije treedt steeds driester op. De drie-kwart-millioen Duitschers in Roemeniëstaan reeds onder rechtstreeksch bevel van Legationsrat Konradi te Boekarest. De vijf honderdduizend Duitschers in Zuid-Slaviëtenslotte, doen de laatste jaren hun best, zooveel mogelijk land langs den Donau op te koopen. Aldus verovert het nationaal-socialistische Duitsch land den Süd-Ost-Raum. De oude OostenrijkschHongaarsche monarchie dreigt opgeslokt te worden. Het mag als een, zij het minder belangrijk symp toom van deze ontwikkeling gelden dat in den Almanach de Gotha dit jaar voor het eerst in 176 jaren de familie der Habsburgers niet is ver meld. ZAL Chamberlain daarom weer naar München gaan? Geen enkele beschouwing vermag het, alle factoren te vermelden die bij de huidige politieke situatie een rol spelen. Tot dusver is hier n factor niet behandeld, die juist door velen als de belang rijkste wordt beschouwd: de stemming in Enge land. Dat er thans in Engeland meer personen zijn dan in 1938, die de noodzaak van onwrikbaar stand houden tegen de totalitaire eischen inzien, is een feit. Of de invloed van deze personen reeds groot genoeg is om den tegengestelden invloed der Münchenianen" te keeren, is een ander feit. Men gaat het steeds meer betwijfelen. Immers: waarom is het verbond met de Sowj et-Unie nog niet in kannen en kruiken? En waarom oefent de Britsche regeering voortdurend pressie uit op Warschau, om zich aan den conferentie-tafel te zetten? Mocht het inderdaad tot een nieuwe oplage der verzoeningspolitiek" komen hetgeen allerminst zeggen wil dat er weer een conferentie a la Mün chen bijeen geroepen zal worden , dan zullsn, vreezen wij, de gevolgen niet minder ernstig zijn dan de vorige keer. Wellicht dat het bovenstaande er dan toe kan strekken, de houding van Chamber lain die wederom de paraplu opstak in plaats van het zwaard te trekken, zoo al niet te verontschul digen, dan toch te begrijpen. L. DE JONG RESTAURANT DIKKER & THIJS N.V. Diner Speciaal vanaf ? 1.75 Lunch ? 1.25 Het is er heerlijk frisch in den zomer, al denkt U dit misschien niet. PAG. 3 DE GROENE No. 3241