De knaap .... l, te l l De jonge student r' Het kamerlid Onze politici thuis ) Op bezoek bij mr. A. M. Joekes Parlementair leider der Vrijzinnig Democraten ONGEHINDERD door vitrages valt zacht herfstlicht een werkkamer binnen die uitziet op de bosschen aan den rand van de Waalsdorper duinen. Op het met paperassen overdekte bureau staan een telefoon en een brievenweger. Er boven hangen een vrouwenportret en een A.V.R.O.-kalender. De schoorsteenmantel is bezaaid met ingelijste portret ten. In de kamer waar zich in de hoeken hooge stapels Handelingen" en andere officieële stukken verheffen, bevinden zich voorts een kleine werktafel, een gezellige, rijk-versierde vulkachel en twee groote boekenkasten, afgesloten met terra-gordijnen. Voor het raam, zoodat hij die aan het bureau zit te werken, slechts de linker hand hoeft uit te strekken om er iets van te nemen, staat een tweede tafeltje, dat een enorm gewicht aan boeken torst, zoo uiteenloopend als het Jaarboek van de Rijksuniversiteit Leiden", het Statistisch Zakboekje", Heyermans' Op hoop van zegen", de praeadviezen over handels politiek, voor de Vereeniging voor staathuishoud kunde en statistiek uitgebracht door de heeren Van Gelderen, de Graaff en Kortenhorst, de bundel Revolutionaire Liederen uit Nederland's Verleden", Zaalberg's pas verschenen anti-ordenings-bundeltje Nederland, pas op", een der deelen van Romein's Erflaters", Fouché" door Stefan Zweig, een biografie van Lord Grey of Fallodon, het Nationaal Plan" van dr. ir. Kloos, het Indische democratische tijdschrift Kritiek en Opbouw", Volksraads stukken, en het Algemeen Verslag van Nederlandsch-Indië. Ondanks de veelheid aan boeken en paperassen is het een gezellige, huiselijke kamer in een gezellige, huiselijke Haagsche woning. Het is de werkkamer van mr. A. M. Joekes die met een korte onderbreking reeds zes jaar parlementair leider is van de vrij zinnig-democratische Tweede-Kamerfractie. Deze moeilijke en tijdroovende functie is de voorloopige bekroning van een veelbewogen leven en een niet minder veelbewogen carrière. Mr. Joekes is in Indi geboren waar zijn vader bestuursambtenaar was, heeft daar n, in Nederland vier lagere scholen, twee gymnasia (Zwolle en Den Haag) en n Universiteit bezocht (Leiden). Op deze Nederlandsche jaren volgden weer acht Indische in dienst van Indische Tramwegmaatschappijen. In 1920 werd hij, eerst als referendaris, later als administrateur ver bonden aan het pas opgerichte Departement van Arbeid, een vorm van werkzaamheid dien hij in 1925 moest laten varen toen hij als Indisch specialist voor den Vrijzinnig-Democratischen Bond zijn intree deed op het Binnenhof. En daar kan men nog steeds zijn lange gestalte met vlugge stappen de deur zien binnengaan die naar de appartementen van de Tweede Kamer voert.... ZONDER in tegenstelling of zelfs maar spanning te verkeeren, zijn in Joekes' gelaat, op merk waardige, zoo niet unieke wijze, jonge en oude elementen vereenigd. De haren zijn grijs, maar de kuif hee,ft een onvervalschte jeugdigheid behouden; zijn oogen zijn de oogen van iemand die vele werk zame en drukke, misschien wel al te drukke jaren achter den rug heeft; in rust staan zij vermoeid en is de blik droomerig en geheel binnenwaarts gekeerd, vooral wanneer hij, bedachtzaam aan zijn pijp trekkende, zijn antwoorden overweegt; dan denkt men haast dat hij de gestelde vraag vergeten heeft, maar het tegendeel blijkt spoedig. Tegelijk verlaat dan de vermoeidheid zijn oogen, en breekt een glans naar buiten als de zon door de wolken. Ook zijn gelaat is niet jong meer waaraan de tropenzon schuldig mag zijn , maar het kan op sommige momenten een onweerstaanbaar jeugdigen, ja joligen indruk maken. Als hij praat, blijft hij stil en roerloos zitten het duurde drie kwartier voor hij even van houding veranderde maar wanneer zijn lange slanke gestalte zich beweegt, geschiedt dat vlug en kwiek. Het wekt dan ook geen verbazing, te vernemen dat tennissen nog steeds zijn meest geliefkoosde zomer-verpoozing is. Trouwens, de ernst van den boekenkast van respectabele afme tingen, die gevuld is met historische lectuur en juridische standaardwerken, wordt getemperd door drie tennisrackets die er bovenop liggen. Ondanks deze uiteenloopende elementen maakt mr. Joekes geen onharmonischen indruk. Het tegendeel is waar. Hij is allerminst iemand die zich gemakkelijk geeft" in een betrekkelijk kort onder houd. Hij bewaart een zekere distance, en zijn op treden draagt zelfs, hetgeen bij menschen die veel in het openbaar optreden, mér voorkomt, een eenigszins formeel karakter. De zinnen waarmee hij ook op de simpelste vragen antwoordt, zouden linea recta door de stenografen van de Tweede Kamer opgeschreven kunnen worden voor publicatie in de Handelingen" van dit eerbiedwaardig lichaam. Toen hij den term beroerd" bezigde, haastte hij zich, als had hij een fout begaan, er aan toe te voegen: om dit huiselijk woord eens te ge bruiken. ..." Trots deze distance echter, breekt overal de leven de persoonlijkheid naar buiten. En dan blijkt mr. Joekes iemand te zijn van een bijzondere charme en menschelijkheid. Mènschelijk dat is hij. Hij is geen fraseur, maar een realist. En ook wanneer hij begrippen in den mond neemt die zoo licht den schijn van fraseologie wekken, maakt hij een vol komen oprechten indruk. Een woord als vrijheidsgedachte" dat in deze tijden zoover is afgezaagd dj.t er nog nauwelijks iets van over is, spreekt hij op een dergelijke wijze uit dat men er een werkelijk levende overtuiging achter voelt. Hierin zal niet in de laatste plaats de verklaring zijn te vinden voor zijn warme belangstelling voor de vrijzinnig-democratische Jongeren-organisatie. MET deze democratische overtuiging hangt een diep mededoogen samen. Joekes heeft de behoefte, met menschen samen te zijn, en dan ook vóór menschen te werken, menschelijk leed te ver zachten. Bureauwerk ligt hem minder. In Indiëwas hij jarenlang verbonden aan een tramwegonderne ming. In 1919 werd hij naar het hoofdkantoor te Den Haag overgeplaatst, maar de arbeid daar beviel hem slecht. Hij miste volgens zijn zeggen het dagelijksche, levende contact met het bedrijf en met het personeel. Het werken aan het Departement van den Arbeid beviel hem dan ook veel beter. Waar had hij trouwens sterker kunnen ijveren voor de verbetering der algemeene levensomstandigheden, voor het opheffen van den menschelijken nood" (woorden die hij telkens met een speciale, treffende intonatie uitspreekt). Het opheffen van dien nood is hij ook tijdens zijn kamerlidmaatschap als het doel van zijn werkzaamheden blijven beschouwen. De arbeid in de Tweede Kamer is, dat erkent hij, vaak ietwat abstract, maar aan den anderen kant biedt het lidmaatschap hem de gelegenheid, op te komen voor de rechtmatige belangen van vele personen die hem verder onbekend zijn maar die hem hun nooden voorleggen.Van dit rechtstreeksche, persoonlijke helpen in moeilijke omstandigheden maakt hij bescheiden, maar met onmiskenbare dankbaarheid gewag. Men voelt: voor hem is een mensch geen kiezer, nog minder een den arm in de hoogte stekende en een of anderen slagzin brullende automaat maar vóór alles een persoon, een levend wezen, wiens wezenlijkheid" ook onder alle omstandigheden gerespecteerd moet worden. Mr. Joekes zal in anderen karaktervastheid wel het meest waardeeren; in dat verband noemde hij de namen van Nolens met wien hij zoo vaak ter Inter nationale Arbeidsconferentie ging, en van Mr. van Deventer, onze voortrekker op het gebied der Indische politiek. Maar daarnaast treft hem elk, die waarlijk ontvankelijk is voor maatschappelijken nood en die het eigene van den ander weet te respecteeren, bewonderenswaardige eigenschap van den grooten Snouck Hurgronje, dien hij te Leiden heeft gekend en van den onvergetelijken Van Vollenhoven, wiens leering en vriendschap hij het meest heeft gewaardeerd. Of Joekes' drang om menschelijken nood te lenigen, nog dieper gefundeerd is ? Dat raakt kanten van iemands wezen waartoe men in den loop van een toch altijd betrekkelijk kort gesprek moeilijk doordringt. Maar zou het geheel toeval zijn dat uit de tientallen gestalten die in Romein's Erflaters" (een werk dat hij zeer op prijs bleek te stellen) be schreven zijn, hem het meest Spinoza heeft getroffen, de godlooze godzoeker" zooals de Romeins hem noemden? In dat verband zeide mr. Joekes bedacht zaam en na het overwinnen van een lange aarzeling: Op religieus gebied gelden zoovaak teveel de vormen, enkele geijkte begrippen, te weinig de werkelijke godvruchtigheid." De godvruchtigheid die, zeide hij, Spinoza op zijn wijze heeft gezocht. Hij was een eerlijk zoeker naar het Licht." Spinoza is de eenige niet gebleven.... r gispen i j woninginrichting J meubelen lampen amsterdam den haag rotterdam PAG. 5 DE GROENE No. 3258