Historisch Archief 1877-1940
aarom is Thyssen gevlucht*?
strijd van de zware industrie van het Derde Rijk
de historie van een der machtigste industrie-baronnen
Thijssen, de laatste representant van het
"wereldbekende Rijnlandsch-Westfaalsche
ini dustrie-geslacht Thyssen, eens de almachtige
heer"itótêr in de grootste Duitsche trust Vereinigte
Stahl1 fmfce'% na 1933 bij Hitlers genade Generalrat der
deutschen Wirtschaft" en staatsraad, is met
achter' lating van zijn geheele vermogen naar het
buitenland gevlucht. In Ascona, het liefelijke toe vlucht
s* oord van vele rijke Duitsche emigranten aan den
Zwitserschen oever van het Lago Maggiore is hij de
" buurman geworden van den voormaligen
sociaal. iemocartischen Pruisischen ministerpresident Otto
en den schrijver van lm Westen nichts
t", Erich Maria Remarque. Wij leven in een
«onderlinge wereld....
Thyssens vlucht uit Duitschland heeft overal ver
bazing gewekt. Want het is een bekend feit, dat hij
Oa de ineenstorting van de nationaal-socialistische
bWeging in Beieren de eerste was, die contact met
itier zocht en vond. In een in 1930 te Düsseldorf ge
voerd proces,moest de als getuige opgeroepen Freiherr
Löwenstein, syndicus in de groote, door Thyssen von
beheerschte Bergbauliche Verein", toegeven, dat
.de nationaal-socialistische partij i pfennig per
ge? dolven ton steenkool kreeg. In hetzelfde jaar was
Thyssen lid geworden van de N.S.D.A.P. Twee jaar
later, in 1932, toen de nationaal-socialistische partij
tóch opnieuw in een hevige crisis bevond, was
Thyssen weer de eenige Rijnlandsche grootindustrieel
« die zich aan de zijde van Hitler schaarde. Dagenlang
was de nationaal-socialistische partijleider te gast
Op het slot Landsberg in het Roerdal. Hij
bewoonde daar'de vertrekken, die eens voor keizer
Wilhelm bestemd waren geweest, als deze bij den
ouden Thyssen" op bezoek kwam. En hij baadde
. in de gouden badkuip, die de oude Thyssen" voor
den keizer had laten maken, om zijn concurrent
Krupp in Villa Hügel" op de Margarethen-Höhe"
~ bij Essen te ergeren.
Gedurende die dagen bewerkte Fritz Thyssen de
in de Lade", (een soort loge van de Rijnlandsche
industriebaronnen) georganiseerde tegenstanders
van Hitler. Van slot Landsberg uit reed Hitler toen
per auto naar Düsseldorf, om in de Industrieclub
zijn beroemd geworden rede te houden, waarmee
hij de Rijnlandsch-Westfaalsche industrie, de heer
Krupp von Bohlen und Hallbach inbegrepen, voor
zich wist te winnen. Thyssen had de zaak goed
" voorbereid I
Het was een winterdag met sneeuw. Voor het
Düsseldorfsche Parkhotel" had Severings politie
de grootste moeite duizenden demonstreerende
arbeiders op een afstand te houden. Door de achter
deur, waar anders alleen maar leveranciers zich
Vervoegden, betrad Hitler de Industrieclub. De
, gordijntjes van de auto's waren neergelaten en de
zware toegangspoort werd onmiddellijk weer
ge
sloten. Terwijl Hitler binnen sprak, waren de zware
rolluiken van het hotel neergelaten, en voerde bui
ten de politie de eene charge na de andere uit tegen
de demonstranten. De auto, waar Hitler en Thyssen
in zaten, verdween in de duistere nacht, zooals hij
gekomen was.
Een jaar later was Hitler rijkskanselier.
ALS men niets anders ziet dan deze dramatische
episode, dan kan men de vlucht van Thyssen
nauwelijks begrijpen.
Begrijpelijker wordt Thyssens vlucht als men een
blik werpt achter de coulissen van den geweldigen
strijd om de macht tusschen de Rijnlandsch-West
faalsche grootindustriëelen. Deze strijd om de
macht is niet bepaald altijd met faire middelen ge
streden. Men beweerde bijvoorbeeld van den ouden
Thyssen", dat hij gedurende de wilhelminische
Aera" de kunst verstaan zou hebben Karl
Liebknecht de beruchte Kornwalzer brieven" in handen
te spelen, op grond waarvan de sociaal-democrati
sche afgevaardigde in 1923 in den Rijksdag zijn
groote aanklacht tegen Krupp heeft uitgesproken.
Hoe dat ook geweest mag zijn, de strijd om de
macht met de tegenstanders van het huis Thyssen
was in 1930, toen Fritz Thyssen van de
Duitschnationale Partij overging tot de N.S.D.A.P., met
een nederlaag van den jongen Thyssen" geëindigd.
Al dadelijk bij de eerste crisis immers, waar Duitsch
land in 1929 mee te kampen kreeg, waren de Ver
einigte Stahlwerke" in een latent faillissement ge
raakt. Zij hadden een schuldenlast van 700
millioen mark.
Toen Fritz Thyssen in 1926 zijn groote slag had
geslagen.waarmee hij zich wilde opwerken tot
heerscher van de grootste trust van de wereld, van de
Vereinigte Stahlwerke", hadden velen aan een
mogelijk succes gedacht. Op het laatste oogenblik
echter had zijn oude tegenstander, Krupp von Boh
len und Hallbach, zijn toestemming ingetrokken.
Onverzoenlijk bleven ook de I.G. Farben. Wel had
Thyssen met 26% van het aandeelenkapitaal van de
Vereinigte Stahlwerke" de leiding van de nieuwe
trust. Bovendien was hij commissaris in 30 groote
ondernemingen, commissaris van de UFA, lid van
den Zentralausschusz" van de Rijksbank, bestuurs
lid van het Rijnlandsch-Westfaalsche
Kolensyndicaat, enz. De weg naar de positie van industrie
koning scheen voor hem open te liggen.
Maar reeds in 1930 bezat Thyssen maar 6 procent
van de aandeelen der Vereinigte Stahlwerke" meer.
Zijn ondernemingen stonden er zoo slecht voor,
De politie houdt demonstranten op een afstand terwijl
Hitler met de staalbaronnen confereert.
(Deze foto mocht in Duitschland niet gepubliceerd worden)
dat hem geen andere uitweg bleef, dan zich onder
staatscontrole te laten plaatsen of zich uit te leveren
aan de groote bankmaatschappij, als er tenminste
geen wonder gebeurde. Een nieuwe man, Friedrich
Flick, had den jongen Thyssen" van zijn plaats
gedrongen, een buitenstaander", die enkele jaren
tevoren nog een kleine fabrikant in Westfalen was
geweest. Nu bouwde deze Friedrich Flick op een
berg tusschen slot Landsberg en Villa Hügel" op
de Margarethen-Höhe dicht bij Kettwig aan den
Roer een reusachtig nieuw slot. Via de bij het
toenmalige Stinnes-concern aangesloten
Oostenrijksche Alpin-Montan" was hij in de Vereinigte
Stahlwerke" beland.
IN 1932, toen Hitler op slot Landsberg te gast was,
brak er in Duitschland plotseling een reusachtig
schandaal los. Het bleek, dat de regeering Brüning
de meeste aandeelen van het groote
Gelsenkirchensche mijnconcern Gelsenberg" van den heer
Flick had gekocht voor een fantastische, millioenen
te hooge prijs. De nationaal-socialistische kranten
richtten de hevigste verwijten tegen Brüning en
Flick, omdat deze het Rijk zouden hebben benadeeld.
Maar toen verklaarden Brüning en Flick, dat er een
Fransch aanbod was geweest, waardoor het grootste
Duitsche kolenconcern in vreemde handen zou zijn
geraakt. Toen Parijs dementeerde, verklaarde Flick,
dat de bemiddelaar voor het Fransche geld niemand
anders was geweest dan Fritz Thyssen.
Angst voor dezen buitenstaander" Flick heeft
de Rijnlandsche grootindustrie aan de zijde van
Fritz Thyssen en achter Hitler gedreven. Een van
de eerste proclamaties van den
nationaal-socialistischen Generalrat der Wirtschaft" Thyssen richtte
zich dan ook tegen de herleving van het buiten
staanderswezen". (?Neubalebung des
Auszenseiterwesens".). De heer Flick heeft zijn reusachtig slot
bij Kettwig dan ook nooit kunnen betrekken. Maar
kolossaal groeide weldra naast de
RijnlandschWestfaalsche trusts de groote staatstrust Hermann
Göringwerke". Kort na de oprichting daarvan
vluchtte Thyssen de eerste keer naar het buitenland.
Het waren zijn oude tegenstanders: de heer Krupp
von Bohlen en de heeren van de I. G. Farben, die
hem terug lieten komen. Want zij dachten, dat zij
hem eventueel zouden kunnen gebruiken.
DE laatste weken nu, is er tusschen de Rijnland
sche grootindustriëelen en de nationaal-socialis
tische partij vooral wegens het financieren van den
oorlog een zekere spanning ontstaan. Men vreest
bolsjewistische experimenten". Bovendien maken
twee kranten: de Kölnische Zeitung" als spreek
buis van de Lade" en de Frankfurter Zeitung",
waarvan de meeste aandeelen kort voor het fascisme
aan de macht kwam, in handen van de I. G. Farben
waren, zich in hun handelsrubrieken tot woord
voerders van de particuliere industrie.
Inmiddels liggen de stukken over de oude
affaires", ook over de oude affaire", waarin Fritz
Thyssen einde 1921 op grond van beschuldigingen
van de kant der communisten en linksche socialis
ten gearresteerd werd, omdat hij geprobeerd zou
hebben het bezette gebied aan Rijn en Roer aan
Frankrijk te verraden, in de dossiers van den
politiegeneraal Himmler. Inmiddels kunnen de industrie
baronnen hun vroegere algemeene directeuren van
de groote concerns en de vroegere syndici van de
werkgevers-organisaties, die nu gedeeltelijk in het
Rijksarbeidsministerie zitting hebben, niet meer a
tout prix vertrouwen. Sinds er in Duitschland, ge
propageerd door de nationaal-socialistische regee
ring, boeken verschijnen, die de titel dragen Von
Rurik bis Stalin" Wesen undWerden Russlands"
of Die Sowjetunion" Tatsachen ber die
U.d.S.S.R.", is het niet uitgesloten, dat
politiegeneraal Himmler op een goeden dag de dossiers opent
en een of meer processen tegen frondeerende indus
triebaronnen begint. In de strijd om de ziel van
den Duitschen arbeider" kunnen dergelijke proces
sen zeer krachtige wapenen zijn.
Vreesde Fritz Thyssen, dat hij het eerste slacht
offer zou kunnen worden ? Er wordt bericht, dat hij
naar Berlijn was ontboden, maar dat hij de vlucht
naar het liefelijke, idyllische Ascona heeft verkoren
boven de reis naar het met allerlei spanningen gela
den Berlijn.
Men kan hem geen ongelijk geven.
UW FAMILIEWAPEN opgespoord en prachtig ge
schilderd in maat ncar keus f 13.50. Beschikken
nu over meer dan een half millioen gegeven*.
Vraagt eens vrijblijvend aan. Zegelringen,
stam' boomen etc. Heraldisch Genealogisch Bureau De Banier,
Zeer billijk. Oranje Nanaulaan 87, Overveen.
PAG. 4 DE GROENE No. 3260