rouwen en vrouwenleven De mémoires van de ecfatéenoote van President Wilson WELBESCHOUWD is het leven een belangwekkend avontuur. Immers, kunnen wij niet op elk oogenblik van ons leven komen te staan voor mogelijkheden, waarvan wij nimmer .tevoren hebben gedroomd? Niemand zal deze vraag met te meer klem be vestigen dan mevrouw Woodrow Wil son, de weduwe van den vader van den Volkenbond" als wij hem zoo . mogen noemen. Mevrouw Wilson heeft haar herinneringen te boek gesteld i) en wanneer men dit lijvige Werk leest, bemerkt men, dat zij eigen lijk nooit van haar verbazing bekomen is, dat zij, het eenvoudige meisje uit Virginia, opeens mevrouw de presi dente" werd. Dit had zij in de aller laatste plaats voorvoeld l In 1912, ten tijde van de presidentsverkiezingen in de Vereenigde Staten vertoefde zij te Parijs. Uit de plaatselijke bladen ver nam' zij, dat Wilson tot president was gekozen en als oprecht democrate deed haar dat genoegen, maar overi gens liet het haar koud, daar Wilson" voor haar niet meer dan een naam was. Weinig vermoedde zij, dat zij vier jaar later zoo niet de eerste dan toch de tweede belanghebbende zou zijn bij den uitslag der presidentsverkiezingen in de Vereenigde Staten, want inmid dels was zij mrs. Wilson geworden. In 1912 was zij niets anders dan mrs. Galt, de weduwe van een Amerikaansch juwelier, na wiens dood zij, vermoedelijk om haar zinnen te ver zetten, een beetje was gaan reizen. Natuurlijk trok zij naar Europa en hier bracht zij o.a. een bezoek aan Middel burg, waar zij natuurlijk genoot van de schilderachtige markt, de kleeder drachten en waar zij zich verwonderde over het feit, dat eiken avond weer een aantal vrouwen uittogen om de straatsteerien te schrobben. Na haar terug keer in Amerika maakte zij kennis met een nicht van president Wilson, mrs. Helen Bones, die een soort secreta ressen-baantje op het Witte Huis had. Deze miss Bones bleek voorbestemd, te fungeeren als cupido. Op een mooien dag in Maart maakten mrs. Galt en miss Bones een lange wandeling in de omgeving van het Witte Huis. Met bemodderde schoenen keerden zij huis waarts, namen de lift naar de ver trekken van miss Bones, teneinde er de thee te gaan gebruiken. ... de beide dames komen uit de lift en ~ bevinden zich plots van aangezicht tot aangezicht met president Wilson en dr. Grayson, wier schoenen dit ter geruststelling minstens even mod derig waren als van de beide dames, daar zij juist van een partij golf waren teruggekeerd. In stilte was mrs Galt blij, dat zij. in haar mantelpak van Worth toch geen al te kwaad figuur maakte. Mrs. Wilson is een echte vrouw, d.w.z., dat haar kleeding haar zeer ter harte gaat en wanneer zij in haar memoires vertelt van feesten of plechtige gebeurtenissen, verzuimt zij nimmer te vertellen, wat zij aan" had. Maar om terug te keeren tot de ont moeting bij de lift. Hierbij bleef het niet. Om te beginnen besloten de heeren, dat zij de thee in het apparte ment van miss Bones zouden komen gebruiken. Dit was het begin der kennismaking. Vervolgens werden er over en weer boeken geleend, brieven geschreven, afspraakjes gemaakt, pre cies zooals dat pleegt te gaan bij 'gewone stervelingen, die van elkaar beginnen te houden. Toen mrs. Galt zich er rekenschap van begon te geven, waarop dit alles moest uitloopen, maakte zij zich wel een weinig ongerust. Zou het publiek haar niet Mevr. Wilson betichten van eigenbelang, zou men haar niet van min-fraaie oogmerken verdenken? Deze overwegingen konden haar niet beletten ja" te zeggen, toen hij haar vroeg. Dit ging aldus in zijn werk: Tijdens een auto-tocht het was in 1915 vertelde Wilson hoe groot de kans was, dat Amerika in den oorlog zou worden betrokken. Mrs. Galt zat naast hem. Plotseling wendde de president zich tot haar en zeide: En zoo zie je, klein meisje, dat ik niet het recht heb je te vragen mij te helpen en den last, waaronder ik bijna bezwijk, met mij te deelen, want ik ken je en ik weet, dat je misschien ja" zoudt zeggen enkel en alleen uit medelijden." Ik ben er trotsch op", aldus mevr. Wilson in haar memoires, te kunnen verklaren, dat ik, ondanks het feit, dat Murphy van de Secret Service en Robinson, de chauffeur, vóór ons zaten en dat Helen Bones op het achterbankje zat, mijn armen om zijn hals sloeg en zeide: Wel, als je mij niet vraagt, meld ik mij gaarne als vrijwilliger en ik sta klaar om zoo spoedig mogelijk te worden in gelijfd." " IN zekeren zin volgde de vrijwilligster den arbeid van haar echtgenoot op een afstand. Zoo stelde zij zich op in een hall boven de ontvangzaal toen Paderewskïde zaak der Polen kwam bepleiten (6 Nov. 1916). Nooit zal ik", schrijft zij, Paderewski's gelaat ver geten, zooals het was, toen hij de zaak van zijn land stond te bepleiten. Hoe fijn-besneden was het, hoe tragisch en hoe ernstig l Ik had het gevoel, dat ik door Paderewski's oogen getuige was van het leed en de vernedering van zijn landgenooten. Zijn haar lag als een stralenkrans om zijn hoofd. Deze twee mannen, bezig de wereld beter en gelukkiger te maken, tezamen te hebben gezien, is een herinnering, welke mij mijn levenlang dierbaar zal blijven." Als mrs. Wilson eens in de toekomst had kunnen zien. .. . ! Toen de Vereenigde Staten in den oorlog waren gegaan, braken er zware dagen aan voor het echtpaar Wilson. Reeds om vijf uur des morgens stonden zij op en om zes uur zat de president aan zijn werktafel, waar hij niet zelden tot twaalf uur des avonds bleef. Voor mrs. Wilson was dit te zwaar. Reeds na acht dagen moest zij een dag te bed blijven. Op het uur van het middagmaal kwam de president haar in haar kamer bezoeken. Hij bracht een document mee, dat hij had opge steld en waarin hij een beroep deed op de samenwerking der Amerikaansche industrieelen. Toen hij het had voor gelezen, vroeg zijn vrouw, of hij de spoorwegen er niet bij zou betrekken. Ik had ze vergeten", antwoordde hij ernstig. Mijn hoofd is te moe om te werken." Mevrouw Wilson riep daarop Margaret, de dochter uit Woodrow's eerste huwelijk, en miss Bones, en droeg beiden meisjes op den president mee te nemen naar een schouwburg voorstelling. Deze afleiding bleek hem goed te hebben gedaan, waarop me vrouw Wilson met dr. Grayson over eenkwam, dat de president, behalve zijn gewone partijtje golf, ook moest gaan paardrijden. NA den wapenstilstand togen presi dent Wilson en echtgenoote naar Europa. Op 4 Dec. 1918 scheepten zij zich in op de George Washington. Eenmaal in Parijs gekomen kijkt mevrouw Wilson haar oogen uit. De ontvangst aan het station, de tocht naar het paleisje van prins Murat dat hun is toegewezen, een tocht onder escorte van de Garde R publicaine, de inrichting van het paleis, alles schijnt haar een sprookje. Eenigszins ondeugend vertelt zij hoe zij, bij de eerste lunch op het Elysée aan tafel werd geleid door president Poincaré. Als in Amerika een heer een dame aan tafel geleid, doet hij dat tamelijk nonchalant. Maar in Frankrijk vatten de heeren die taak zeer serieus op. Heeft de dame eenmaal de aangeboden arm aangenomen, dan voelt zij zich stevig vastgegrepen en heeft zij het gevoel, dat slechts de dood haar kan bevrijden uit deze omklemming, al thans vóór het doel, de tafel, is bereikt. Zoo .werd ik, nadat ik Poincaré's arm had genomen, de eene zaal na de. andere doorgesleept en daar ik een hoofd boven den president uitstak had ik het gevoel of ik een groote Oceaanstoomer was, die door een sleepbootje werd getrokken." Haar gevoel voor humor n haar openhartigheid komen ook aan het licht, wanneer de presi dentsweduwe vertelt van haar erva ringen aan het Engelsche hof. Tijdens hun bezoek aan Engeland stonden de Wilsons onder de hoede van koning George's stalmeester, Sir Charles Cust. Bij mevrouw Wilson deed zich, vóór het eerste diner ten hove, de groote vraag voor of zij handschoenen moest aan hebben of niet. In Amerika was dit geen gebruik. Sir Cba-les ijlde heen en kwam spoedig terug met de mededeeling : Hare Majesteit zal geen hand schoenen aan hebben, maar de konin gin en prinses Mary zullen een paar nieuwe handschoenen, die nog met een draadje aan elkaar vastzitten, in de linker hand houden met de vingers naar boven." Inderdaad, toen de dames voor den maaltlijd bijeenkwamen, droegen de koningin en de prinses lange witte handschoenen met de vingers naar boven, evenals in het Amerikaansche spelletje Simon zegt: duimen omhoog!" en ik begroette hen met een dergelijk paar handschoe nen op dezelfde wijze gedragen." Zoowel in Parijs, Londen als later in Rome werden uitvoerige bespre kingen gevoerd met de staatslieden, wier namen ieder zich herinnert. In Frankrijk hadden de Wilsons het gevoel, dat de stem des volks" voor hen verborgen werd gehouden. Zoo werd een groote groep werkende vrou wen, die aanvankelijk toestemming had voor het verblijf van Wilson te betoogen om haar instemming met de veertien punten" te betuigen, op het laatste oogenblik verhinderd te demonstreeren. Bij een tocht naar de slagvelden was er op de heenreis geen sterveling te bespeuren in de straten van Soissons. Toen men korten tijd later door ditzelfde stadje terugkeerde, was het vol Fransche troepen, die de auto van president Wilson omzwermden en verklaarden, dat de vrede, dien Wilson zocht niet overeenkwam met den vrede, dien de Fransche regeering begeerde. Het bleek, dat men den sol daten belet had zich buiten te vertoonen, toen de president door Soissons reed, maar de officieren hadden er niet op gerekend, dat de president van Amerika den zelfden weg terug zou kiezen. Zoo kwam hij toch met de soldaten in contact. Wij behoeven uit de memoires van mrs. Woodrow Wilson niet aan te halen hoe teleurgesteld de president ten slotte naar Washington terugkeerde. Het slot van het boek behandelt het aftreden, de ziekte en het overlijden van den man, wiens naam een tijdlang op ieders lippen is geweest en van wien ieder de eeuwige vrede" verwachtte. Een boek, vóór alles geschreven door een liefhebbende vrouw, door zooals mevr. Wilson zich zelf noemt een klein Virginiaansch meisje, dat het lot had uitverkoren om de loopbaan van een groot man te deelen." BERTHA M. VAN DEN ENDE i^ Memoirs of Mrs. Woodrow Wil son", uitg. Putnam, Londen. PAG. 14 DE GROENE No, 3144