POLITIEK Omstreeks 1933 zet Warner Bros, een onder neming, die nog al eens blijken van moedig initiatief heeft gegeven, een periode in van films met sociaal mededogen, films over de werkloosheid (?Wild Boys of the Road"), over het gevangenisleven (?20.000 Years Sing-Sing", I'm a fugitive"), over de onmaatschappelijken (De gold-diggers" films). Maar ieder van deze genre's ontaardde al spoedig in bepaalde vormen van amusement; de gevangenis films werden drama's van onschuldig veroordeelden, die ternauwernood aan den electrischen stoel ont kwamen; de gold-diggers" films verwerden tot jaarlijks terugkeerende revue-amusementen. Meer bewust, hoewel ook gebonden aan een be paalde conjunctuur, was het werk van Pabst en enkele avant-gardisten in het Duitschland van voor ?*933 (?Kameradschaft", Mutter Krause's Fahrt ins Glück", ,,So ist das Leben"), maar hierbij zijn dan ongeveer alle voorbeelden genoemd, waarbij de filmindustrie afweek van haar doelstelling: het menschdom vol te stoppen met middelmatig amusement. De film in het Derde Rijk kwam onder staats toezicht, maar het Russische voorbeeld, waarbij de staatsideeën inspireerden tot een volkomen vrij staande vormgeving, werd niet gevolgd en de spaarzame film, waarin de Duitsche ideologie ver werkt werd, als het onlangs vertoonde Geheim van Luitenant Runeberg" is slechts lachwekkend van holle en ondoorvoelde pathetiek. Zelfs de regeering van Roosevelt ondernam een enkele poging haar bedoelingen via het celluloid kenbaar te maken; Roosevelt zag terecht de beteekenis in van de film in dienst van zijn politieke en sociale strijd, maar hij vond als tegenstander de machtige filmtrust die zijn Mr. Deeds goes to Town" onmid dellijk beantwoordde met Ali Baba goes to Town". ZOOLANG de film als handelsobject in dienst blijft van de industrie, zal zij slechts, als de omstandigheden zeer gunstig zijn, de tijdspro blemen verwerken. Het nageslacht zal daarom aan de geconserveerde film bijna nooit de beteekenis van een tijdsbeeld kunnen toekennen, het zal in enkele gevallen belangrijke gebeurtenissen vaag weerspiegeld vinden, het zal mogelijk in de Fransche films Alerte en Méditerranée" en Gibraltar" vroegere spanningen rond de Middellandsche Zee vermoeden, zooals het in Paix sur Ie Rhin"de mentaliteit van München en in de binnenkort ver schijnende Entente Cordiale" de Britsch-Fransche toenaderingspogingen zal onderkennen. Het enkele houvast uit deze veelbewogen dagen zal het hebben aan Confessions of a Nazi-Spy", waarin volledig gebroken is met het gebruikelijke story-telling en door een doelbewuste afwisseling van nieuw-opgenomen en documentair materiaal een werkelijkheidsillusie verkregen werd, die verbijs terend te noemen is. Met deze eerlijke film heeft Warner Bros een serie anti-Duitsche films bij de andere filmmaatschappijen ontketend, die weer onmiddellijk duidelijk maakt, dat men niet zoozeer met een bepaalde overtuiging, als wel met een conjunctuur verschijnsel te maken heeft, een omstandigheid, die aan de eerlijkheid en dus ook aan de uitdrukkingskracht van deze aanstaande tijdsbeelden voldoende afbreuk zal doen om met een variant op een bekend gezegde te verzuchten: film, blijf bij.... je amusement!" Kunsttentoonstellingen Stedelijk Museum, Paulus Potterstraat 18: Honderd jaar Fransche sculptuur. Koloniaal Instituut, Mauritskade: Tibetaansche kunst. Arti et Amicitiae, Rokin 112: Honderd jaar Nederlandsche kunst. Kunsthandel Aalderink, Spiegelgracht 15 : Schil derijen, aquarellen en teekeningen van A. Meilink. Kunsthandel Buffa & Zn., Kalverstraat 39: Zomertentoonstelling van schilderijen en aqua rellen door Fransche en Nederlandsche meesters. De spion uit Confessions of a Nazi-spy" telefoneert in doodsangst AndréMalraux, schrijver van La condition humaine" en Espoir" heeft een film gemaakt, getiteld Sierra de Teruel", die als strijdepos van den Spaanschen burger oorlog een der belangrijkste politieke films van dit jaar schijnt te worden. Het onder staande artikel behelst een verslag van de Parijsche première. WE vonden elkaar in een der bioscoop-paleizen op de Parijsche Grands Boulevards. Filmvakmenschen, schrijvers, overige kunstenaars en journalisten, vormden wij een publiekje, dat critisch par excellence heet. En blasézijn we ook. Maar met ongewone gevoe lens en een tikje sensatie gingen we naar deze première: een schrijver van de kwaliteit van Malraux heeft een film gemaakt. Zijn eerste. Naar een eigen boek.... Dat zou hél pikant kunnen wezen. Het was wrang maar niet onmenschelijk. En intelligent, intellectueel, interessant zooals men hier mag ver wachten. Men was erop bedacht, dat de technische kant van het werk zwak zou zijn, zonder handigheid of eenig spoor van routine. Niets van dit alles: Malraux's Sierra de Teruel" is een volkomen gave film geworden, waarbij amateurisme ( het leelijke zusje van het soms mooie broertje dilettantisme) in 't geheel niet ter sprake komt. Al meer dan een jaar geleden liep Malraux met 't voornemen rond, zijn boek l'Espoir" te verfilmen. Wie daarbij beter bij de arm genomen, dan zichzelf ? En de realisatie van het plan liet niet op zich wachten. Malraux trok de consequenties van zijn gedachten en van zijn politieke overtuiging, toog naar Spanje en begon te filmen. Even min als in la Grande Illusion" of in Ivens' Spaansche Aarde" van den feitelijken oorlog iets wordt veraanschouwelijkt, is Malraux er steeds op uit geweest, het leven in zijn hoogstens van tonali teit veranderde, maar nergens ver- of misvormde gedaante de hoofdrol toe te vertrouwen. Omdat Malraux de huidige Franschman is, geraken we niet in symbolisme, maar blijven wij op de grond, op die Iberische aarde, die bloedt en brandt. De spelende figuren worden in een collectief verband opgenomen. Iedereen staat op zijn plaats en komt in handeling, daar waar de onverbiddelijke logica het eischt. Is de rol uitgespeeld, dan houdt het functioneele bestaan op. In de streek van Teruel, waar duizenden vielen, is de Sierra wreed voor de vliegers. Maar voor de geplaagde boerenbevolking, voor de gewonde sol daten is het gebergte mild: hier vinden de ongelukkigen toevlucht. Van vluchten is echter geen sprake; noch voor de dood of voor den vijand. Het leven gaat door; er is geen haat en geen vrees. Men weet niet (meer) voor welke zaak men vecht, men snakt naar opbouwende rust, l'Espoir.... Sierra de Teruel" werd tot een document humain et historique ! Het is reëel, niét realistisch, nuchter, niét cynisch, eerlijk niét dweepend. Daarom zou wat minder dialoog, maar vooral beperking in de gesproken commentaar nog ten goede komen. En wat mér muziek van Darius Milhaud ook. Want Milhaud ontkwam hier evenmin aan de grootschheid van onderwerp en uitwerking; zijn film partituur bij deze Fransch-Spaansche film bevat veel aangrijpends en machtigs. MAX VREDENBURG PAG. II DE GROENE No. 3248