Historisch Archief 1877-1940
fütademie der IDiffenfttjaften
Oeutfcf>ca Türtccbud)
Betttn tHt>( 7, Uimwrjltsteflwfje s
20.6.39. t»
Dt. Hellmurli Larxgenbuchet
bit WUHboa (i. mambg. Sdjmnczmalb)
3. Mai
1939Dr.L/ïi.
Sehr geehrtes Fraulein
Frsti
Pur Sen l?ragerttCreich,der Sic besehfcftigt,
ist dajDeutsche Wörterlmch nur Insoweit zustand i g, als
es sioh uni das Aof'tauchen and die Wortgeechichte acr
VerbiriSang "Blut una Boelen'' handelt.Die beiden Artikel
"Blut "und "Boöen" ini E.Bando des Seutschen Wfirtertuehes
sind i m 5. Jahrzelmt 3es vorigsn Jahrhnnöerts
geschrie
'benjsie Keigen 7,war Anf-Stza zu den ir, diesen l>eidün W
r
terr. .jüngst, ausgebildeten Bedeutunr.en.aber nicht,weder
in lockerer Tügung noch in i'esler I'ragMip, die
'/ert>in
gung selbst .!iachtrof;offia" eri;j.l aura Buchstaben B let
MsSehr geehrte Frau
Leiüor tioaae ioh erst beate claza
Jhneu den Eiagang I:ir«s briefes vos 2 j. j. zu bestatij^en, d
Uber dea Jankor -jud D'ir-:ii:iaa_et-Verl-ïg zu air gölangt i'it.
2n ti" r f t e ^oliwierig sein, 'ib&rha
oine Definitioa des feariffes "Blut- >;nd Sodenliteratur" z
fiaden. D.TE h n. t ?unüehr.t dea sinen Srand, di3 aie Knchscjhl
??vedte, ia de tien ir. i a eiae JenrliKe Bei-riri'siiefinition ervn
allo ';och 911 s der 2e i t vor 1933 rriTtumea, uad ;l;ïh* r «bis r dt
Op zoek naar Blut und Boden"
Verslag van een speurtocht die bewees dat niets veranderlijker
is dan de Nieuw-Duitsche mythologie
»lf(.nf(()afl(i«cn t(»t(
luv Pft<8< 6i< 'Srulf
Ocuttdit Mf«»ctni<
TT&mben 8, W«irimfli««u
HET kreupele Duitsche woord Blubo" is sinds
1933 door de heele wereld getrokken. Men
maakte er zich vroolijk over. Men haalde er mede
lijdend de schouders over op. Men keerde het vol
verachting den rug toe. Niemand nam het eigenlijk
au sérieux. Men wist, dat het de afkorting was van
de in Duitschland van hoogerhand gedecreteerde
mythos van bloed en bodem". Omdat men echter
deze mythos niet zeer ernstig opvatte, deed men
niet de minste moeite te onderzoeken wat er de
eigenlijke beteekenis van was.
Een Nederlandsche, die op het oogenblik bezig is
de verschillende stroomingen in de huidige
Europeesche literatuur te bestudeeren, wilde echter een
nauwkeurige definitie van het begrip bloed- en
bodemliteratuur" hebben. In het begin van dit jaar
schre.ef zij daarom aan de Akademie zur
wissenschaf tlichen Erforschung und zur Pflege des
Deutschtams in München, kortweg Deutsche Akademie
genaamd, met het verzoek haar deze definitie te
willen geven.
Deze brief werd de aanleiding tot een zeer interes
sante correspondentie.
De Deutsche Akademie kon namelijk ondanks
veelvuldige pogingen" niet op de vraag betreffende
Bloed- en Bodemliteratuur met de gewenste
Eindeutigkeit" antwoorden". Het is niet mogelijk haar
brief letterlijk te vertalen. De nieuw-Duitsche
mythologie heeft blijkbaar ook de Duitsche taal
beneveld. De taal van Dr. Wolfhart Klee van de
Deutsche Akademie" is althans ondoorgrondelijk.
Ieder kan er uit opmaken, wat hij wil.
Hij schreef:
Ik geef toe, dat ik niet weet, of het juist is, dat
U de kring, de beperktere, van de hiertoe
behoorende dichters zoo sterk vergroot; ik vermoed, dat
U daartoe uitgaat van een verklaring van het
begrip, die wel als ideaal wordt beschouwd, maar
niet identiek is met het uitgangspunt, en dat U
die Grundanschauung und das Grundgefühl
von Mensch und Leben", dat de dichters dieses
Bezirks" eigen is, te zeer van hun
Wachstumsgrundlagen" verwijdert en abstraheert.
Aangezien de geleerde van de Deutsche Akademie
zelf wel voelde, dat zijn antwoord niet eindeutig"
was, raadde hij tenslotte aan zich tot iemand te
wenden, die met de geheele Duitsche literatuur,
speciaal met het kenmerk volkhaft" grondig
bekend is."
DEZE man was Dr. Hellmuth Langenbucher,
die in 1933 van onbekend S.A.-man tot Leiter
des Lektorats der Reichsstelle zur Forderung des
deutschen Schrifltums verheven werd.
Van een zoo hooggeplaatsten
nationaal-socialistischen literatuur-ambtenaar mocht men een
nauwkeurige definitie van het langs administra
tieven weg ook voor de literatuur ingevoerde
begrip bloed en bodem" verwachten.
Maar ook de Leiter des Lektorats, enz. antwoordde:
UW FAMILIEWAPEN opgespoord en prachtig ge
schilderd in maat naar keus f 13.50. Beschikken
nu over meer dan een half millioen gegevens.
Vraagt eens vrijblijvend aan. Zegelringen,
stamboomen etc. Heraldisch Genealogisch Bureau De Banier,
Zeer billi|k. Oranje Nassaulaan 87, Overveen.
Het zou moeilijk zijn berhaupt een begrips
bepaling van bloed- en bodemliteratuur" te vinden".
Want, schreef hij, de handboeken dateeren nog uit
den tijd vóór 1933 en het zal nog wel geruimen tijd
duren voor er nieuwe handboeken gemaakt zullen
worden.
Persoonlijk wilde hij blijkbaar liever geen
definitie van het begrip geven. De reden daarvoor
gaf hij in de tweede helft van zijn brief op. Hij
schreef namelijk verder, dat wij intusschen zelfs
wantrouwend zijn geworden tegeover begrippen als
bloed- en bodemliteratuur", omdat deze begrippen
dikwijls door knoeiers en dilettanten zijn misbruikt".
En hij voegde daar nog aan toe: Het begrip
bloed- en bodemliteratuur" als litterair
Ordnungsbegriff" bestaat op zichzelf berhaupt niet. De
combinatie bloed- en bodemliteratuur" had slechts
een tijdelijke beteekenis".
Inplaats van duidelijk te maken wat deze tijdelijke
beteekenis dan wel is geweest, schrijft hij slechts:
Wij zeggen inplaats daarvan: volkhafte
Dichtung".
En aangezien bloed en bodem" ambtshalve
slechts een voorbijgaande beteekenis had want
inmiddels heeft, zooals men weet, de nationale
mythos van bloed en bodem plaats moeten maken
voor de imperiale mythos van de Duitsche levens
ruimte" is zij nu enkel nog maar van belang
voor de historici. De Leiter des Lektorats, enz.
verwijst dus tenslotte de Nederlandsche vraagster
weer naar de geleerden: Over het begrip bloed
en bodem" kan U misschien de redactie van het
Deutsche Wörterbuch", Berlin Universitat, inlich
tingen geven".
DE historici hebben echter niet de minste haast
met de jüngste Vergangenheit". De geschie
denis loopt niet weg, denken zij blijkbaar.
Zoo gebeurde het, dat de Preussische Akademie
der Wissenschaften, Abteilung Deutsches Wörter
buch op 20 Juni 1939 antwoordde, dat zij ,,für den
Fragenbereich" . . slechts in zoover competent is
als het gaat om het opkomen en de woord-geschie
denis van de combinatie bloed en bodem".
De twee artikelen bloed" en bodem" in het
tweede deel van het Deutsche Wörterbuch zijn al
in de vorige eeuw tusschen 1840 en 1850 ge
schreven. Zij vertoonen wel reeds sporen van de
b et e e k e n i s s e n, die in deze twee woorden
jongstleden tot uitdrukking zijn gekomen, maar
niet, noch in los verband, noch in vaste Prdgung",
de combinatie zélf. Aanvullend materiaal voor de
letter B is totnutoe niet verzameld, omdat men
bezig is het geheele werk, tot de laatste letters, af
te maken."
De historici van de Preussische Akademie der
Wissenschaften schrijven dus niets over de
,,beteekenissen, die in de twee woorden bloed" en
bodem" jongstleden tot uitdrukking zijn gekomen".
Zij deelen slechts mee:
De combinatie bloed" en bodem" mei de
heden gangbare beteekenis werd het duidelijkst
geformuleerd in het boek Neuadel aus Blut und
Boden" door Walther Darré, dat in 1930 in
eerste druk verscheen. Daar staat bijv. op pag. 68
van de uitgave van 1038 Bloed en als onder
deel van de bloedgedachte Bodem stonden in
hun (d.w.z. Germaansche) waardebepaling boven
elk ichgierig Wirtschaftstandpunkt".
Auf Ihr chreilMsn teilc ich Ihnec mit, d*s3 et
ntlr leider aicht wöglich £«wesen ist trstis vi«
faltiger Bemuhxuftgen, Ihncn euf Ihre Frag» >eti
"Blut- und Badem-Litermfettr" Alt d«r gewunaehtf
Mndeutlgkett zu antw&rten. Ich gentehe, daa
ich nicht wsiss, «li 31e recht <iar*n tun, den
Kreia, d*n engeren, der Kia-her gehbrigen Dicht
sa sturlc zu er*'Ritern; iah vermat*, daas :;ie
von cin^r zwar sis Ideal anerleannt«n, aber nl<
mit d «si Aus^angüpunitt iö^ntiGchen auslesuug d«!
sgrif f«s au3g*h«n, da s s ->ie die Grund«.nachau'.
umi das cirundgpfühj. von :^-i-ch und Lefcen, das
d*n ; iciitern ies-s h*ï?irV:*!3 gehort, zu sehr i
sfline'ïi iVach£t'?;m3j;r jïiiilag*n «ntfernen und "a kei
hicren", A?nn ich Lhn^n eincu :-;at gi-feff'i t^trf.
3 o w:ire »B d? r, sic!-, an e in e n Mann EU we n l «n,
rr.it iirr ^-viiïr,' ^n hr'it ii^ftN in.chtun.e;, brroruï-r^
t*-r d -m :.'ti:;hwort ''vsllihaf t " , prünillirh v-rtr;
ist. ->^«n .;i« ihs! Jie Irrnr*, 39 wie ?_,!?« rsie
T-ull-rt haWn, vor - r.acF alle-,, v;'tr. l<:h g^hi;i
Tcb "in mi t de
Afschrift:Dr.He
/"" BI] DE AFBEELDINGEN
Links boven : Aanhef van de brief van de
Preuss/sche Akademie der Wissenschaften".
Rechts boven : Aanhef van de brief van dr.
Hellmuth Langenbucher.
Beneden : De brief von de Deutsche Akaóemis" te
München.
Na een korte verklaring welke beteekenis bloed
en bodem" in dit verband bij Walther Darréhebben,
besluiten zij hun brief correct wetenschappelijk:
dat een speciaal onderzoek zou moeten leeren, of
en in hoeverre er bij Darréwortgeschichtliche
Vorstufen wirksam" zijn.
RESUMEEREND kan men van deze brief
wisseling dus zeggen: De Duitsche geleerden
kunnen op een vraag naar een nauwkeurige
definitie van het begrip bloed en bodem" ondanks
veelvuldige pogingen" niet met de gewünschte
Eindeutigkeit" antwoorden, óf zij verklaren zich
voor niet competent ? de nationaal-socialistische
Dr. Langenbucher echter geeft deze definitie niet
omdat het begrip slechts een voorbijgaande be
teekenis had en inmidddels weer van hoogerhand
buiten gebruik is gesteld.
De nationaal-socialistische mythologie is niet zoo
eenvoudig !
Restaurant DORRIUS
N.Z. Voorburgwal b.h. Spui, Amsterdam
PLATS DU JOUR EN ALA CARTE
PAG. 7 DE GROENE No. 3242