Historisch Archief 1877-1940
KANTTEEKENINGEN
Het standpunt van de Sowjet-Unie
Wij in West-Europa zitten met onze neus wel
licht te dicht op de gebeurtenissen. Dat is niet be
vorderlijk voor een juist perspectief. Men kan de
zaken beter wat uit de verte zien. Menigeen heeft
zich misschien dan ook reeds de vraag gesteld, hoe
men eigenlijk in de Vereenigde Staten over dezen
oorlog oordeelt waarop men immers een
verderverwijderden en daardoor misschien zuiverder kijk
heeft. Het is ondoenlijk, hier in details de meening
van de Vereenigde Staten weer te geven. Volstaan
wij in dit verband met de mededeeling dat men daar
beseft, sterker wellicht nog dan in West-Europa,
dat de Sówjet-Unie op de wip zit". In Moskou
wordt beslist over den afloop van dezen oorlog.
Het spreekt dan ook vanzelf dat de wereld met
meer dan normale belangstelling gewacht heeft op
de redevoering die Molotow, voorzitter van den
Raad van Volkscommissarissen en volkscommissa
ris van buitenlandsche zaken, Dinsdag zou houden
in de zitting van den Oppersten Raad, waarin voor
het eerst afgevaardigden uit de op Polen veroverde
gebieden aanwezig waren. Vriendelijk voor de
Fransche en Engelsche regeering was deze rede
voering niet. Molotow beweerde dat zij beiden, nu
Duitschland het staken van den strijd wenschte,
verantwoordelijk waren voor het voortzetten van
den oorlog waarvan de arbeidersklasse aldus
Molotow het eerste slachtoffer zou zijn. De vraag
of staking van den strijd geen puur uitstel zou
beteekénen dat toch weer binnen afzienbaren tijd op
oorlog zou uitloopen, werd door Molotow niet be
handeld. Deze spreker oefende verder critiek uit
op den ideologischen" oorlog dien Frankrijk en
Engeland voerden. Vernietiging van het
Hitlerdom", zeide hij, is slechts de phrase die dezen oor
log tot bescherming van de imperiale belangen van
Frankrijk en Engeland moet dekken".
Dat alles stond in deze redevoering. Belangrijker
echter dan wat er wel in stond, was wat er niet in
stond. De passages n.l. die Molotow aan Duitschland
wijdde, waren uitermate voorzichtig. Hij erkende
dat de in Augustus gesloten overeenkomst rijke
vruchten had afgeworpen, maar repte niet van
economischen, noch van militairen steun op groote
schaal, dien de Sowjet-Unie het oorlogvoerende
Duitschland zou bieden. Hierbij dient te worden op
gemerkt dat de Sowjet-Unie reeds steun heeft ge
boden: Duitschland heeft goud en graan ontvangen.
Ook deden berichten de ronde dat de Sowjet-Unie
Duitschland militairen steun zou bieden. Op Parijs
en Londen schijnen deze berichten weinig indruk
te hebben gemaakt. Men wil den oorlog onder alle
omstandigheden voortzetten. Verondersteld dus dat
Stalin inderdaad zijn vliegtuigen en tanks naar het
Westen zou zenden, dan zou dat waarschijnlijk nog
niet het einde van den oorlog beteekenen. Intusschen
heeft de Sowjet-Unie tot dusverre slechts haar eigen
belang gediend, en Duitschland slechts zooveel ge
holpen als ter bereiking van haar eigen doeleinden
strikt noodzakelijk was.
Een van die doeleinden dat op het oogenblik dat
wij dit schrijven, nog niet bereikt is, is: een Rus
sische oorlogshaven aan de mond van de Finsche
Golf. Dit schijnt aan te duiden dat de Sowjet-Unie
met Finland een soortgelijk verdrag wenschte als
reeds met de kleine Oostzeestaten gesloten is. Of
Finland dit feitelijk protectoraat want dat is het
zal aanvaarden, is zér onzeker. Het geeft de
mogelijkheid tot een gewapend conflict, maar zeker
niet meer dan dat. 't Zijn spannende dagen voor het
Finsche volk! En pijnlijke dagen voor de Berlijnsche
machthebbers die dit volk vertroeteld hebben.
Krijgsbedrijven
Eerlijk gezegd: uit de krant merkt men nauwelijks
dat het oorlog is. Er is zelfs in sommige bladen weer
ruimte voor de lieve woorden van den heer
Buchman en voor Kamer-overzichten op pag. i en
dat zegt wat.... Ook in de afgeloopen week deden
zich geen opvallende gebeurtenissen op militair ge
bied voor. De legers liggen aan weerszijden van de
Fransch-Engelsche grens eikaars aanval af te
wachten, maar schijnen geen van beiden vastbeslo
ten te zijn, juist nu te beginnen. De Duitsche leger
leiding heeft gelijk wanneer zij daaruit (en uit de
Geallieerde commentaren) de conclusie trekt
dat het initiatief aan haar wordt overgelaten.
Bent U onrustig ?
En niet meer beheerscht in Uw denken,
handelen en spreken? Neem dan terstond
Mijnhardt's Zenuwtabletten
Deze werken zenuwstillend, zenuwsterkend.
Buisje 75 cent. Bij Apothekers en Drogisten.
Zulk een tijd van onzekerheid is een ideale voe
dingsbodem voor geruchten. In de afgeloopen week
werd bijv. herhaaldelijk bericht van Duitsche troe
penconcentraties aan de Nederlandsche, Belgische
en Zwitsersche grenzen. Zelfs in het officieele
Fransche legerbericht werd het vermoeden geuit dat
deze concentraties tot doel hadden, een inval in de
genoemde landen mogelijk te maken. De Duitsche
legerleiding noemde deze en dergelijke vermoedens
bespottelijk" en beweerde dat de concentraties aan
weerszijden van het eigenlijke front resultaat waren
van het feit dat dat front te kort was om er alle
divisies waarover Duitschland in het Westen be
schikte, plaats te geven. Dit verweer is op zichzelf
niet onwaarschijnlijk, dat moet erkend worden.
Overigens wordt het met den dag moeilijker, uit
de elkaar tegensprekende berichten der strijdende
partijen wijs te worden. De Franschen beweren dat
hun voorste linies intact zijn; de Duitschers stellen
daartegenover dat Fransche troepen in paniek terug
trekken. En zoo is er meer onzekerheid.
Mussolini verwisselt van ministers
Op gezette tijden heeft Mussolini, sinds hij aan
het bewind is, zijn oude medewerkers door nieuwe
vervangen. Deze week is dat wederom geschied.
Een aantal Italiaansche ministers heeft ontslag en
een profijtelijke betrekking gekregen; nieuwe mi
nisters zijn opgetreden. Van belang is vooral het
aftreden van Starace, den sterk pro-Duitschen secre
taris-generaal der fascistische partij, die door een
relatief onbekend fascist, Ettore Muti, is opgevolgd.
Men weet niet of, noch welke politieke beteekenis
men aan deze mutaties moet hechten. Het is een
feit dat Mussolini enkele verwoede voorstanders van
samenwerking met Duitschland uit zijn kabinet
heeft verwijderd. Wij noemen Pariani, den chef van
den generalen staf (door Graziani vervangen),
Alfieri (Göbbels' collega) en den reeds genoemden
Starace. Over de richting van de nieuw-benoemden
is weinig bekend. De tegenstanders van een al te
nauw samengaan met Berlijn zijn op hun post ge
handhaafd.
Het is dus mogelijk (en dat is ook de visie die men
in officieele kringen in Londen en Parijs heeft) dat
deze mutaties samenhangen met een streven, het
as-verband ietwat losser te maken. In ieder geval
wijzen de mutaties niet in de tegengestelde richting.
Dat is een feit van belang, en in zekeren zin hoop
gevend voor Londen en Parijs. Of zij op Mussolini
tot het einde toe staat kunnen maken, is een andere
zaak. Het staat wel vast dat zij druk onderhandelen
om hem naar zich toe te halen. Of dat zal lukken
kan niemand zeggen. Maar ieder weet dat Mussolini
een prijs zal bedingen die wellicht nog hooger is dan
de prijs die Berlijn heeft moeten betalen voor de
welwillende neutraliteit van de Sowjet-Unie.
Restaurant DORRIUS
N.Z. Voorburgwal b.h. Spui, Amsterdam
PLATS DU JOUR EN A LA CARTE
L
HET is reeds bijna twee jaar geleden dat minister
De Wilde, zoo niet ten gevolge van, dan toch
ten vervolge op een actie van de N.S.B., het besluit
nam, allen zendtijd te ontnemen aan de Vrijdenkers
Radio Omroepvereeniging, die jarenlang interes
sante lezingen had uitgezonden helaas, lezingen
die zich niet op positief-christelijk" standpunt
stelden en deswege door een bekrompen regeering
en dito parlement geacht werden een bederf te
zijn voor de goede zeden.
Deze droevige aanslag op de democratie in den
aether verdiende een uitvoerige behandeling. Hij
is nu geboekstaafd door J. H. Scheps in een flinke
brochure Om het recht van den vrijen aether",
verkrijgbaar bij de uitgeverij Op korte Golf" te Den
Dolder voor het luttele bedrag van een kwartje. Het is
van belang op te merk?n dat de heer Scheps als goed
Christenhet met de leerstellingen van de
Vrijdenkersbeweging in het geheel niet eens is. Hij is echter te
verdraagzaam en een te goed democraat om aan
een bepaalde richting in ons volk die zich op
democratischen grondslag stelt, de meeningsuiting door
middel van de radio te ontzeggen. De brochure is
hier en daar en met name in de inleiding wat
wijdloopig, maar als geheel stellig het aanschaffen
en lezen waard. De conclusie van het betoog zij
ten volle onderschreven: dat het de plicht van de
huidige regeering is om het ondemocratische on
recht van haar voorgangster goed te maken. Het
ware gewenscht dat hiervoor van bepaalde zijde
PAG. 6 DE GROENE No. 3257
De politiek der kleine mogendheden
Enkele woorden over de kleine mogendheden.
In Belgiërijzen groote moeilijkheden bij de hand
having van de neutraliteit. De Walen zijn fel
proFransch. Dat geeft aanleiding tot pers-commentaren
die niet in overeenstemming zijn met de neutraliteit.
De regeering heeft reeds gedreigd met censuur.
Interessant waren de verkiezingen die deze week
in Zwitserland zijn gehouden. Zwitserland maakt
weieens den indruk, Nederland in politiek opzicht
n phase vóór te zijn. In dit geval bedoelen wij
hiermede dat de uitslag dier Zwitsersche verkiezin
gen ons representatief lijkt voor de Hollandsche
politieke verhoudingen. In Zwitserland hebben de
midden-partijen gewonnen, en de socialisten ver
loren. Een soortgelijke uitslag zou op het oogenblik
in Nederland niet onmogelijk zijn.
Nederland.
In de Tweede Kamer zijn de algemeene be
schouwingen weer begonnen. Men komt, ook na
aandachtige lezing, in de verleiding, belangstellenden
te verwijzen naar de algemeene beschouwingen van
vorige jaren. Er wordt weinig nieuws gezegd. De
tijden schijnen er niet naar te zijn. De partij-leiders
hebben hun opinie nog eens weergegeven maar
wij kenden ze al zoo lang. Rost van Tonningen
(N.S.B.) heeft een paar onfatsoenlijke woorden ge
zegd en De Geer heeft op handige wijze zijn formatie
verdedigd. That's all, folks", is men geneigd
zekeren Amerikaanschen filmheld na te zeggen.
Het politieke leven in Nederland speelt zich toch
eigenlijk steeds minder in de Kamer af, en steeds
meer daarbuiten, met name op de departementen
waar in feite de beslissingen genomen worden. Be
slissingen overigens, waarachter het wel eens moei
lijk valt, eenige lijn te ontdekken.
Dat geldt met name voor de prijzenpolitiek der
regeering. Het nieuwste is, dat de controle aan de
bron zal plaats vinden, d.w.z. bij de grondstof. Hopen
wij, dat dat helpt om de prijsopdrijving tegen te gaan.
Intusschen zijn de prijzen voor landbouwproducten
wederom verhoogd.
Opmerkelijk is tenslotte dat oud-minister De Wilde
dezer dagen te Utrecht gesproken heeft over
Nederland's financiën. Hij zong het gebruikelijke lied
van den rentenier. Perspectieven voor de toekomst
zaten niet in zijn pessimistische beschouwingen, die
geheel en al op de Negenmannen" geïnspireerd
waren. De tegengestelde argumenten der
Veertienmannen" werden, als gewoonlijk, nauwelijks vermeld.
in het Kabinet met kracht werd geijverd. Terug
gave van zendtijd aan de V.R.O. ware een klein,
maar welsprekend bewijs dat het het
KabinetDe Geer ernst is met de versterking der democra
tische rechten.
MEN kan er van verzekerd zijn dat bij den
huidigen oorlog vooral op de geheime
inlichtingenbureaux hard wordt gewerkt. De strijdende
staten sturen legers van spionnen op elkaar af. Het
schijnt daarbij dat (juist als in '14) onze Oosterburen
een groote voorsprong hebben op hun tegenstanders.
Een merkwaardige truc is door hen in Frankrijk
toegepast. Zij hebben er kort voor de oorlog uitbrak
tal van Ariërs met Joodsch uiterlijk (die zijn er!)
heengezonden, netjes met een groote J in de pas.
De Fransche regeering zag zich daarmee voor groote
moeilijkheden geplaatst. Hoe uit te zoeken wie nu
werkelijk van allen die met een J in de pas rond
liepen, Jood en emigrant was? De eenvoudigste op
lossing is uitgevoerd: alle personen met de J-pas
zijn geïnterneerd.
OVER de moeilijkheden waarop de
Amerikaansche film-industrie de laatste jaren op de inter
nationale markt stuit, heeft de producer" Walter
Wanger in het jongste nummer van het
Amerikaansche tijdschrift Foreign A/fair s een b'o'ekjc