fis »-./*«/ Ir. Leonardo da Vinci De reconstructie van zijn geniale uitvindingen TE Milaan wordt thans tot eind September a.s. de Mostra Vinciana gehouden, een tentoon stelling van het ongekend veelzijdige levens werk van den grooten Italiaan Leonardo da Vinci. Daar zijn bijeengebracht zijn vele over Italië, Frankrijk en Engeland verspreide dagboeken, die wondere handschriften, waarin Leonardo zijn bespiegelingen, wetenschappelijke vondsten, uit vindingen en plannen in spiegelschrift schreef en met teekeningen en schetsen illustreerde. Hoe toonen deze dagboeken, dat de kunstenaar tegelijkertijd een wetenschappelijk onderzoeker, een uitvinder en een ingenieur was! Anatomie, scheikunde, botanie, werktuigkunde, astronomie, wiskunde, geologie, optiek; in al deze wetenschap pen bekwaamde zich immers deze zoon der vijftiende eeuw. En hij slaagde erin, door waarneming, over peinzing en proefneming vele dingen te door gronden, welke de menschheid somtijds nog eeuwen lang onbekend zouden blijven. Een zeer goede gedachte is het dan ook van de inrichters der Mostra Vinciana geweest, meer dan honderd van de in Leonardo's dagboeken vast gelegde uitvindingen en constructies geheel volgens de aanwijzingen van den modernen onderzoeker en uitvinder, die Leonardo was, te reconstrueeren en ze naast een vergrooting van Da Vinci's origineele teekeningen en tekst te exposeeren. Het is bekend, hoe deze, in 1452 te Vinci als bui tenechtelijk kind van een gezeten notaris en een eenvoudige vrouw van het platteland geboren, bij den Florentijnschen schilder, beeldhouwer en oorspronkelijk! goudsmid Verrocchio als leer ling werken ging, om zich er in de beeldende kuns ten te bekwamen. Natuurlijk wierp hij zich ook met waren harts tocht op het doorgronden van de geheimen van het perspectief, terwijl hij om aan zijn weetgierig heid op anatomisch gebied te voldoen eigenhan dig tallooze lijken van menschen en dieren ont leedde, en de daarbij verkregen anatomische details nauwkeurig in teekening bracht. Van lieverlede ging zijn belangstelling naar alle mogelijke andere wetenschappelijke gebieden uit; zoo hield hij zich bezig met de studie van en onderzoekingen op het terrein der wiskunde, geo logie, cosmografie, sterrekunde, cartografie, aard rijkskunde, plantkunde, optiek, acoustiek, werk tuigkunde, vogelvlucht en mechanisch vliegen, scheikunde en nog veel meer. AAN zijn gewoonte om al zijn invallen, vondsten en overpeinzingen met de resultaten zijner onderzoekingen in notitieboeken op te schrijven en daaraan de noodige verduidelijkende teekeningen toe te voegen, is het te danken, dat men aan de hand van de ca. 120 nog bewaard gebleven codices of handschriften van Leonardo kan nagaan, hoe het als kunstenaar geboren genie in den loop der jaren tevens tot een uitzonderlijk onderzoeker op het gebied der wetenschappen, bovendien tot den grootsten uitvinder, die ooit geleefd heeft en tevens tot den eersten modernen ingenieur al stierf hij dan ook reeds 420 jaar geleden ! uit groeide. In zijn handschriften verkondigt hij reeds waar heden als: De zon beweegt niet". Zonder de ondervinding bestaat er geen zekerheid", Een gewicht tracht naar het middelpunt der aarde te vallen en wel langs den kortsten weg," Het bloed, dat tot het hart terugkeert, wanneer dit zich weer opent, is niet hetzelfde als het bloed, dat de (hart) Mep sluit," aan welke fundamenteele waarheden men echter de namen verbonden heeft van mannen, die minstens ruim 100 jaar na Leonardo leefden: Galileo Galilei, Bacon, Newton en de ontdekker van den bloedsomloop Harvey. Fa ochiali da vedere la luna grande" Maak glazen, .waardoor men de maan vergroot ziet. Aldus staat ergens in een van Leonardo's hand schriften. En inderdaad blijkt daaruit verder, dat hij lang vóór Galilei en Lippershey den verrekijker reeds uitgevonden had, en zelfs vernuftige machines had geconstrueerd voor het mechanisch slijpen van groote zoowel holle als bolle lenzen met zeer grooten brandpuntsafstand. Het principe der camera obscura, dat algemeen aan Porta toegeschreven wordt, was Leonardo da Vinci reeds 75 jaar eerder bekend. Als ijverig beoefenaar der hydraulische weten schap maakte hij grootsche ontwerpen op water bouwkundig gebied, waaronder een plan tot droog legging der eertijds zoo beruchte en eerst thans onder Mussolini's bewind tot bouwland gesa neerde Pontij nsche Moerassen. Door vernuftige sluiswerken wilde hij onbevaarbare, snelstroomende rivieren voor het verkeer te water dienstbaar maken, terwijl hij met behulp van aquaducten kanalen dwars over rivierbeddingen leidde. Naast allerlei typen van pompen construeerde hij de zoon der 156 eeuw een door waterkracht aangedreven roteerenden luchtcompressor ! Gelijk hij ook liften, allerlei werktuigmachines voor hout en metaalbewerking, een duikerhelm, een rader boot, een mitrailleuse, een windkrachtmeter zoo goed als een vliegmachine met klappende vleugels, en wat niet al uitvond. MAAR als eerste waarlijk moderne" ingenieur was het er Leonardo niet alleen om te doen, machines te bouwen, welke inderdaad naar behooren functioneerden, of bouwwerken neer te zetten, die hecht en sterk ook werkelijk overeind bleven staan; neen, hij hield wel degelijk rekening met de economie, door dank zij een juiste vormgeving aan de constructie-onderdeelen, de aanwending van het geschiktste materiaal en een rationeele arbeidsmethode, de onkosten voor de fabricage of voor den bouw zooveel mogelijk te drukken. Zoo is Leonardo dan ook de eerste geweest, die zich op de studie van de materialenkennis en van de vastheidsleer toelegde. Voor wat de vastheidsleer betreft, diene als voorbeeld van zijn juiste waar nemingen op dit gebied en van de frischheid zijner definities slechts, hetgeen hij in een zijner hand schriften omtrent den boog als bouwkundig con structie-element vastlegde: Wat is een boog? Boog is niets anders dan een door twee zwakheden veroor zaakte sterkte; aangezien de boog bij bouwwerken tesamengesteld is uit twee kwartcirkels, welke, elk voor zich uitermate zwak zijnde en de neiging tot vallen vertoonende, zich tegen elkanders ondergang te weer stellen en aldus hun beider zwakheden in n gezamenlijke sterkte omzetten. Waarna een aantal waarnemingen volgen, welke alle door de hedendaagsche vastheidsleer bevestigd worden ! Toen de dood Leonardo op zeven en zestig jarigen leeftijd verrastte, zou hij juist een aanBij de afbeeldingen Links boven: Handschrift van Leonardo da Vinci met afbeelding van een drijfstang met krukas. Rechts boven: Houtzaagmachine, door schoepenrad aangedreven. Midden: Windkrachtmeter, voorloofier der moderne windtunnels. Onder: Hoe Do Vinci zich de kruising van een kanaal met een rivier dacht. vang gaan maken met het uitwerken en samen vatten van al zijn wetenschappelijke en technische gegevens. Heeft het dan ook niet mogen zijn, dat hij de wereld ook maar n boekwerk nagelaten heeft, zijn geïllustreerde handschriften zijn grooten deels bewaard gebleven; en zij bewijzen, dat hun maker het grootste uitvindersgenie dat ooit geleefd heeft, en tegelijkertijd de eerste moderne ingenieur was. Het is daarom, dat de Milaneesche tentoonstel ling Mostra di Leonardo da Vinci een publiek van de uiteenloopendste geaardheid in verrukking brengt. Want plotseling als moderne" mensen te staan voor een automobiel van 400 jaar geleden com pleet met differentieel! of voor een raderboot, platenwaismachine, mitrailleuse en nog veel andere, door ons als hedendaagsch" beschouwde dingen, welke opeens uit de 156 eeuw voor ons blijken op te doemen, is een gewaarwording, die den nuchteren, vertechniekten zoon der 2oe eeuw niet alleen verbaasd doet staan, doch bovendien een onbestemd gevoel van ontroering over hem doet komen. Ir. H. HEINEN PAG. 15 DE GROENE No. 3246