?*J Y HB«.»0»«e»n<H Herbert Terry & Sons Ltd. Holland Department. Dir. A. Bronkhorst. 478?480 Laan van Meerdervoort, Den Haag. Telef. 392212. Telegr. adres: TERRY Losse notities uit mijn Amerikaansche dagboek Mr. E. Elias SAN Francisco is de meest glorieuze stad die ik ken. Wanneer je het op een ansichtkaart zou zien, zou je het niet gelooven" zegt iemand. Ik houd niet van dit beeld. Het is een grapje. En de verbijsterende schoon heid van deze stad is te grootsch voor grapjes. Er is blauw water en er zijn zacht-glooiende bergen, en palmen en bloemen en de eerste architectonischmooie woonhuizen die ik in Amerika heb gezien. De spaansche en sub tropische architecturen passen zich aan bij de glooingen langs den Golden Gate en den stillen oceaan. Er is een Chineesche stad, zoo kleurig en roman tisch. Er zijn plantsoenen met palmen. De stad is als Rome gebouwd op zeven heuvelen- De vergezichten zijn even grootsch als lieflijk. Ik kon nog net, voor de sluiting, de tentoonstelling hier vergelijken met de New-Yorksche en in deze vergelijking kon zich het ver schil tusschen beide steden voortreffe lijk kenbaar maken. San Francisco: fijne smaak en artisticiteit. Ne w-York: the biggest in the world even groot als grof. Een poging om San Francisco te beschrijven, is als een poging om Parijs, New-York, Londen, of Amsterdam in een paar regels te karakteriseeren. Zij moet falen door de veelzijdigheid van het object. San Francisco is ook een wereldstad een intens locaal karakter en een natuurlijke cosmopolitische sfeer. Ik geloof dat iedereen zich onmiddellijk hier thuis kan voelen. Het heeft en geeft die sensatie van opperste menschelijke en individueele vrijheid, en dat gevoel van weelderig welbehagen zelfs voor hem die, materialiter, tot dit weelderig welbeha gen in zijn beurs geen aanleiding vindt dat alleen gevonden kan worden in de gelukkige steden welker cultuur is gemodelleerd door het contact met vele landen en hunne culturen. San Francis co is gemodelleerd door vele tijdperken en volken. EEN romantisch verleden geeft kleur aan het romantische heden: nog nooit heb ik in een moderne metropolis zoo'n gek trammetje gezien als de Nob Hill Cable Car, die aan z'n eind en beginpunt op de draaischijf belandt en wordt rondgedraaid met vereende krachten van personeel en passagiers. Het gloeien van de koplichten van de groote, roode bruggen die ijl over de Baai hangen. De zonsondergangen over het water. Het fluiten van de witte booten. De geur van specerijen en teer en touw en eb langs de Embarcadero. De breede branding op het strand. Gedempte Chineesche klanken voor een vergulde Godin. Het geluid van muziek in de Bohemian Club waar de leden van de San Francisco Symphony voor hun loutere eigen pleizier musiceeren. En honderden andere accenten, sferen, geuren, klan ken, beelden mér, zijn samen San Francisco. Er zijn hier weelde-hotels, weelderestaurants, weelde-modehuizen en een opera die klinkt als een welluidende klok. Er is theater (al is dat provincie, bij New-York vergeleken). Er zijn wolkenkrabbers met veertig verdie pingen en drieduizend kantoren. Maar er is ook, op de flank voor Telegraph Hill, een bohême-buurtje sous les toits de Paris zooals slechts Mimi Pinson zich dat had kunnen droomen. Ge komt eerst bij het vallen van den avond op dien hoogen heuvel. Staat ontroerd en verrukt over de baai en de lichten tegen de heuvels te kijken, gaat dan een hekje door, een steenen trapje tusschen rozen en gouden tegels af en komt in een heel klein stadje van houten huisjes, door elkaar gerommeld, met binnenplaatsen en tuinen en een weelde van kleuren en geuren. ER troont hier een aardige, interes sante oude heer: van Coenen Torchiana, oud-advocaat met een heel groote praktijk; consul-generaal der Nederlanden; schrijver van een tiental knappe boeken en brochures. Hij weet enorm veel van Californië. Kwam hier ruim veertig jaar geleden. Begon als cowboy. Studeerde rechtswetenschap na den harden arbeid, bij het licht van de kampvuren. Vurig kamper voor Nederland en voor zijn geliefde Califor nië. Een patricische oude heer met fijne bonhomie en een zachte stem omdat hij hardhoorend is. Hij vertelt in urenlange, boeiende gesprekken veel interessants over dit land. Hij is n van de weinige Nederlanders die het met Hendrik Willem van Loon en Pierre van Paassen en meneer Van Raalte van de zijden kousen werke lijk ver gebracht heeft in Amerika. Heeft er voor gevochten en op eigen gelegenheid de overwinning behaald. Een voortreffelijk vertegenwoordiger van het voortreffelijke Nederland. Hij zegt: ik ben nu mér dan veertig jaar hier en ik houd van Californië. Maar Nederland heb ik lief en nog altijd ver lang ik naar Nederlandsche sla met Nederlandsche gebakken aardappelen. Ik schud hem hierom des te harte lijker de hand ten afscheid. SAN FRANCISCO is eenUnion-stad. Dat wil zeggen: een dure stad. Hoe grooter materieele overwinningen de Unions bevechten, hoe hooger de loonen, des te duurder het leven. Een taxi-chauffeur verdient 50 dollar in de week. Maar de minimale huishuur is acht dollar in de week. Een tragische vicieuze cirkel. Mijn kapper is een wijs man. Hij vertelt mij veel over de Uni ons en de hooge loonen en dat niemand spaart en hij laat mij de gedrukte formuliertjes zien waarop zijn cliënten, wanneer ze geen cent meer hebben hun handteekening zetten. Die formuliertjes gaan naar de werkgevers die de gebeerde scheerderijen aan den kap per betalen en die afhouden van het loon des geschorenen. De loonen zijn hoog, de prijzen zijn hoog en de beren grommen in de palmen van Union Square. ER is n ding dat ik mis: de NewYork-Times. Die komt hier vier da gen later en heeft dan zijn fraïcheur ver loren. San Francisco heeft bij mij een goede pers, doch het heeft een slechte pers, die voor de helft in handen is van William Randolph Hearst. Alle Hearstpers is miserabel. Schreeuwen, on beschaafd zijn en spelen op de laagste octaven van het klavier der volksconsciëntie. Hearst heeft geen wezenlijken invloed meer in de Vereenigde Staten. Zijn keizerrijk is afge brokkeld en brokkelt steeds meer af. Zijn actie tegen de opheffing van het embargo-op-oorlogstuig heeft practisch geen resultaat gehad. Maar Cali fornië, waar hij groote bezittingen heeft en nog grootere gehad heeft, is nog een van zijn sterkste steunpunten. Maar hoe ellendig deze Hearst-pers is: William Randolph is een kleurige fi guur. Zijn levenshistorie, zijn geld verspillingen en zijn extravaganties zijn een avonturenfilm waard. Hij heeft nog nog maar een salaris van een millioen gulden per jaar. Sic transit gloria zooals mijn vriend de journalist pleegt te schrijven. i ie ben op pagina 31 PAG. 26 DE GROENE No.3263