Musae ne sileant Dr. Anton van Duinkerken EEN der prettigste dingen in de geschiedenis van David en Goliath heb ik altijd gevonden, dat de herdersknaap, die met zijn slingersteen den grooten reus van de Philistijnen versloeg, een der beste dichters van de heele wereld was, de schrijver immers van een aanzienlijk deel der psalmen. Want niet alleen is het vaak nuttig, dat groote bulkende reuzen verslagen worden, maar het is soms bijna noodzakelijk, dat zij verslagen worden door dichters. Al was het alleen maar, omdat dit weer een beetje respect bijbrengt voor die vermogens van den mensch, welke men meent te mogen verwaarloozen, zoo vaak het op groote practische beslissingen aankomt. Inter arma silent musae, zeiden de Romeinen, en dit beteekende, dat het oorlogsgerucht dikwijls de stem der inspiratie overschreeuwt, die immers in de stilte spreekt. Maar latere geslachten hebben die uitspraak wel eens anders gelezen, en er van gemaakt: wanneer de generaals aan het woord komen, moeten de dichters hun mond maar houden ! Deze verklaring is fout, en niet alleen taalkundig! Bij behoud van allen gepasten eerbied voor de spreekwijze van generaals in het algemeen genomen moet men bedenken, dat deze spreek wijze toch maar te kennen geeft, hoe men het land verdedigen moet, hetgeen ongetwijfeld een belang rijke wetenschap kan zijn, maar die haar belang aan iets anders ontleent. De kunstenaars brengen tot uitdrukking wat het land is, en dit is van het eerste belang. Wie zal het den goeden burger kwalijk nemen, die beweert, dat in oorlogstijd zijn hersens niet geplooid zijn naar het genot van een bundel zoete versjes, een lieflijk deuntje muziek, een alleraardigst blijspel? Hij is echt aangedaan door het lot van al die talloozen en nu kan hij niet van kunst genieten. Dat geeft nu geen pas. Deze man heeft een edel temperament, en de situatie begrijpt hij niet, maar dat doet hij in vredestijd ook niet. Hij vindt zich als gevoelig mensch geslaagd, wanneer hij de kunst en gelijksoortige vermakelijkheden" tijdens den oorlog ongepast acht, en zijn goede geld liever in suiker steekt dan in schouwburg-abonnementen. Hij koopt in dezen tijd geen boeken, want er zijn wel andere dingen, die hij hebben moet. Hij zegt zijn tijdschrift op, nu de oorlogstoestand hem een ongezochte gelegenheid biedt tot bezuiniging op zijn cultuur, die hij steeds op rantsoen hield. Hij is een beste man, maar hij heeft iets niet in de gaten! Hij heeft niet in de gaten, dat de kleine David een kunstenaar was en de groote Goliath een Philister. Hij ziet niet, dat de cultuur, welke door wapengeweld wordt verdedigd vandaag, zulke verdediging niet zou behoeven, indien zij onder houden was. Oorlog komt heusch niet hieruit voort, dat de volkeren elkander hun groote kunstenaars benijden en nu den cultureelen wedijver op andere wijze voortzetten. Polen is niet bezet om de Duit schers in de gelegenheid te stellen, te beweren, dat ,,Quo vadis" het boek van een Germaan was. Ook den Engelschen is het niet te doen om de be scherming der reputatie van Heine. En daarom denkt onze beste man nu, dat die dingen totaal niets met elkaar te maken hebben. Toch is er geen doeltreffender middel om een volk in oorlog te storten dan het te berooven van zijn smaak voor cultuurgoederen. Kunt gij het wijs maken dat de kunst leelijk is, dan kunt gij het veilig vertellen dat de oorlog mooi is. Kunt gij het aantoonen dat schilderen een ontaarding is, dan kost het niet veel moeite meer, te bewijzen, dat schieten een blijk van waardigheid zou zijn. Kunt gij het laten gelooven, dat Heine geen dichter en Mendelssohn geen muzikant was, dan maakt gij het hierdoor ontvankelijk voor de eigenaardige meening, dat dr. Goebbels een apostel zou zijn. Er staat in den Bijbel, dat Goliath iederen dag naar het tentenkamp der Hebreeën kwam en daar ontzettend lawaai maakte. Hij bleef staan en riep tot de slagorden van Israël: Waarom zijt gij uit getrokken? Om den oorlog te voeren? Nu dan; ik ben de Philistijn en gij zijt de slaven van Saül". Zulk weinig aesthetisch lawaai heet vandaag pro paganda, maar bleef grootspraak! Men kan tegenschreeuwen, maar het is beter, een David te hebben! Slechts wie de beschaving begrijpt, heeft recht om den triomf der barbaarschheid te vreezen en kracht om haar te beletten. Vandaar dat het juist David zijn moest, die den grooten buikenden Goliath versloeg. Met een klein steentje. Maar de herders knaap had zijn steentjes goed leeren kiezen! VLIEGTUIG CONTRA Een actueel punt in den modernen oorlog een actueel punt voor de defensie van Nederlandsch-Indi (Van onzen militairen medewerker). DE veldtocht in Polen mag als geëindigd worden beschouwd. De Duitsche troepen hebben de Poolsche weermacht verslagen. De Sowjet-Republiek heeft zich in het geding gemengd en zonder met iemand officieel in staat van oorlog te verkeeren, hebben de Russen met de Duitschers een verbond gesloten en de gelegenheid te baat genomen, om in overleg met deze nieuwe bondgenooten, het Pool sche gebied onder hen beiden te verdeelen. Hoewel er in het Oosten van Europa nog wel het een en ander te doen overblijft, zijn belangrijk; wapenfeiten daar voorloopig niet te verwachten en ieders aandacht richt zich dan ook nu naar het Westelijk operatietooneel, waar de Duitschers groote troepenmassa's samentrekken tegenover de Franschen en Britten. Echter openbaart zich ook hier voorshands nog weinig gevechtsactie te land en de belangrijkste oorlogshandelingen komen voor in den strijd op zee, waar het moderne wapen de luchtmacht al dadelijk een ernstig woord is gaan medespreken. Een question brülante", die ook in Nederland meer in het bijzonder ten aanzien van de verdedi ging van Nederlandsch-Indiëvan eminent en zeer actueel belang is, zal hier aan de praktijk kun nen worden getoetst en hoogstwaarschijnlijk, te zijner tijd, haar oplossing vinden. Het betreft hier het vraagstuk aangaande de uit werking, welke het vliegtuig tegenover het oorlogs schip kan verkrijgen, een quaestie waarover des kundigen elkaar jarenlang in soms feilen pennestrijd te lijf zijn gegaan en die thans in gruwelijke werkelijkheid zal worden uitgemaakt. De opgewor pen theorieën leidden tot conclusie's, welke lijn recht tegenover elkaar stonden, en terwijl de eene partij volhield, dat het moderne oorlogsschip zich tegenover het vliegtuig gemakkelijk kan handhaven, beweerden de tegenstanders, dat de tijd van het oorlogsschip voorbij is, daar het tengevolge van de ontwikkeling der aviatiek ten doode is opgeschreven. Voor hen, die zich ernstig en niet bevooroordeeld met de studie van dit probleem bezig hielden, was het vaak zeer moeilijk, om te beslissen, aan welke zijde men zich behoorde te scharen, omdat men zich niet kon onttrekken aan den indruk, dat de conservatieven", die met alle macht aan de groote waarde van het oorlogsschip vast hielden, te veel geneigd leken, om het oude door dik en dun te be houden, zulks met miskenning van de kracht van het moderne terwijl de nieuwlichters" den schijn op zich laadden, dat zij zich in hun pleidooi voor de overweldigende kracht van het vliegtuig niet zelden aan overdrijving schuldig maakten. OVER n punt bestaat geen verschil van mee ning, n.l. dat het vliegtuig een uitstekend werk tuig is voor de verkenning, vooral op groote afstan den. Hierover zijn allen het eens en alle oorlogs vloten bedienen zich dan ook van vliegtuigen voor de verkenning, hoewel ook dit wapen niet onder alle omstandigheden geheel kan voldoen. De weers gesteldheid speelt bij het gebruik van vliegtuigen voor de verkenning een belangrijke rol mist en regen leggen hun een geweldige hinderpaal in den weg en natuurlijk kan hun actie zeer sterk den invloed ondervinden van de tegenwerking in de lucht van den vijand, wiens eigen vliegtuigen en snelle jagers tot den aanval kunnen overgaan en de verkenning bemoeilijken of verhinderen. De niet-bestreden theorieën uit den vredestijd zijn door de praktijk in dezen oorlog reeds geheel juist gebleken, doch omtrent het belangrijke verschilpunt aangaande de vraag of de bommenwerper als de GEES TELIJKE NEUTRALITEIT? Prof. dr. A. H. Blaauw Es bleibt uns keine Wahl, Der Teufel ist neutral". DIT is nu mijn tekst deze week. Er staat dat de duivel neutraal is, niet, dat de neutralen duivels zijn; weest U gerust. Neen integendeel: onder de neutrale bewoners van een niet in oorlog zijnd land zijn zelfs veel engelachtige menschen, vooral de zulken die de menschen beter wenschen," ja die meenen dat oorlogen aan U, aan mij en aan henzelf liggen, die meenen dat oorlogen alleen vermeden kunnen worden, als wij gewone burgertjes maar meer volmaakt zijn. In dit opzicht ben ik optimistischer, want ik heb het vaste geloof, dat oorlogen reeds lang vóórdat de menschen vol maakter zijn, zullen worden beteugeld door zeer strenge wereldmaatregelen, door een grootsche volkerenpolitie, zoosls van Vollenhoven die voorzag, een grootsche politie die de orde handhaaft onder volkeren, die zorgt dat geweld beteugeld wordt, opdat rechtspraak en arbitrage hun werk kunnen verrichten. En die politie en rechtspraak voor de volkeren zal juist noodig zijn, omdat de menschen niet volmaak ter zijn. Die engelachtige menschen zijn vaak zeer ijverig om bij iedere booze gewelddaad toch het goede en begrijpelijke van den geweldenaar vooral niet uit het oog te verliezen en hem vooral niet te veroordeelen, liefst halen zij zijn minderwaardigheids complex er bij, dan zijn ze tevens modern-intellectueel gedekt; maar merkwaardig genoeg ontlasten zij den overweldiger vaak door tevens de bezwaren, die zij over den benadeelde gehoord hebben, sterk naar voren te brengen. Deze mensehen zijn zóó goed en ons zóó ver vooruit in naastenliefde, dat zij over het direct en zooeven gebeurde kwaad heenstappen om maar dadelijk te beginnen met al het goede van den booswicht en het begrijpelijke van zijn daad. Ja, met zoo'n hip en een snap van Freuds analyse verontschuldigen zij in algemeene bewoordingen degenen, die den ouden Freud en zijn geloofsgenooten uit hun vaderland gejaagd hebben; o, ironie van 's werelds gang. NU zijn die waarlijk goed bedoelende medemenschen, die zoo ver boven ons staan met hun engelachtig scrupuleus doorgevoerde neutrale houding menigmaal verre van ongevaarlijk voor den staat niet alleen, maar ook voor de toekomst der menschheid. Want ook der Teufel ist neutral." Dat is namelijk een zeer wel overwogen taktiek van den duivel; hij heeft zijn handlangers (dikwijls onbewuste), die de karweitjes opknappen en door brutaalheid en bijzondere onneutraalheid natuurlijk zeer in het oog loopen. Daar moet de duivel zelf niets van hebben, dan was zijn spel te gauw doorzien en zou zijn macht kort duren; daarom blijft hij neutraal achter de schermen. En verder is er hem veel aan gelegen, dat er zoo min mogelijk kritiek op zijn knechtjes wordt uit geoefend. Hoe meer hij de verontwaardiging over hun daden kan doen dempen en vergeten, hoe beter dat voor zijn zaak is. Voor niets is hij meer beducht dan voor de vlam der heilige verontwaardiging. En zoo werkt hij vaak op grooten afstand, met een aantal tusschenpersonen ook op die zeer goede menschen, die elkaar graag in een aangename kring of brave groep ontmoeten, waarbij die menschen veel liever keer op keer zich zelf beschul digen dan een ander; liever tobben over het te kort aan hun eigen goede ziel dan over het kwaad en gevaar in en achter de groote wereld. En deze goede menschen weten niet dat de hun ingefluisterde neutrale houding dikwijls uit een verre, duistere hoek tot hen gekomen is. Zij beseffen niet, dat er tijden, oogenblikken zijn waarin het allereerst roeping is het kwade te durven noemen, het booze te veroordeelen en te beteugelen, zoolang het nog ongebonden doorraast. Zij zijn neutraal uit gees telijke zwakte, zij knijpen de oogen dicht voor de boosheid en sussen zich zelf en anderen door over eigen tekortkomingen te mijmeren. Maar zij zullen ook te zwak zijn, als straks na de beteugeling van de brute krachten in de wereld met forschheid aan een nieuw gebouw voor de menschheid zal worden gewerkt; dan zullen niet die neutrale personen de bouwers zijn, maar zij, die het kwaad hebben durven zien en bestrijden. Weest voorzichtig met de geestelijke neutraliteit! Niet-neutraal wil niet zeggen eenzijdig zijn, maar telkens dat kiezen, waarheen de balans van Justitia doorslaat. Daarom: Es bleibt uns keine Wahl, der Teufel ist neutral." PAG. 4 DE GROENE No. 3253 '