log s t ij (l opgedischt in een vorm, welke een onjuisten in druk teweeg brengt. Het vereischt veel ervaring en ernstige studie om uit de lezing van de hier be doelde officieële mededeelingen den nuchteren toestand te benaderen en hoe bekwamer de propagan distische camouflage op de mededeeling is toegepast, des te moeilijker zal het zijn zelfs voor den behoedzamen en ervaren lezer om de waarheid daarin te ontdekken. Indien het zoo staat met de voor het publiek bestemde officieële gegevens van de hoofdkwar tieren, regeeringen, generale staven enz. dan kan men zich voorstellen, hoe ontzaggelijk verwarrend de mededeelingen zijn van de organen, die zich uitsluitend met de propaganda bezig houden. De officieële publicaties hebben ten doel, om vast staande feiten aan het eigen volk en de buitenwereld kenbaar te maken en hoezeer men zich ook beij veren zal, om deze feiten door kunstige vermom ming het gewenschte uiterlijk te geven, men moet er steeds rekening mede houden, dat de naaste toekomst de waarde van de mededeeling aan het licht kan en vermoedelijk zal brengen. De pro paganda behoeft zich door dergelijke overwegingen niet te laten beïnvloeden, zij kan gerust haar gang gaan en indien zulks nuttig wordt geacht of on vermijdbaar is, neemt zij unverfroren" haar toe vlucht tot pertinente leugens, vervalschingen, bedrog enz. enz. INDIEN men luistert naar een radiorede van een Duitsch staatsman, die daar toch staat om de wereld kond te doen van hetgeen er geschied is, in het tijdperk vóór het uitbreken van den oorlog en men beluistert een andermaal de redevoering van een Franschen of Britschen minister, die hetzelfde onderwerp behandelt, dan valt het moeilijk om tot het het besef te komen, dat zij eene geschiedenis ver tellen, die maar op ne de ware - wijze heeft plaats gevonden. Zelfs voor den meest onbevangen luisteraar is het vaak bijna ondoenlijk, om er zich rekening van te geven dat beide partijen een relaas beoogen te verspreiden van hetgeen inderdaad is geschied en het is voor den luisteraar, die toch zelf met oordeel des onderscheids de geschiedenis nog zoo kort geleden heeft beleefd, hoogst moeilijk om uit die lijnrecht tegenover elkaar staande verslagen, de naakte waarheid te puren. Meestal geeft men zich daartoe ook niet de moeite. Gewillig onderwerpt men zich aan de pro paganda en men kiest partij heeft zulks veelal reeds lang van te voren gedaan en men brengt zich zelf de overtuiging bij, dat de n de volle waarheid spreekt, terwijl de ander niets dan leugens debiteert. Het is menschelijk, om zoo te doen, maar zij, die verantwoordelijke posten bekleeden in neutrale landen, moeten aan die natuurlijke neiging, zooveel mogelijk weerstand bieden. Dezulken hebben den plicht, om te trachten de waarheid te benaderen en zij mogen zich niet gedwee door de propaganda laten overmeesteren. In ieder geval moeten zij zorgvuldig met het propagandistisch bedrijf re kening houden en steeds weer met den voor elk geval noodigen bril" gewapend, van de mede deelingen uit iederen hoek kennis nemen. De anderen kunnen zich, zoo zij willen, laten gaan en meesleepen, doch de waarschuwing is daarbij niet misplaatst, dat zij zoo doende de nuchterheid laten varen en niet gevrijwaard zijn voor mogelijke, zeer smartelijke teleurstellingen. BIJ DE FOTO'S Propaganda in den oorlog is van veel waarde, zooals reeds in den vorigen oorlog is gebleken. Rechts boven : Een pagina uit de War Encyclopaedia", in 1917 uitgegeven door The Times". Reeds in het be gin van den vorigen oorlog bewerkten de Franschen de Duitsche linies met strooibiljetten. Rechts onder: Een Engelsche soldaat laat het verschil zien tusschen een Duitsche en een Fransche bajonet. Deze foto werd van Engelsch-Fransche zijde in de neutrale fanden verspreid om zoodoende een anti-Duitsche stem ming te verwekken. Links onder: Een van Duitsche zijde uitgegeven foto: een pakje met verschillende soorten dum-dum-kogels, als op Engelsche officieren gevonden zouden zijn. PAG. 5 DE GROENE No.32SO