Historisch Archief 1877-1940
De boerenzwaluw
Rinke Tolman
i
SNELHEID en sierlijkheid. Weinig
vogels zijn er, waarin deze eigen
schappen op zoo volmaakte wijze zijn
vereenigd als in den boerenzwaluw,
die bovendien nog tot de populairste
Nederlandsche vogels, welke nage
noeg overal in ons land in grooten getale
voorkomen, mag worden gerekend.
Zoowel in den letterlijken als in den
figuurlijken zin van het woord, be
hoort hij tot de meest geziene vertegen
woordigers onzer avifauna.
Zijn vliegkunst is gewoonweg
meesterlijk en maakt een haast
verbijsterenden indruk. Het lijkt bijna,
dat de lucht hem niet den minsten
weerstand biedt. Smijdig glijden zijn
lange vleugels door de ruimten, zijn
manoeuvreerkunst, zijn onverhoeds
wenden en keeren, waarbij zijn ranke
vorkstaart hem goede diensten be
wijst, zijn onberispelijk. Bovendien is
de boerenzwaluw een onvermoeid
aviateur, die natuurlijk op telegraafdraad,
dak of goot of een andere plaats wel
zoo nu en dan uitrust, om wat in zijn
veeren te pluizen of een liedje te zin
gen, maar die toch het grootste deel
van den dag op de vleugels is en al
vliegend duizenden snelle insecten,
in hoofdzaak vliegen en muggen,
vangt.
Het luchtruim is voor den boe
renzwaluw, wiens bewegingen
eenen-al gratie zijn, het ware element en
op den grond komt hij zelden of nooit;
een uitzondering hierop maakt de
vogel in den tijd, dat hij nestmateriaal
moet verzamelen, doch zelfs wanneer
hij drinken wil, strijkt hij niet neer,
doch neemt water tot zich, terwijl hij
rakelings over het oppervlak van sloot,
vaart of meer glipt.
Zijn bewegelijkheid is het niet alleen,
die den boerenzwaluw tot een
aantrekkeiijken vogel maakt; ook zijn bouw,
kleuren en zijn gedragingen in het
algemeen, dragen daartoe het hunne
bij. Boeiend contrasteert met het
kastanjebruin van -wangen, keel en
voorhoofd het staalblauw van den hals
en de bovendeden. Ook over de borst
loopt nog zoo'n blauwe metallieke
band. Verder is het een kenmerk van de
donkere, glanzende staartpennen, dat
deze, afgezien van de beide middelste,
een witte vlek vertoonen. Flanken en
onderdeden zijn overwegend
rosachtig wit.
MET een enkel woord repten wij
al van den buitengewoon diep
gevorkten staart, waarvan de buitenste
pennen, die bij het wijfje iets en bij de
jongen aanmerkelijk korter zijn, ver
rassend lang zijn uitgevallen. Daaren
tegen zijn de proporties van den snavel
heel bescheiden, hetgeen voor den
huiszwaluw echter geen beletsel is, den bek
heel wijd te openen. Ook de pooten
zijn maar kort en heel teer gebouwd,
zoodat zij niet bijster geschikt zijn om
er zich langdurig op den grond mee
voort te bewegen.
Het prettige is, dat wij ieder jaar
zoolang van de aanwezigheid der
huiszwaluwen kunnen genieten. De
vroegsten onder hen verschijnen al einde
Maart, maar April is de maand, dat
de groote scharen terugkeeren, doch
ook in Mei en Juni kan nog wel door
trek worden vastgesteld van vogels,
die het blijkbaar hoogerop, d. w. z. in
Noordelijke richting, zoeken. Verplaat
sing van de vroegste herfsf'-trekkers
op haar beurt is reeds einde Juli op
gemerkt, ook in Augustus kan een
soortgelijke beweging op heel beschei
den schaal worden geconstateerd, maar
van de geweldige reisdrift, die zich van
duizenden individuen meester maakt,
kan men pas in September getuige zijn.
Het is in dezen tijd en in den nazomer,
dat de vogels soms in groote troepen
bij elkaar op de telegraafdraden zitten.
Zij lijken dan net noten van een
muziekbalk. October en November zijn,
wat den herfsttrek van den boeren
zwaluw betreft, een tweetal maanden,
die nog eenigszins mee kunnen tellen,
doch het aantal
December-waarneminIN April van dit jaar heeft de vorige
Engelsche premier, Baldwin, thans
Earl Baldwin of Bewdley, te Toronto
in Canada een reeks lezingen gehouden
over het Engelsche volkskarakter en
de democratie. Zij zijn thans door
Hooder en Stoughton te Londen uit
gegeven in een keurig bandje. (Baldwin:
An Interpreter of England)
Wat Baldwin zegt, is zelden waarlijk
nieuw of belangrijk, maar het is altijd
boeiend. Hij is de grootmeester van de
zwierige gemeenplaats. Hier een citaat
uit Ennius of Plutarchus, daar een
voorval uit Cromwell's tijd, roer het
dooreen, nog een snufje Christen
dom er over, en klaar is het gerecht
dat ieder Engelschman met smaak
zal eten. En, eerlijk gezegd, wij hebben
er ook van gesmuld.
ONDER den titel Deutschlands
Kriegsbereitschaft und
Kriegsaussichten heeft Miles" een overzicht
gegeven van de problemen waarmee
Duitschland in oorlogstijd te kampen
zal hebben. (Uitg. Europa Verlag,
Zürich en New York). De schrijver
wijst er terecht op dat de Blitzkrieg"
slechts een Wunschtraum" is. Op de
verschillende zwakke punten in de
Duitsche wapenrusting (tekort aan
petroleum en deviezen) gaat hij uit
voerig in. Als bronnenmateriaal heeft
hij vooral Duitsche vakliteratuur
gebruikt (studies van hooge militairen
e.d.) Het ware wel gewenscht dat hij
hier en daar de pessimistische uitingen
van deze personen op hun objectieve
waarde had onderzocht.
Tot een bepaalde prognose komt de
schrijver niet. Dat is ook moeilijk,
zoolang een soortgelijk onderzoek niet
t.o.v. alle landen wordt verricht.
gen is uiterst gering. Wat Engeland
aangaat, kan men echter in de desbe
treffende litteratuur zelfs nog
Januaridata vinden.
WAT al sinds jaren de aandacht
heeft getrokken, is het feit,
dat de boerenzwaluw , een pittig vogel
tje, dat ik, ondanks zijn kleinheid,
meermalen roofvogels zag achtervol
gen, telkenjare terug pleegt te keeren
naar de plaats, waar hij zijn
broedplichten eenmaal heeft verricht. Die
plaats bevindt zich aan, in of bij onze
woningen, want wanneer er n vogel
is, die zich nauw bij den mensch heeft
aangesloten, dan is het wel de boeren
zwaluw, die meestal zijn nest binnens
huis bouwt: in schuren, stallen, fa
brieken, scholen of in welke woon- en
werkruimten ook. Eveneens wordt de
kinderwieg wel onder bruggen of
onder overhangende gedeelten van de
meest uiteenloopende bouwsels aan
gebracht. In elk geval zorgt de boeren
zwaluw er bij den bouw van zijn nest
voor, dat dit laatste overwelfd,
overluifeld of anderszins van boven be
schermd is.
Het nest is een solide nap van aarde,
waar haren en grassprieten doorheen
zijn gewerkt. Met behulp van speeksel
Nieuwe Uitgaven
Engeland en Frankrijk hebben bijv.
andere, maar niet minder ernstige
problemen dan het Derde Rijk.
Ondanks deze beperking is de
studie bijzonder lezenswaard.
NEVILLE Chamberlain's voor
naamste redevoeringen sinds Mei
1937 zijn onder den titel Op zoek naar
den Vrede uitgegeven (in Nederland bij
de Uitg. mij. Eigen Volk" te Haarlem)
Het is een ware lijdensweg dien men te
lezen krijgt. Speciaal de optimistische
redevoeringen na München zijn bij
zonder de moeite waard.
De uitgever had er o.i. goed aan
gedaan indien hij de uitgave met eenige
goede politieke prenten e.d. had ver
lucht.
IN de serie Vlaamse Schrijvers"
werd ats eerste deel (Geo. Ver
brugge: Paul De Keyser. Uitgave De
Garve", Gent 1939) een levensbeschrij
ving en bloemlezing uit het werk van
den Gentenaar Paul De Keyser ge
bracht, een Vlaamsch schrijver en
geleerde, die onder allerlei pseudo
niemen een groot aantal werken ge
publiceerd heeft op het gebied van
geschiedenis, taal- en letterkunde,
folklore, kunstgeschiedenis en onder
wijs. Bekend is vooral zijn uitgave
van de kluchten van Johan de Grieck
en van de Limburgsche volksliederen.
De bloemlezing bewijst vooral De
Keyser's liefde voor Gent, de stad aan
wier universiteit hij sedert een zestal
jaren hoogleeraar is.
IN een vertaling van Jhr. Dr. J. J.
von Schmid verscheen een uit
voerige Inleiding in de Theorie van
de Sociologie", die zeer veel stof tot
wordt het stevig bevestigd tegen een
muur, terwijl het in de meeste ge
vallen eveneens op een ondergrond, een
bank of iets soortgelijks, rust. Veeren
en haren, hooitjes, strootjes en ook
wel wat wol, dienen als voeringsmate
riaal. De eieren, wier aantal de vijf
maar zelden overschrijdt, vertoonen,
behalve een paar grijsviolette
ondervlekjes, roodachtige stippen. Ruim
veertien dagen zijn met de bebroeding
om-ende-bij drie weken met het
grootbrengen der jongen gemoeid, die
zelfs na het uitvliegen, nog een tijd
lang door de ouders worden gevoed. De
boerenzwaluw is zeer productief, daar
het aantal legsels onder normale om
standigheden twee, soms zelfs drie
bedraagt.
Onstuimig, gecompliceerd of krach
tig is zijn lied geenszins, maar wel is
het ongelooflijk aantrekkelijk: minu
tenlang houdt de vogel, ook tijdens
de vlucht, zijn zonnig gekwetter en
gebabbel vol; vooral wanneer enkele
huiszwaluwen tegelijk zingen, is dit
musiceeren allergenoegelijkst. Ge hoort
het zelfs nog wel in den nazomer of
herfst, wanneer de vogels op het punt
staan hun groote reis naar het zwarte
werelddeel, zoo goed als zeker
ZuidAfrika, te ondernemen.
nadenken in haar behoedzame bena
dering van allerlei delicate
massa"problemen biedt. (Charles Ellwood:
De Psychologie van de menschelijke
Samenleving. Uitgave Scheltema en
Holkema, Amsterdam). Het
groepsleven wordt in zijn verschillende aspec
ten bestudeerd: als organische ont
wikkeling en functie van het voedings
proces, het verdedigingsproces en de
voortplanting; in verband met de
geestelijke ontwikkeling en de ver
schillende niveau's van het menschelijk
gedrag; en in betrekking tot het voort
bestaan van de groep in zijn beschaving
en tradities. Het hachelijkst zijn na
tuurlijk die hoofdstukken welke de
normale" en abnormale" verande
ringen in de groep behandelen; en de
psychologie komt eerst werkelijk aan
het woord, daar waar gesproken wordt
van instinct en verstand, nabootsing
en gevoel bij de groep. Heeft men hier
omtrent klaarheid gekregen en het
lukt Ellwood wonderwel die te geven
dan komen sociale orde en vooruit
gang zeer logisch als afsluiting ter
sprake. Het boek staat op een breed
standpunt, is bevattelijk geschreven,
en verliest zich nergens in dor
getheoretiseer. De moeite waard om ter
algemeene oriëntatie te lezen !
ry. K. W. P. Klaassen: Misdaad
U en Pers. (Dekker en van de Vegt
N.V. 1939). De schrijver van dit boek,
journalist en jurist, vervalt in de twee
grootste fouten, die een journalist of
een jurist kan begaan: gemis aan
helderheid bij het stellen der pro
blemen en wijdloopige behandeling van
weinig ter zake dienende details.
Bovendien niet vrij van totalitaire
tendenzen.
PAG. 15 DE GROENE No. 3149